De grenzen van Europa

In de praktijk spitst de discussie zich al gauw toe op de positie van Turkije. Hoort dit islamitische land bij Europa of niet? Bij de aanstaande europese verkiezingen is dat duidelijk een strijdpunt. Niet alleen in Nederland, maar ook in andere Europese landen.

Geen plaats In het verkiezingsprogram van de combinatie ChristenUnie-SGP wordt ronduit gesteld dat voor Turkije geen plaats is in de EU. Daar wordt een hele rij argumenten voor opgesomd. Het land ligt voor het grootste deel buiten Europa. Om geografische, historische en culturele redenen kan het geen lid worden. Bovendien zijn de Turkse staatsinstellingen instabiel, is de positie van de kleine christelijke minderheid precair en het Koerdische probleem onopgelost. en dan is er nog de kwestie-Cyprus. In het vorige verkiezingsprogram werd onomwonden de islamitische identiteit van Turkije als een groot struikelblok omschreven. Dit keer staat het er wat meer verhuld. De islam valt nu onder de culturele redenen waarom turkije geen lid kan worden. Wat ons betreft had de islamitische godsdienst best met name genoemd kunnen worden als argument waarom turkije niet bij de EU moet komen.

Forse uitbreiding
De afgelopen jaren heeft er een forse uitbreiding van de EU plaatsgevonden. We gingen van 15 naar 27 lidstaten. Dat was wel erg veel en zeker de laatste twee (Roemenië en Bulgarije) waren nog niet echt geslaagd voor hun toelatingsexamen. In Oost-Europa ziet men toetreding tot de EU als de manier om de welvaartskloof met het Westen te dichten. Deze landen waren altijd al armer en minder ontwikkeld dan Midden- en West-Europa. Het communisme bracht een geforceerde industrialisatie, maar alles bij elkaar werden de verschillen in welvaartsniveau met het Westen eerder groter dan kleiner. Nu het IJzeren Gordijn dat dwars door Europa liep is verdwenen, is het een goede zaak dat de Oost-Europese landen hun achterstand inlopen. Het is ook niet onze verdienste dat wij aan de westkant van Duitsland woonden en niet aan de oostkant, zodat wij niet door de Russen werden bevrijd. Van het voormalige Joegoslavië is tot dusver alleen Slovenië tot de EU toegetreden. Dat was ook het meest ontwikkelde gedeelte. Volgens ons verkiezingsprogram komen ook de andere landen op de westelijke Balkan (inclusief Albanië) in aanmerking voor het EU-lidmaatschap. Maar dat zal nog wel even duren. er wordt gesproken over een toetredingsperspectief. Dat perspectief is er in het verkiezingsprogram ook voor een land als Oekraïne, maar dan wel op zeer lange termijn. Dan is wel zo ongeveer de uiterste grens van de EU bereikt. Rusland, zelfs al zou dat een voorbeeldig democratisch land zijn geworden, is duidelijk een maatje te groot. Bovendien hoort Siberië niet tot Europa. Het is ook niet zinvol om landen in de Kaukasus als Georgië en Armenië als EU-lid toe te laten. Dat blijven ver weg gelegen enclaves, die moeilijk te integreren zijn.

Waardengemeenschap
Geografische factoren zijn dus wel degelijk van belang als het gaat om de toetreding van nieuwe lidstaten. Maar Europa geldt ook als een waardengemeenschap. en terecht. Alleen wat zien we als die verbindende waarden? Is dat de christelijke traditie van Europa? Het is natuurlijk wel een punt dat de meerderheid van de EU-lidstaten vanouds rooms-katholiek is. Voor de SGP als uitgesproken protestantse partij betekent dat een grote kloof. Sommige nieuwe lidstaten hebben een oosters-orthodoxe traditie. Maar ook die sluit bepaald niet aan bij de gereformeerde geloofsovertuiging. en het ergste is nog dat de vanouds protestantse landen zoals Groot-Brittannië, Denemarken, Zweden, Finland en Estland, sterk geseculariseerd zijn. Daar valt ook niet veel van te verwachten als het erom gaat de christelijke identiteit van Europa gestalte te geven. trouwens, ook in traditioneel rooms-katholieke landen als Frankrijk, Spanje en Tsjechië is de kerkelijke betrokkenheid van de bevolking maar beperkt.

Rooms-katholiek project
Maar zoals je ook in Nederland moet zeggen dat je blij kunt zijn met elke vorm van christelijk normbesef, hoe zwak dan ook, geldt dat evenzeer in Europees verband. Dat betreft zaken als abortus en euthanasie, maar ook de visie op huwelijk en gezin. en niet te vergeten het homohuwelijk. Maar er is geen reden om hoog op te geven van de christelijke identiteit van Europa. Die bestaat nauwelijks meer en in de tijd dat die er duidelijk nog wel was, droeg die met name een rooms-katholiek karakter. Niet voor niets was men in de SGP vroeger beducht voor Europa als een roomskatholiek project. Daar leek de oude EEG ook wel op. Vier van de zes lidstaten (België, Luxemburg, Frankrijk en Italië) waren vanouds rooms-katholiek en de andere twee (Nederland en West-Duitsland) waren gemengd rooms-katholiek en protestant.

Een islamitisch Turkije, dat meteen ook tot de grotere lidstaten gaat behoren en op termijn zelfs het land met de meeste inwoners zal zijn, zal echter niet bijdragen aan een versterking van de christelijke identiteit van Europa. Daarom moeten we die boot afhouden. De aversie tegen het Turkse lidmaatschap leeft breed bij de bevolking van veel EU-landen. In een aantal gevallen is dat echter een aversie tegen de godsdienst in het algemeen, of althans tegen godsdiensten die zich onvoldoende aan de moderne tijd hebben aangepast. Dergelijke radicale secularisten zijn nu ook weer niet onze vrienden. Dat moet duidelijk zijn.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen