Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Neutrale theocratie

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Neutrale theocratie

10 minuten leestijd Arcering uitzetten

DE PRESENTATIE VAN DE JUBILEUMBUNDEL OP WEG NAAR HONDERD JAAR SGP^ HEEFT STOF DOEN OPWAAIEN EN PENNEN IN BEWEGING GEBRACHT. EIGENLIJKNIET ZOZEER VANWEGE DE INHOUD, MAAR MEER VANWEGE DE INTERPRETATIEVAN HET GESPROKENE BIJ DIE PRESENTATIE EN OE VERSLAGGEVING DAAROVER.

Verslaggeving

Vroeger, zegt men, werd de brenger van een slechte boodschap om het leven gebracht. Dat is niet meer gebruikelijk; maar als een bericht deining veroorzaakt, heeft de boodschapper het nogal eens gedaan.Aan de andere zijde zijn er ook boodschappers die, met een beroep op dit historische voorbeeld, zich bij voorbaat aan kritiek onttrekken. Als niet-aanwezige heeft ondergetekende geen recht om te veronderstellen dat de discussie die ontstaan is veroorzaakt is door onjuiste weergave in de pers.Wel is ons gebleken dat sommigen een kop in het Reformatorisch Dagblad van 24 oktober 2008 met de oproep of wens: 'SGP, aanvaard tactisch neutrale staat' ten onrechte opgevat hebben als partijbesluit: 'SGP aanvaardt tactisch neutrale staat'. Het letterlijke verschil betreft slechts een komma en de letter't'. Inhoudelijk is het verschil groter Het eerste betreft een wens, het tweede een vaststaand feit alsof de SGP de neutrale staat aanvaard zou hebben. Weliswaar uit tactische overwegingen, maar toch... Van dit laatste is absoluut geen sprake.

Een ander punt betreft het begrip 'theocratie'. In hetzelfde nummer van het Reformatorisch Dagblad staat ook een kop 'SGP schaft begrip theocratie af'. Dit trekt de aandacht en blijft bij lezers hangen, ook al vermeldt het verslag correct dat het erom gaat "het begrip theocratie te vermijden omdat het gauw misverstanden oproept.Te gemakkelijk worden associaties gelegd tussen de SGP en moslimfundamentalisten die streven naar een islamitische dictatoriale theocratie." Door zorgvuldige woordkeuze onnodige misverstanden voorkomen; daar gaat het om! Er ligt geen verborgen koerswijziging, noch een doordachte strategie om de geesten rijp te maken voor een koerswijziging, aan ten grondslag. De probleemstelling is niet nieuw. De begripsverwarring en mede daardoor de noodzaak van voortdurende bezinning ook niet. Het ware te wensen dat de inhoud van de publicatie Theocratische politiek van de Guido de Brèsstichting uit 1994 binnen en buiten de SGP beter bekend was; theocratische politiek is, zo lezen we op biz. 21 , "het streven naar een bestel waarin de overheid zich onderwerpt aan het Woord van God".

Een ander punt betreft het begrip 'theocratie'. In hetzelfde nummer van het Reformatorisch Dagblad staat ook een kop 'SGP schaft begrip theocratie af'. Dit trekt de aandacht en blijft bij lezers hangen, ook al vermeldt het verslag correct dat het erom gaat "het begrip theocratie te vermijden omdat het gauw misverstanden oproept.Te gemakkelijk worden associaties gelegd tussen de SGP en moslimfundamentalisten die streven naar een islamitische dictatoriale theocratie." Door zorgvuldige woordkeuze onnodige misverstanden voorkomen; daar gaat het om! Er ligt geen verborgen koerswijziging, noch een doordachte strategie om de geesten rijp te maken voor een koerswijziging, aan ten grondslag. De probleemstelling is niet nieuw. De begrips­

Een ander punt betreft het begrip 'theocratie'. In hetzelfde nummer van het Reformatorisch Dagblad staat ook een kop 'SGP schaft begrip theocratie af'. Dit trekt de aandacht en blijft bij lezers hangen, ook al vermeldt het verslag correct dat het erom gaat "het begrip theocratie te vermijden omdat het gauw misverstanden oproept.Te gemakkelijk worden associaties gelegd tussen de SGP en moslimfundamentalisten die streven naar een islamitische dictatoriale theocratie." Door zorgvuldige woordkeuze onnodige misverstanden voorkomen; daar gaat het om! Er ligt geen verborgen koerswijziging, noch een doordachte strategie om de geesten rijp te maken voor een koerswijziging, aan ten grondslag. De probleemstelling is niet nieuw. De begrips­ verwarring en mede daardoor de noodzaak van voortdurende bezinning ook niet. Het ware te wensen dat de inhoud van de publicatie Theocratische politiek van de Guido de Brèsstichting uit 1994 binnen en buiten de SGP beter bekend was; theocratische politiek is, zo lezen we op biz. 21 , "het streven naar een bestel waarin de overheid zich onderwerpt aan het Woord van God".

Theocratische norm

Kan er over een eenvoudig begrip als theocratie ofwel Godsregering dan misverstand ontstaan? Jazeker, en niet voor het eerst! Dat blijkt ook uit deze discussie, die onvruchtbaar zal zijn, zolang niet iedere deelnemer dezelfde definitie van het begrip theocratie hanteert. In zijn geschrift De Christelijke Staat (1915) gaat de bekende (kritische) antirevolutionair mr. D.PD. Fabius in op de betekenis van het christendom voor de staat."Die heeft men", schrijft hij op bIz. 19, "vaak gezocht in de theocratische opvatting.Wat is daaronder te verstaan? Door velen wordt van theocratie in ruimeren zin gesproken als van een der in het algemeen voorkomende regeringsvormen." Fabius bestrijdt dit en concludeert dat het christendom met niet één regeringsvorm onverenigbaar is, maar wél gekant is "tegen de leer der volkssoevereiniteit, die in wezen alle gezag ontkent, en daarmee iedere regering onmogelijk maakt" (bIz. 27).

Dat is helemaal in de lijn van de SGRTe mogen leven in een democratische rechtsstaat is, ondanks alles, een groot voorrecht. Het lek zit in het meer en meer gaan ontbreken van Bijbelse waarden en normen (denk aan het schrappen van het verbod op smalende godslastering). Bijbels genormeerde politiek, dat bedoelden wij ook met het begrip theocratische politiek. Een benaming die in de eerste vijftig jaar van het bestaan van onze partij niet gebruikt werd, en die we, gezien de verl< eerde invulling die daar in , , , " deze tijd aan gegeven wordt, met onnodigmoeten gebruiken.

Wat houdt zowel het een als het ander in? Geen samenvallen van kroon en altaar Daarvan was ook in het Geneve van Calvijn geen sprake. Geen bijzondere regeringsvorm; geen staat onder geestelijke leiding; geen wereldkalifaat waar stromingen binnen de islam naar streven én ook geen kerk onder wereldlijke leiding, zoals in het Anglicaans en Luthers model. Het gaat om een Bijbelse normering van de democratische staatsvorm. Zowel wat betreft de vorm als de wet- en regelgeving is er, stelt ook Calvijn, een nieuwtestamentische vrijheid om een staat in te richten naar de eisen van de tijd. Deze vrijheid wordt begrensd door de erkenning dat God als Schepper, Onderhouder en Bestuurder over Zijn schepping regeert en dat de wet der Tien Geboden de norm bepaalt. Dat leert ons, schrijft Fabius, "de machtige aanhef der Heilige Schrift: In den beginne schiep God den hemel en de aarde - [dat] duidt ook aan, dat er geen gezag is dan van Hem. Dat is theocratie in de ware zin van het woord; een ideaal dat in deze bedeling nooit verwezenlijkt kan worden tenzij God het geeft en werkt" {Theocratische politiek, bIz 94).

Democratische vorm

Er zijn SGP'ers die zich, vanuit verschillende invalshoeken, afdragen hoe een theocratische belijdenis (norm) kan sporen met een democratische staatsvorm. Ons beginselprogram stelt immers in artikel 3 dat de overheid regeert bij de gra tie Gods en haar gezag niet kan ontlener aan het volk.Toch een afwijzing van de democratie? Zulke vragen mogen wij in onze dagen, waarin volstrekt onterechte vergelijkingen gemaakt worden met fundamentalistische islamitische politieke bewegingen, niet uit de weg gaan. Dat vergt nadere bezinning. Ook degenen die ons voorgegaan zijn, hebben moeten nadenken over de vertaling van het beginse naar de praktijk in hun dagen.

Zo loopt er ook thans een bezinning op de vraagstukken die de politieke praktijk van vandaag met zich meebrengt. Het beginselprogramma van de SGP staat daarbij niet ter discussie, net zomin als onze waardering van de rechtsstaat.Als SGP hoeven we daar ook niet besmuikt over te doen. Wij accepteren immers, vanaf de oprichting in 1918, de democratie voluit als principieel aanvaardbare regerings- /orm. Zie artikel 8 van het beginselprogram v^aarin gesteld wordt dat de overheid haar ambt uitoefent'onder medewerking van het volk' en dat die mede- /^/erking verkregen v^ordt door 'toekenning van het kiesrecht'. Zie ook artikel 9 A^aarin de constitutionele monarchie /oor ons land als 'de van God gegevene' wordt erkend. De constitutionele monarchie, dat is inclusief ministeriële verant- //oordelijkheid en parlementaire controe. Een democratische vorm! Onze bezwaren richten zich tegen de directe denocratie in haar gedaante van volkssoevereiniteit en tegen de seculiere liberale nvulling van het begrip democratie, als OU het mogelijk zijn om met meerdereid van stemmen te kunnen bepalen /at goed of wat kv/aad is. Dat is zonder et kompas van Gods Woord volstrekt -nmogelijk.Wat wij ook principieel afwijen, is de democratie als de ideologie van iet gelijkheidsbeginsel.Vasthouden aan ieze Bijbelse waarden en normen in een iemocratische samenleving brengt een geweldig spanningsveld met zich mee. 3iedt principiële aanvaarding van de neu- "rale overheid daarvoor een verantwoorde oplossing?

Neutraliteit

In de jubileumbundel wordt door ds.Visscher opgemerkt dat niet een principiële(!), maar een 'tactische aanvaarding van de neutrale staat', zoals na 1857 bepleit door Groen van Prinsterer, mogelijk ook vandaag zijn nut kan bewijzen (biz. 101). Belangrijke vragen die hij daarop laat volgen - zoals de urgente kwestie 'welke ruimte er dan nog overblijft voor het bedrijven van christelijke politiek', het gegeven dat'verdere doordenking nodig is' en het punt van 'orde en vrede in de samenleving' - blijven in de ontstane discussie, lijkt mij, onderbelicht, waardoor deze schrijver soms niet helemaal recht gedaan wordt. Dit betekent niet dat wij ervoor pleiten om in de lopende bezinning de vraag over tactische aanvaarding van de neutrale staat centraal te stellen.

In het kader van deze bezinning heeft het hoofdbestuur een aantal regiobijeenkomsten belegd waarin de SGP-beginselen en de praktische uitwerking daarvan aan de orde zijn geweest. Daarin is de onmogelijkheid van een neutrale staat, met een beroep op Groen, die aan het einde van zijn leven meende dat de zogenaamde neutrale staat zich op de lange duur tegen het christendom zou keren, aan de orde geweest. Ook is stilgestaan bij Abraham Kuyper die, om zijn principiële aanvaarding van de neutrale staat te verdedigen, Calvijn ervan betichtte op een verkeerde weg te zijn gegaan, die ingeslagen was tijdens de regering van Constantijn de Grote. In die strik, namelijk het geloof dat'de belijdenis die men beleed de absolute belijdenis der waarheid was', zat het calvinisme nog gevangen. Kuyper noemde dat een 'zinsbegoocheling'; want de breuk van de kerk leert ons, stelde hij, het relatieve karakter van elke belijdenis. Daarom dient een overheid zich neutraal op te stellen. De SGP heeft dit, op Bijbelse gronden, nooit over kunnen nemen. Als er een tijd geweest is waarin een pleidooi voor een neutrale overheid vervolgde christenen uitzicht had kunnen bieden, was het wel in de tijd waarin de Nederlandse Geloofsbelijdenis is opgesteld. In die tijd is onverkort vastgehouden aan de belijdenis van artikel 36!

Bijbels

Heeft de SGP geen oog voor de nieuwtestamentische orde? De Meere Jezus Christus heeft toch gezegd dat Zijn Koninkrijk niet van deze wereld is, en de gelijkenis van het onkruid en de tarwe dan? Daarover is in de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw uitvoerig gediscussieerd met volgelingen van Kuyper (nu in CDA en CU). En zelfs toen was dat niets nieuws onder de zon.Want de libertijnen in Geneve, de vrijgeesten uit Calvijns dagen, beriepen zich uitgerekend op deze tekst en op de uitspraak van de Heere Jezus Christus dat Zijn Koninkrijk niet van deze wereld is. Maar het staat er toch? Jazeker, maar uit het tekstverband, zo oordeelde ook Calvijn, blijkt dat de Heere Jezus daar spreekt over het Koninkrijk der genade waar alleen Hij regeert door Zijn Woord en Geest.

Tot het geloof kan en mag niemand gedwongen worden. Daarin heeft de overheid geen taak. Maar wel zijn aardse overheden, als instrumenten in het Koninkrijk van Gods almacht en voorzienigheid. Hem onderworpen en gehouden om recht en gerechtigheid te oefenen en Gods kerk te beschermen. Dat vereist ook in een samenleving waarin Gods Woord tot meerdere erkenning zou gekomen zijn, om metVoetius te spreken, 'onvermijdelijke tolerantie' en een besef dat er grenzen gesteld zijn aan de overheidsbevoegdheid en overheidsmacht. Wat echter blijft is de Bijbelse oproep aan ieder mens om zijn Schepper te eren en te dienen.

W. Kolijn

Dit artikel werd u aangeboden door: Staatkundig Gereformeerde Partij

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 14 november 2008

De Banier | 24 Pagina's

Neutrale theocratie

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 14 november 2008

De Banier | 24 Pagina's