Versplintering

HET POST-FORTUYN TIJDPERK (VANAF 2002) BRACHT NAAST MAATSCHAPPELIJ­ KE POLARISATIE OOK EEN STORTVLOED VAN NIEUWE PARTIJEN. HET OUDE, OVER­ ZICHTELIJKE PARTIJLANDSCHAP LIJKT DEFINITIEF VERLEDEN TIJD TE ZIJN. DiT KAN VERREGAANDE CONSEQUENTIES HEBBEN.

Polarisatie

Het maatschappelijk debat na de politieke moorden op Fortuyn en Van Gogh kenmerkte zich de afgelopen jaren door een scherpe polarisatie, met name rond immigratie en integratie. Dit debat ging, zwart-wit gezegd, tussen sociaal-democraten die de multiculturele samenleving koesteren en liberaalconservatieven die menen dat een multiculturele samenleving een contradictio in terminis (Latijn voor "tegenstrijdigheid tussen woorden") is. Wie dit debat de afgelopen jaren gevolgd heeft, heeft ook kunnen analyseren dat de traditionele partijen in het midden geen duidelijk standpunt in durfden te nemen over deze netelige kwestie.Ter illustratie hoeft men alleen maar naar de richtingenstrijd binnen de VVD en in mindere mate binnen de PvdA te kijken. Beide partijen hebben sinds de komst van Fortuyn zware electorale schade opgelopen. Zo verloor de PvdA in 2002 bij de Tweede Kamer verkiezingen de helft van haar zetels, terwijl de VVD ruim een derde verloor Nieuwkomers in het parlement waren destijds de LPF met 26 zetels en Leefbaar Nederland met 2 zetels. Het succes van deze partijen liet zien dat er een ruimte lag op rechts. Recent, in 2006 en 2007, profileerden de PVV en Trots op Nederland (TON) zich in deze lacune. Gezien de recente peilingen ook niet zonder succes. Ofwel, de geest van Fortuyn waart nog steeds rond.

Verscliuivingen

Verschillende opinieschrijvers en politici zijn bang voor een versplintering van het politieke landschap. Eerder deze maand deden Bert Bakker, ex-Kamerlid van de D'66, enWD-coryfee Hans Wiegel, in gratis dagblad De Pers, een oproep om de verschillende liberale partijen te verenigen. Hierbij moet gedacht worden aan het samengaan van GroenLinks, D'66 en WD (Bakker), of een combinatie van deze partijen aangevuld met TON en PW (Wiegel). Daarnaast is bekend dat de ex-Kamerleden Wijers (PvdA) en Dijkstal (VVD) al gesprekken voeren om een nieuwe sociaal-liberale beweging te starten met incorporatie van D'66. Genoemde ideeën staan niet op zichzelf De versplintering van de politieke partijen gaat namelijk vooral ten koste van de traditionele middenpartijen. De recente Kamerverkiezingen lieten zien hoe de grote partijen in het midden coalities moesten sluiten met kleine partijen (D'66, LPF, CU), die een blok aan het been bleken te zijn van de traditionele partijen.

Het manco van de traditionele middenpartijen is, dat zij niet hebben gereageerd op de maatschappelijke veranderingen in de 2h eeuw. De PvdA bleef berusten in het ideaal van de volksverheffing en de multiculturele samenleving, het CDA bleef vanouds compromis aan compromis smeden en gevoelige thema's omzeilen, terwijl de VVD intern tot op het bot gespleten was en weigerde duidelijke standpunten in te nemen, met name rond Europa en de integratie. Deze drie partijen verloren ook krediet bij de burger, die geen uitlevering van de Nederlandse soevereiniteit aan Europa wenste. De kloof tussen het establishment en de burger werd misschien wel het meest duidelijk bij de stemming over het Verdrag tot vaststelling van een Grondwet voor Europa. Zowel de Kamerfracties van PvdA, CDA en VVD waren voor dit Verdrag. Toch rekende 62% van de bevolking de politieke elite af door middel van een referendum.

Partijen die een duidelijke mening hadden over Europa en over het integratiedebat waren de SP en de PVV. Beide partijen hebben een nationalistische en populistische inslag, waarin de stem van het volk direct wordt vertaald in politieke voorstellen, waarbij er een onevenredige aandacht ontstaat rond de fractieleider. Respectievelijk Marijnissen en Wilders zijn mediagenieke personen. Hetzelfde geldt voor Verdonk en Thieme, fractievoorzitters van twee andere splinterpartijen, TON en PvdD Zowel SR TON, PvdD als PVV zijn partijen die opkomen voor specifieke belangen en vaak geen 'totaalagenda' bezitten. Daarnaast functioneren de SP en PvdD als luizen in de pels van de PvdA, terwijl TON en PVV op rechts VVD en CDA uitdagen. Hoewel deze 'vrije markt van politieke partijkeuze' aanlokkelijk lijkt, bevorderd ze de versplintering, doordat het aantal partijen drastisch toegenomen is, terwijl de ideologische verschillen tussen de partijen steeds meer aan het vervagen is. Gecombineerd met het fenomeen van d( zwevende kiezer, lijkt de trend van instabiliteit en stuurloosheid van het partijpo litieke landschap alleen maar toe te nemen.

Consequenties

In de huidige politieke omstandigheden, waarbij de politisering van Europa onder vuur ligt en het integratiedebat nog hevij gevoerd wordt, ligt er ruimte voor electoraal succes van deze one-issue-partijer Hun groei kan bij komende Kamerverkiezingen problemen veroorzaken. Er be staat een reële kans dat er onwenselijke coalities gesloten moeten worden of dat er minderheidsregeringen onder gedoog steun gaan ontstaan. Deze situaties zijn niet bevorderend voor het algemeen be lang. Sterker nog, ze ondermijnen een goed functioneren van de democratie. Mogelijk zal zo'n situatie leiden tot ingri pend aanpassen van ons kiesstelsel en staatshervormingen. Een kiesdrempel of een tweepartijenstelsel zijn in zo'n situa tie niet ondenkbaar

Wellicht klinkt dit als toekomstretoriek. maar voor de SGP is het raadzaam om zich te bezinnen welke keuzes er gemaakt dienen te worden, wanneer deze situatie realiteit wordt.

Jan Mark ten Hove

Stagiair Studiecentrum

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen