De bezwaarschriftencommissie

IN VEEL GEMEENTEN ZIJN BEZWAARSCHRIFTENCOMMISSIES GEHEEL ONAFHANKE­ LIJK. DAT WIL ZEGGEN, DE LEDEN ZIJN ONAFHANKELIJKE DESKUNDIGEN EN HEB­ BEN BANDEN MET DEZE GEMEENTE. ER ZIJN GEMEENTEN WAAR RAADSLEDEN WEL LID ZIJN VAN DE BEZWAARSCHRIFTENCOMMISSIE. Is DAT (ON)WENSELIJK? ZIJN PROCEDUREAFSPRAKEN NODIG?

I. Algemeen

1.1 Beslultvoi-ming

Een gemeente ontvangt veel aanvragen. Denk bijvoorbeeld aan een aanvraag voor een bouwvergunning, een verzoek om een uitkering of een subsidieaanvraag. Op iedere aanvraag moet het college van burgemeester en wethouders, de burgemeester of de gemeenteraad een besluit nemen'. Bij het nemen van besluiten zijn vaak meerdere belangen betrokken. Op grond van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) kan degene die meent dat zijn belangen worden aangetast (een belanghebbende) daartegen een bezwaarschrift indienen.

1.2 Beoordeling

De Awb bevat twee soorten procedures met betrekking tot afhandeling van bezwaarschriften. De ene procedure betreft het horen en de advisering door een (deels) onafhankelijke bezwaarschriftencommissie^. De tweede procedure betreft het horen door een lid van het college of door één of meerdere personen die niet bij de voorbereiding van het besluit betrokken zijn geweeste Beide procedures komen in de gemeentelijke praktijk voor, maar de behandeling door een (deels) onafhankelijke commissie lijkt het vaakst te worden toegepast.Voordeel van een bezwaarschriftencommissie is dat deze commissie meer afstand kan nemen dan een portefeuillehouder''. In dit artikel wordt ingezoomd op de samenstelling van een bezwaarschriftencommissie.

1.3 Bezwaarschriftencommissie

Een bezwaarschrift wordt in behandeling genomen door de bezwaarschriftencommissie. Omvang en samenstelling van een dergelijke commissie verschillen per gemeente. De leden en plaatsvervangende leden van deze commissie zijn vaak externen en onafhankelijk. Meestal komen zij van buiten de gemeente. Er zijn ook commissies die, buiten de onafhankelijke voorzitter, (groten)deels uit raadsleden bestaan\

1.4 Beoordeling door commissie

De bezwaarschriftencommissie onderzoekt of het bezwaarschrift aan de wettelijke eisen voldoet.Als het bezwaarschrift daar niet aan voldoet dan wordt bezwaarde in de gelegenheid gesteld dit verzuim op te heffen.Wanneer het bezwaarschrift voldoet aan de wettelijke vereisten dan wordt een hoorzitting gehouden waarin alle'partijen' hun standpunt kunnen toelichten. Na de hoorzitting beraadslaagt de bezwaarschriftencommissie over het uit te brengen advies aan het gemeentebestuur Het hangt per gemeente af of het advies direct naar betrokkenen wordt verzonden of dat het advies (en verslag hoorzitting) met de uiteindelijke beslissing op bezwaar wordt verzonden.

1.5 Beslissing op bezwaar

Het college van burgemeester en wethouders^ beslist mede op basis van het advies van de commissie. Afhankelijk van de plaatselijke situatie en het onderwerp gebeurt dit meestal kort na het uitgebrachte advies. Bij het besluit staat vermeld welke vervolgprocedures (beroep bij Rechtbank of Raad van State) er mogelijk zijn.

2. Dualisering in 2002

Met ingang van 2002 (dualisering) is de beroepsfunctie van de gemeenteraad geschrapt.Achtergrond van het verdwijnen van deze functie was de scheiding van besturen (door college) en controle (door de raad). Daarbij komt dat heroverweging van een besluit, naar aanleiding van een bezwaar, een instrument is van het bestuursorgaan dat het besluit heeft genomen. In latere instantie is, in tegenstelling tot het eerdere standpunt van de regering, de mogelijkheid opengehouden dat raadsleden zitting kunnen hebben in een bezwaarschriftencommissie. Het zitting hebben in een bezwaarschriftencommissie zou juist een versterking van de controlerende functie van de gemeenteraad kunnen betekenen'.

In de volgende paragrafen een kort weergave van de argumenten met betrekking tot de (on)wenselijkheid van raadsleden it een bezwaarschriftencommissie (§3 en§4).

3. Geen lid

3.1 Scheiding van machten

In het dualistische stelsel is de scheiding van machten vrij ver doorgevoerd. De wetgevende en controlerende taak ligt bij de gemeenteraad. De uitvoerende taak, dus besluitvorming naar aanleiding van regelgeving en beleid, ligt In handen van het college. Het is, gelet op deze scheiding van verantwoordelijkheden, niet wenselijk dat een raadslid tevens lid kan zijn van de bezwaarschriftencommis sie. In een dergelijk geval adviseert het raadslid (als lid van de bezwaarschriftencommissie) over uitvoeringsbesluiten dit rechtstreeks voortvloeien uit beleid dat hij (als raadslid) heeft vastgesteld.

3.2 Verschillen in advisering

Het college van burgemeester en wethouders kan een advies van de bezwaarschriftencommissie gemotiveerd passeren. Er is echter sprake van een verschil met een gewone 'commissie van advies' waarin raadsleden adviseren of een stuk rijp voor behandeling is in de gemeenteraad. In de raadscommissie wordt een politiek-bestuurlijke afweging gemaakt e in de commissie voor de bezwaarschrif ten een juridische afweging.

3.3 Politieke verantwoordelijkheid

In de gemeenteraad wordt beleid en re gelgeving voorbereid en vastgesteld en controleert de raad het college of er vc gens dat beleid bestuurd wordt. In een bezwaarschriftencommissie vindt een rechtmatigheidstoets plaats: zijn de juist procedures gevoerd en is het besluit vo doende gemotiveerd. Deze verschillend vormen van toetsing zouden door elkan kunnen gaan lopen.

4.Wél lid

4.1 Betrokkenheid

Het lidmaatschap van een bezwaarschriftencommissie betekent dat er vanuit de raad betrokkenheid is op wat er zoal in de gemeente speelt.Welke thema's zijn actueel? Wat zijn de onderwerpen waar de gemeente op (veel) weerstand stuit? Wanneer er geen raadsleden in een bezwaarschriftencommissie zitten, is dat gevoel en die betrokkenheid er niet. Pas achteraf, uit het jaarverslag van de bezwaarschriftencommissie, kan nagegaan worden welke geschillen er hebben gespeeld. In sommige gevallen is een dergelijk jaarverslag, voor zover het overigens opgesteld en doorgezonden wordt naar de raad, zo algemeen dat er geen algemene lijnen/conclusies uit te trekken zijn.

4.2 De praktijk

De gemeenteraad stelt verordeningen en beleid vast. In veel gevallen kan vooraf overzien worden wat de gevolgen daarvan zijn. Uit de praktijk blijkt dat dit niet altijd mogelijk is.Voor Waddinxveen denk ik aan de onvoorzienbare gevolgen van een redelijk strikte toepassing van de Verordening Leerlingenvervoer. Diverse ouders en kinderen kwamen daardoor in de knel. Bij de vaststelling van de verordening hebben wij als raad, maar ook de overige betrokkenen, dat niet voorzien. Om deze reden kon tijdig worden bijgestuurd*. Kortom, raadsleden kunnen verordeningen bijstellen (althans voorstellen doen) naar aanleiding van opgedane ervaringen.

4.3 Geen belemmering

-5e grote omvang van een commissie wordt nogal eens als een nadeel ervaren. Dat kan. Maar zittingen van een bezwaarschriftencommissie kunnen, door een goed voorzitterschap, ook laagdrempelig en daardoor ook redelijk ontspannen veriopen.Voordeel is dat raadsleden doorgaans niet onbekend zijn (voor het publiek) en dat zij, zeker wanneer het gaat om ruimtelijke ordening, goed op de hoogte zijn van de locatie.

5.Tussenoplossing?

In diverse gemeenten wordt gekozen voor een soort tussenvorm. Dat wil zeggen, een wat grotere bezwaarschriftencommissie waarin deskundige én onafhankelijke leden de meerderheid vormen en waarin zowel een raadslid uit de oppositie als een raadslid uit de coalitie zitting heb­ ben. Nadeel kan zijn dat relatief'simpele' bezwaren door een grote commissie worden behandeld. Voordeel van een gemengde commissie is dat de raad de gevolgen ziet van politieke beslissingen (verordeningen en beleid). Wanneer deze gevolgen los kunnen worden gekoppeld van een individueel geval naar een algemeen 'probleem' dan kan het beleid daar (tussentijds) op worden gewijzigd. Om te voorkomen dat raadsleden een advies geven over een onderwerp waar zij zelf eerder een besluit over hebben genomen' is het zorgvuldig om in de Verordening voor de bezwaarschriften op te nemen dat raadsleden in dergelijke situaties niet bij de afhandeling van bezwaren betrokken zijn. Het is overigens niet toegestaan om raadsleden te benoemen in commissies die tevens een ombudsfunctie vervullen.

6. Competenties?

Waar moet je bij de benoeming van leden van de bezwaarschriftencommissie, zowel voor wat betreft onafhankelijke/externe leden als raadsleden, op letten? Het spreekt voor zich dat de kandidaten/ leden deskundig moeten zijn. Dat betekent niet persé dat het allemaal juristen zijn. Het moeten wel mensen zijn die op basis van een dossier een inhoudelijk en deskundig oordeel (advies) kunnen geven. Afhankelijk van de plaatselijke situatie kan bijvoorbeeld ook gekozen worden om een bezwaarschriftencommissie in meerdere kamers te splitsen. Een kamer voor bijvoorbeeld onderwerpen op het gebied van sociale zekerheid en een kamer voor onderwerpen op het gebied van ruimtelijke ordening. Met de benoeming van leden kun je ook specifiek selecteren op kennis en ervaring.

Andere competenties zijn bijvoorbeeld gezag, betrouwbaarheid/integriteit en onafhankelijkheid. Hoewel een bezwaarschriftencommissie geen onderdeel is van de rechterlijke macht moet een dergelijke commissie toch een onafhankelijke positie innemen. Dat betekent dat zij op basis van het voorliggende geschil/dossier een advies uitbrengen en zich niet per definitie laat beïnvloeden door welke partij dan ook. Overigens sluit dat uitgangspunt niet uit dat de leden geen gevoel moeten hebben voor de bestuurlijke verhoudingen binnen een gemeente. Integendeel! Andere competenties zijn bijvoorbeeld het analyseren van de problemen (probleemanalyse), zich daar een oordeel over kunnen vormen (oordeelsvorming) om zo uiteindelijk tot een zorgvuldig advies te komen (besluitvaardigheid). Belangrijk is om onderscheid te kunnen maken tussen gevoelens/emoties en feiten, tussen een 'zielig verhaal' en de toepassing van een regeling.Wanneer raadsleden benoemd worden in een (kamer van een) bezwaarschriftencommissie is het goed om voorafgaand aan een dergelijke benoeming na te gaan of deze raadsleden over de juiste competenties beschikken. Een goede volksvertegenwoordiger hoeft niet per definitie ook een goed lid van de bezwaarschriftencommissie te zijn. Het opereren vanuit een politieke visie is iets anders dan op basis van bestaande regels een advies geven over een geschil tussen de gemeente en een burger.

mr. C.P.W. (Peter) van den Berg Gemeenteraadslid in Waddinxveen namens de Protestantse Combinatie Waddinxveen (PCW).AIs raadslid plv. lid van bezwaarschriftencommissie.Voorheen interim secretaris bezwaarschriftencommissie.

' Wie bevoegd is hangt af van de bevoegdheidstoedeling in de desbetreffende wet of verordening. ' Artil< .el 7: 13 Awb ^ Artikel 7: 5 Awb •* Zie ook 'Toelichting op het Cemeenteprogram', Den Haag, 2006 (11.7.1.2 (pagina 32 e.v.) ' Op grond van artikel 84 lid 2 van deGemeentewet is dit toegestaan ' Afhankelijk van de bevoegdheid kan datook de burgemeester of gemeenteraad zijn ' Zie ook D.J. Elzinga en A.H.M. Dolle, Handboek van het Nederlandse Gemeenterecht, pagina 215 e.v. * Bijsturing door initiatiefvoorstel dat overigens ook unaniem is aanvaard. ' Denk bijvoorbeeld aan de vrijstelling vaneen bestemmingsplan (artikel 19 lid I WRO-procedure)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen