Melk verdeelt Europa

Crisis
De crisis is ernstig. Ze raakt tal van gezinnen, voor wie het boerenbestaan naast hun broodwinning ook een manier van leven is. Buiten het parlement voeren boeren actie. We keuren niet elke actievorm goed, maar begrijpen dat het water boeren aan de lippen staat. Dat de gemoederen omtrent het zuiveldossier zo verhit raken, is goed te begrijpen. Want het gaat in het debat over meer dan alleen het zuiveldossier. De vraag naar de toekomst van het landbouwbeleid staat op het spel. Welke kant gaat het op? Liberalisering? Hoe dan? en hoe ver dan? Welke beleidsinstrumenten houden we over of komen ervoor in de plaats? Waar zoeken we de oorzaak? er bestaat een sterk verband met de economische crisis. In 2007 toen de melkprijzen stegen, werd de verklaring vooral gezocht in opkomende economieën als India en China waar met de toegenomen welvaart de vraag naar zuivelproducten steeg. Hoge prijzen zijn altijd een stimulans voor producenten om het aanbod te vergroten. Dat gebeurde in dit geval ook. Maar melkproductie is geen fabrieksmatig proces waarbij je de kraan iets verder kunt opendraaien. Daar zit altijd een zekere vertraging in. en toen kwam in 2008 de economische crisis, met wereldwijde gevolgen. In rap tempo viel de vraag weg, terwijl het aanbod juist was toegenomen. Gevolg: een scherpe prijsdaling. Van een situatie van tekorten is de zuivelsector in een situatie van overschot geraakt.

Maatregelen
De Europese Commissie heeft een aantal maatregelen genomen om de pijn te verzachten. Zo is er een opslagregeling voor boter. Ook is de zgn. interventieregeling voor boter en melkpoeder opengesteld. Dit betekent dat Europa deze producten opkoopt, bewaart en weer verkoopt wanneer de prijzen zijn aangetrokken. Ook wordt geprobeerd de afzet van zuivel te bevorderen. Dat zijn goede maatregelen voor de korte termijn, maar ze hebben nog niet tot een prijsverhoging geleid. een andere mogelijkheid is natuurlijk om het aanbod te beperken. Overschotten waren ooit de aanleiding om in de jaren tachtig het melkquotum in te voeren. Het huidige stelsel loopt in 2015 af en juist in 2008 is besloten het quotum jaarlijks te verruimen, om zo de markt voor te bereiden op een situatie zonder melkquotering. Sommige boeren, maar ook sommige lidstaten, zeggen dat dit de oorzaak is van de huidige crisis in de melkveehouderij. Zij pleiten daarom voor behoud van het quotumstelsel en voor de korte termijn bepleiten ze juist een inkrimping van het quotum. In een markt van vraag en aanbod zal immers bij dalend aanbod de prijs toenemen. Hoewel er effect van de quotumverruiming op de prijsvorming zal zijn, is dit niet de hoofdoorzaak. Immers, nog altijd wordt het totale Europese melkquotum niet vol gemolken. Bovendien moeten we rekening houden met de wereldhandel. Om de prijsvorming in Europa te regelen via quotering heb je een min of meer gesloten binnenmarkt nodig. Dit is niet in het belang van Nederland, omdat Nederland een belangrijke exporteur van zuivel is. Nu al zien we dat andere belangrijke zuivellanden, zoals Nieuw-Zeeland, hun aandeel op de wereldmarkt weten te vergroten, ten koste van EU-landen.

Verantwoordelijkheid
De fundamentele vraag hierbij is wie er eerst verantwoordelijk is voor de prijsvorming van landbouwproducten. Is de overheid verantwoordelijk? Moet de overheid (Europa) prijzen garanderen of is dit de verantwoordelijkheid van de spelers op de markt? Natuurlijk heeft de overheid een verantwoordelijkheid. Het gaat om voedselproductie. Daar moet je zorgvuldig mee omgaan. Boeren moeten bestaansrecht hebben uit hun bedrijf. Niet alleen vanwege die boeren en hun gezinnen, maar ook omdat zij de dragers van het cultuurlandschap zijn en omdat een economisch levensvatbare landbouw het platteland leefbaar houdt. Maar de overheid moet niet op de stoel van de agrarisch ondernemer gaan zitten. De overheid moet regeren, niet ondernemen.

De SGP-Eurofractie is van mening dat de overheid een betrouwbare partner moet zijn. Boeren hebben belang bij duidelijkheid. Als het quotumstelsel in 2015 ten einde komt, moeten ze zich daar nu op kunnen gaan instellen. Zonder quotering zullen de prijzen voor hen meer schommelen. De overheid moet randvoorwaarden stellen, zodat boeren daar op een goede manier mee kunnen leren omgaan. In een crisis als deze moet de Europese Commissie maatregelen nemen om de pijn te verzachten en de markt te stabiliseren. er is nog een belangrijk aspect. Hoewel de melkprijzen gehalveerd zijn voor de boeren, heeft de consument daar nog niets van gemerkt. De prijzen in de supermarkt blijven ongewijzigd. Werkt het marktmechanisme hier wel afdoende? Of heeft de ene partij in de keten (inkoopcombinaties, supermarktketens) veel meer ‘macht’ dan de andere partij (boeren, zuivelindustrie)? De Europese Commissie heeft aangekondigd de prijsvorming in de voedselketen te willen onderzoeken. Dat wil de SGP-Eurofractie van harte ondersteunen. tegelijk plaatst zij ook vraagtekens bij het beleid van de Europese Commissie. De Nederlandse Eurocommissaris Kroes dwong de twee Nederlandse coöperaties die wilden fuseren enkele fabrieken af te stoten, omdat de combinatie ‘te veel marktmacht’ zou krijgen. Maar boeren en hun coöperaties moeten natuurlijk wel de mogelijkheden hebben om hun eigen verantwoordelijkheid in de markt te nemen.

Omdat het over zulke fundamentele vragen gaat, zal het zuiveldebat nog wel eventjes aanhouden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen