Hogere drempel Europese verdragen

Geen enkel lidmaatschap heeft zulke ingrijpende nationale gevolgen als dat van de EU. De EU kan een grote hoeveelheid bindende regels opleggen aan Nederland over allerlei onderwerpen. en dat doet ze ook. een groot deel van alle nieuwe wetgeving is gewoon verplichte nationale omzetting van Brusselse regels.

Bevoegdheden
Hoe heeft het zover kunnen komen dat de EU zo veel invloed heeft gekregen op ons politieke bestel en op onze wetgeving? Heel eenvoudig doordat de Staten- Generaal wetgevende bevoegdheden aan Brussel heeft gegeven. Dat is al gebeurd bij het Verdrag van Rome (1957), het oprichtingsverdrag van - toen nog - de EEG. En het heeft zich herhaald bij allerlei verdragen die daarna zijn gekomen, tot en met het Verdrag van Lissabon. Als SGP hebben wij aan de meeste van deze verdragen geen steun gegeven, vanuit de afwijzing van het streven naar Europese eenwording als doel in zichzelf. Een superstaat wijzen wij af; in plaats daarvan zijn wij voorstander van een samenwerkingsverband van soevereine staten. Maar hoe men politiek ook aankijkt tegen het proces van Europese integratie, er is reden om gezamenlijk eens te kijken naar de constitutionele ‘spelregels’ die worden gehanteerd. Men zou kunnen zeggen dat de Nederlandse wetgever stap voor stap in zijn eigen wetgevende bevoegdheden sneed. Al met al een proces dat zich in Nederland zonder veel politiek debat voltrok, maar dat ingrijpende gevolgen had.

Goedkeuring
De huidige Grondwet bepaalt dat internationale verdragen door de Staten-Generaal met een gewone meerderheid kunnen worden aangenomen. Alleen als een verdrag op bepaalde punten strijdig is met de Grondwet of tot aanpassing daarvan noopt, is een tweederdemeerderheid nodig voor de parlementaire goedkeuring. Die bepaling is echter nooit gebruikt voor de stemming over een van de genoemde Europese verdragen. Dat is naar de letter van de huidige grondwetsbepaling begrijpelijk. Maar gelet op de grote invloed van de achtereenvolgende verdragen voor ons constitutionele bestel is dat merkwaardig. Kijken we naar andere europese landen, dan zien we dat daar wél zwaardere procedures voor de goedkeuring van Europese verdragen worden voorgeschreven. In landen als Duitsland, Ierland en tsjechië hanteert men voor zo’n verdrag dezelfde procedure als voor de wijziging van de eigen grondwet. In landen als Denemarken en Griekenland zijn gekwalificeerde meerderheden in het parlement nodig voor de goedkeuring. Verschillende EU-lidstaten geven daarmee aan dat de goedkeuring van een nieuw Europees verdrag een belangwekkende zaak is, die bijzonder gewicht moet krijgen.

Meerderheid
Deze enorme doorwerking van de Europese verdragen in onze rechtsorde en ons politieke bestel is reden genoeg om een hogere drempel in te voeren voor de goedkeuring van Europese verdragen. Het is een fundamentele onevenwichtigheid dat zonder enige extra waarborg de helft plus één kan besluiten tot vergaande overdracht van bevoegdheden die de nationale soevereiniteit onomkeerbaar uithollen. De beste manier om deze weeffout te herstellen is het hanteren van een gekwalificeerde meerderheid. Dit zou betekenen dat de Grondwet zodanig gewijzigd moet worden dat voor goedkeuring van verdragen waarop de EU is gegrondvest voortaan een tweederdemeerderheid is vereist. Het hanteren van een drempel van twee derde staat symbool voor de erkenning dat Europese verdragen vanwege hun grote invloed op ons constitutionele bestel alleen met een breed draagvlak in de volksvertegenwoordiging kunnen worden goedgekeurd. Deze benadering sluit naadloos aan bij de bestaande gekwalificeerde meerderheidseis van artikel 91 voor verdragen die tot afwijking van de Grondwet nopen. Bovendien past zo’n eis ook beter bij onze representatieve democratie dan een referendum, waarin de echo van de volkssoevereiniteitsgedachte stevig weerklinkt. een bijkomend voordeel van de versterkte meerderheidseis is dat het eenvoudig uitvoerbaar is en het wetgevingsproces niet langer maakt.

Wetsvoorstel
In het wetsvoorstel dat ik in 2006 samen met LPF-Kamerlid Herben heb ingediend - en na de verkiezingen alleen heb voortgezet stel ik daarom voor om de verhoogde drempel in de Grondwet voor te schrijven voor elk nieuw constituerend europees verdrag én voor elk verdrag dat de uitbreiding met nieuwe lidstaten mogelijk maakt. Daarmee brengen we tot uitdrukking dat de overdracht van bevoegdheden aan de Unie én de uitbreiding van het rechtsgebied van de Unie ingrijpende beslissingen zijn. De mogelijk toekomstige toetreding van Turkije, waardoor het gezicht van de Unie aangrijpend zou veranderen, is van dat laatste een helder voorbeeld. Zo’n drempel zal de regering stimuleren om bij de onderhandelingen over een nieuw verdrag het onderste uit de kan te halen voor Nederland. en het zal de volksvertegenwoordiging erbij bepalen dat instemming met Europese verdragen geen vanzelfsprekendheid is, maar op een weloverwogen keus moet berusten. Of er daadwerkelijk een meerderheid voor dit wetsvoorstel te vinden is, staat nog te bezien. Politiek-opportunistische motieven zouden wel eens roet in het eten kunnen gooien. Hier en daar leeft de vrees dat, als dit wetsvoorstel wet zou worden, Eurokritische partijen wel eens een spaak in het wiel van de verdere Europese integratie zouden kunnen steken. Hoe het ook gaat, het wetsvoorstel is in ieder geval de moeite van het verdedigen meer dan waard.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen