Onze premiers

HOE HET KOMT WEET IK NIET, MAAR HET IS OPVALLEND DAT HET DE AFGELOPEN TIJD BIOGRAFIEËN REGENT OVER NEDERLANDSE EERSTE MINISTERS. DE LAATSTE IN DE RIJ WAS HET SPRAAKMAKENDE BOEK DAT TWEE WEKEN GELEDEN GEPUBLI­ CEERD WERD OVER JOOP DEN UYL.

In de afgelopen paar jaren verschenen er verder levensbeschrijvingen over onder meer de premiers Cort van der Linden, De Geer, Drees, Cals en De Jong. En nadat er eind vorig jaar al een soort voorbiografie over hem verscheen, zal de komende maand ook oud-premierVan Agt met een officiële biografie worden vereerd.

Stuk voor stuk zijn deze wetenschappelijk verantwoordelijke levensbeschrijvingen de moeite waard. Al met al een hele dikke, zware stapel boeken die (nieuw) licht werpen op de mannen die als kapitein aan het roer van het schip van staat stonden. Wie deze duizenden bladzijden wil lezen, moet ruim in zijn of haar tijd zitten. Wie o//e premiers, althans, die van de vorige eeuw, in één keer in één boek wil leren kennen, kan ook met een onsje of wat minder toe.Voor hen schreef de historicus/publicist Han van der Horst in 'slechts' 453 bladzijden Onze premiers f / 90/-2002J. Ondertitel: Hun weg naar de top.

Aanloop

Het is met name de ondertitel die goed weergeeft wat de lezer kan verwachten als hij Onze premiers openslaat: hun weg naar de top. De nadruk in de beschrijvingen valt op de aanloop van betrokkenen naar het premierschap - niet dus op de periode dat ze in het torentje resideerden.Wie daarin geïnteresseerd is, kan beter terecht in een vergelijkbaar boek dat her en der nog in antiquariaten verkrijgbaar is. Het is geschreven door wijlen dr. G. Puchinger, en hoewel het niet de complete 20" eeuw omvat, portretteert het uitstekend de premiers vanaf Kuyper tot en met Lubbers - all in, zowel het premierschap als de weg ernaar toe'.

Zoals gezegd, het boek dat vorig jaar uitkwam gaat vooral over de maatschappelijke herkomst en carrière van de pre­ miers vóórdat ze tot het hoogste ambt werden geroepen. De bedoeling die van Van der Horst daarbij voor ogen stond was na te gaan waarom juist déze 21 mannen premier werden. Zit er een patroon in al die voorgeschiedenissen, of zijn het toevalstreffers waarom iemand op een gegeven moment voor het premierschap wordt gevraagd?

Niet willen

In het laatste hoofdstuk (titel: Zelf premier worden) staat het antwoord: "Minister-president kun je in Nederland het beste worden door het niet te willen. Dus niet door vertoon van valse bescheidenheid, want daar kijkt de omgeving dwars doorheen. Door het echt niet te willen." Deze conclusie stoelt op de waarneming dat Nederland een coalitieland is waar noodgedwongen veel tijd zit in het bedenken en sluiten van compromissen. Dat vergt heel veel geduld en polderen - niet iets voor krachtpatsers en scherpslijpers dus. Het dankbaarst worden dan ook de namen herinnerd van de premiers die over de gave beschikten om overleggend en regisserend "de boel bij elkaar te houden". Meer geprononceerde types als Kuyper, Colijn en Den Uyl zijn heel anders de geschiedenis ingegaan.

En de hoofdmoot van het boek zelf, de beschrijving van de (weg van de) premiers naar het torentje. Is die geslaagd? Voor een deel zeken Per premier krijg je een goed beeld van het milieu waarin ze opgroeiden en hoe ze na school en studie hun weg vonden in de maatschappelijke kringen waarin ze zich bewogen.We praten per slot van rekening over een periode waarin Nederland lange tijd nog echt verzuild was.Van der Horst heeft een vaardige pen en uit heel het boek blijkt dat hij goed is ingevoerd in de Nederlandse staatkundige en politieke verhoudingen.

Des te jammerder is het dat de auteur het niet heeft kunnen laten om tussen de regels door, soms ook openlijk door het gebruik van woorden en termen met een negatieve of positieve klankkleur, zijn sym- en antipathieën te laten blijken. Die hinderlijke partijdigheid neemt toe naarmate de afstand in de tijd korter wordt. Zo is Den Uyl de good guy en diens tegenspeler en opvolger Van Agt de bad guy. Storend zijn verder de slordigheden die het boek ontsieren, al zijn het maar kleine feitjes die niet kloppen. Deze minnetjes nemen niet weg dat Onze premiers goed dienst kan doen als een wat royaal uitgevallen prospectus voor lezers die zich willen oriënteren op de vraag van welke minister-president ze een échte biografie willen gaan aanschaffen.

Menno de Bruyne

Naar aanleiding van: Han van der Horst Onze premiers (1901-2002). Hun weg naar de top. Uitgave: Athenaeum-Polak & Van Gennep. Amsterdam, 2007 Prijs: € 22, 50

' Dr. G. Puchinger: Nederlandse ministerpresidenten van de twintigste eeuw. Uitgave Sijthoff, Amsterdam, 1984, 393 bladzijden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen