Praktische beginselen (38)

Artikel 17

Op de overheid rust de zorg, dat al het onderwijs overeenkomstig de norm van Gods Woord is.
In het geheel van opvoeding van en onderwijs aan kinderen en jongeren heeft de overheid een eigen verantwoordelijkheid naast die van gezin en kerk.
Op grond van die verantwoordelijkheid kan de overheid de leerplicht instellen.

1918
De Staatkundig Gereformeerde Partij heeft vanaf haar oprichting aandacht besteed aan het onderwijs. Het Program der Staatkundig-Gereformeerde Partij (1918) geeft in artikel 10 de grondlijnen voor het lager onderwijs en in artikel 11 verklaart zij die grondlijnen ook van toepassing op het middelbaar en hoger onderwijs.
Wat waren de grondlijnen? In de eerste plaats hoort Gods Woord thuis op alle scholen in een christelijke natie. De oprichters van de SGP constateerden het onrecht, dat aan het opkomend geslacht Gods Woord onthouden werd. Zij spreken over “het schreiend onrecht”. Om dat schreiend onrecht te herstellen, stelden zij de roeping van de ouders bij het onderwijs voorop. De ouders moeten christelijk onderwijs vormgeven en de overheid moet ruimte bieden aan dat christelijk onderwijs (het bijzonder onderwijs). Het artikel pleit voor “de vrije levensbeweging der Christelijke School”. En alleen als ouders hun roeping verzaken, moet de overheid optreden door onderwijs aan te bieden (openbaar onderwijs).
Verder beperkt de overheid zich in het toezicht tot die zaken die liggen in de aard van de overheid. De opstellers van het Program zullen ongetwijfeld gedacht hebben aan kwaliteitsbewaking. Uit het Program blijkt hoe de opstellers dachten over de overheid. Zij regeert bij de gratie Gods. Het toezicht gaat dus verder dan het bewaken van de kwaliteit. Daarom staat er ook dat de overheid datgene wat ingaat tegen Gods eer en het gezag van de overheid moet weren uit het onderwijs. Een inhoudelijke bemoeienis dus.

1958 en 1989
Bij de herziening van artikel 10 in 1958 bleef alleen de kern over. De overheid draagt zorg voor onderwijs overeenkomstig Gods Woord. Staatssteun en belastinggeld voor seculier onderwijs moeten tegengegaan worden. Opmerkelijk is dat de gedachte ‘de school aan de ouders’ niet meer expliciet vermeld is. Waarom? Waarschijnlijk omdat de vanzelfsprekendheid dat ouders hun kinderen naar de regel van Gods Woord wilden laten onderwijzen, door de secularisatie was verdwenen.
Het huidige artikel dateert uit 1989 en vertolkt in de kern nog steeds datgene wat in 1918 door de oprichters van de SGP aan het papier was toevertrouwd. Onderwijs moet naar de norm van Gods Woord zijn. Daarin heeft de overheid een nadrukkelijke zorgplicht. De positie van de overheid wordt gemarkeerd ten opzichte van de ouders en de kerk, die ook hun verantwoordelijkheid hebben in opvoeding en onderwijs. Het artikel spreekt over een eigen verantwoordelijkheid. Concretisering in de praktijk is natuurlijk nodig. De leerplicht staat in het artikel als een voorbeeld van de eigen verantwoordelijkheid van de overheid.

Ideaal en werkelijkheid
De rode draad in de onderwijsvisie van de Staatkundig Gereformeerde Partij is dat de overheid de taak heeft het onderwijs te laten geven naar de norm van Gods Woord. Stelt de SGP zich daarmee niet buiten de werkelijkheid? Reformatorische scholen vormen een minderheid. Christelijke scholen verschieten door de maatschappelijke en kerkelijke ontwikkelingen vaak van kleur. Openbare scholen zijn bepaald geen aanvulling, maar vormen eerder regel dan uitzondering in onderwijsland. En dan toch: onderwijs naar de norm van Gods Woord?
Vanuit de historie is dit beginsel verklaarbaar, want de overheid speelde ten tijde van de Republiek een belangrijke rol in de regelgeving voor het onderwijs. Onderwijs moest gegeven worden overeenkomstig de gereformeerde leer. Tijdens de Nationale Synode van Dordrecht (1618-1619) stelden de afgevaardigden zelfs eisen van levensbeschouwelijke aard aan de schoolmeesters. Zowel de bijzondere als de publieke scholen moesten bezocht worden door een predikant in gezelschap van een ouderling en indien nodig van een overheidspersoon. Vanuit de roeping van de overheid is dit beginsel ook verklaarbaar, want de overheid heeft op grond van Gods Woord als dienaresse Gods de taak Gods wet te handhaven in het publieke leven. Tot dat publieke leven behoren ook de scholen.
Vandaar dat de SGP ageerde tegen financiële overheidssteun aan scholen waar de Heilige Schrift niet het uitgangspunt is. Beginselen zijn waardevol, maar nogmaals de vraag: is artikel 17 niet gespeend van elke vorm van realiteitsbeleving? De realiteit is dat de overheid haar Bijbelse roeping niet onderkent, dat ouders door de secularisatie hun Bijbelse roeping niet waarnemen en dat kerken geen greep meer hebben op de samenleving. En dan toch het beginsel: “Op de overheid rust de zorg, dat al het onderwijs overeenkomstig de norm van Gods Woord is.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen