Je zou maar wethouder zijn (2)

Dit vraagt om een adequaat antwoord van de (kandidaat-) wethouder. Het is echter ook een verantwoordelijkheid van een aantal andere betrokkenen, die politiek belang hebben voor het optimaal functioneren.

Competenties
Carabain geeft in zijn boekje1 aan dat het wethouderscorps moet investeren in verdere professionalisering. Dit om te kunnen overleven in het huidige politieke en maatschappelijke klimaat en de veranderde werkwijze van veel gemeenteraden. De wijze waarop een wethouder om weet te gaan met politieke conflicten bepaalt voor een groot deel of hij zonder kleerscheuren het eind van de bestuursperiode haalt. Naast min of meer voor de hand liggende basiskwaliteiten als integriteit, affiniteit met de portefeuille en leiderschap, zijn aspecten als omgevingsbewust zijn en communicatieve vaardigheden van belang. Vooral dit laatste aspect is van groot belang; een wethouder moet immers naast het college en de raad ook steun verwerven bij de media en de samenleving. In toenemende mate speelt hierbij het beïnvloeden van de omgeving én de profilering van de bestuurder een rol. een andere indeling die in het boekje aan de orde komt, is een indeling aan de hand van de bestuursstijlen. een wethouder is in de eerste plaats een leider. Daarbij horen aspecten als het stellen van doelen, verantwoordelijkheid nemen, initiatief nemen en, zo nodig, de confrontatie aangaan. een tweede bestuursstijl is die van de verbinder: ervoor zorgen dat mensen goed samenwerken, kaders stellen en groepscohosie versterken. De wethouder is ook een netwerker. Het onderhouden van een veelheid aan bestaande én nieuwe contacten staat daarbij centraal. Als laatste stijl wordt de vernieuwer genoemd: visie, genereren van nieuwe ideeën en aandragen van alternatieven zijn daarbij kernwoorden.

Draagvlak
Door de dualisering is het college de monopolie op de beleidsontwikkeling kwijt. Gemeenteraden en maatschappelijke organisaties drukken in toenemende mate een stempel op de besluitvorming. Dit vraagt een andere wijze van besturen. Draagvlak wordt belangrijker dan daadkracht. De richting waarheen wordt gestuurd, wordt belangrijker dan het bepalen van de uitkomst. Immers, er moet in toenemende mate samen met maatschappelijke spelers gezocht worden naar oplossingen. Zeker wethouders die opgegroeid zijn onder het monisme hebben moeite met deze veranderende rol; bestuurlijke verantwoordelijkheid dragen is anno 2010 iets anders dan de baas zijn. Carabain pleit in zijn boekje voor een door het college opgestelde visie op de samenleving. Dit om de binding en de onderlinge samenhang tussen de diverse beleidsvelden te creëren. Bindend besturen uit zich in regie voeren: op hoofdlijnen sturen op een niet vooraf dichtgetimmerde uitkomst, partijen bij elkaar houden mét oog voor het proces. Om dit te combineren met interactieve beleidsontwikkeling vraagt veel vaardigheid van de wethouder!

Optreden
Vertrouwen is dan ook een sleutelwoord om goed te kunnen functioneren. Juist in onze tijd, waarin de burger gebrek aan vertrouwen in het stemgedrag tot uiting laat komen, leidt dit tot nerveuze politici. Vertrouwen, of het gebrek daaraan, is ook een kwestie van beeldvorming: prestaties blijven achter of worden niet goed aangepakt. Maar ook communicatie speelt hierbij een cruciale rol. Overigens heeft de burger ook een rol; zij mag aangesproken worden op de verantwoordelijkheid ten opzichte van de samenleving. Om op een adequate wijze te kunnen opereren is er echter meer nodig; er ligt ook een taak voor de coalitiefracties. Door deze regelmatig en vroegtijdig te betrekken bij belangrijke en politiek gevoelige dossiers worden problemen voorkomen. Zo dragen de fracties mede verantwoordelijkheid voor de continuïteit van het bestuur. Als de coalitiepartners hier nadrukkelijk in investeren, heeft dit impact op de wijze waarop het college kan opereren. Daarnaast kan er geanticipeerd worden op wensen vanuit de coalitie, waardoor er meer eenheid in beleid ontstaat.

Burgemeester
Hier hoort naar mijn overtuiging ook een andere rol van de burgemeester bij. Meer nadruk leggen op de verantwoordelijkheid voor het totale college, de eenheid van het collegebeleid. Maar dan ook de benodigde instrumenten institutionaliseren. Dat kan door het invoeren van periodieke voortgangsgesprekken, om de voortgang van dossiers en het collegebeleid als totaliteit aan de orde te stellen. Nu ligt het primaat van functioneringsgesprekken bij de fracties, maar of dit in de praktijk plaatsvindt, én vervolgens dan ergens toe leidt, is voor mij zeer de vraag. Kortom; de rol van de burgemeester onder het dualisme verdient nog verdere doordenking.

Ondersteuning
Als laatste aspect kan de ondersteuning vanuit de ambtelijke organisatie genoemd worden. De maatschappelijke verhoudingen, en het veranderde politieke klimaat, vereisen aandacht voor het stroomlijnen en sturen van het bestuurlijke proces. Zeker bij kleine en middelgrote gemeenten is er nog onvoldoende aandacht voor de wijze waarop ingespeeld moet worden op de veranderingen in de samenleving. Adviesvaardigheden, politieke en bestuurlijke sensibiliteit wordt steeds belangrijker. Wil een wethouder goed kunnen functioneren, dan is die ondersteuning een absolute voorwaarde. Kortom; de veranderingen in de samenleving én de verdere uitwerking van het dualisme vereisen dat er op diverse niveaus nagedacht wordt over het functioneren van de wethouder. Het blijft overigens een mooi ambt. Als je veel wilt geven, dan zul je ook veel ontvangen!


Noot:
Beperkt houdbaar. Bouwstenen voor verdere professionalisering van het wethouderschap.
Auteur: Wim Carabein, uitgave SDU Uitgevers.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen