De taak van de overheid

Weren en uitroeien

Artikel 36 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis bevat de volgende zinsnede: “Om te weren en uit te roeien alle afgoderij en valse godsdienst, om het rijk van de antichrist te gronde te werpen.” Er is heel wat geschreven en getwist over de betekenis van deze woorden. Er zijn er die gedacht hebben aan een letterlijk met het zwaard doden van aanhangers van afgoderij en valse godsdienst. De overheid zou dan tot taak hebben ketters met het zwaard te vervolgen. Wijlen ds. Slagboom, die partijvoorzitter van de SGP is geweest, schrijft in zijn verklaring van de Nederlandse Geloofsbelijdenis het volgende: “Ik meen in alle bescheidenheid dat het hier gaat over de in het artikel genoemde zaken, maar dat daaraan uiteindelijk het directe optreden met het zwaard is verbonden. Echter, dat laatste alleen als er verwarring in kerk en staat wordt aangericht.” Ds. Slagboom haalt instemmend een rapport aan van de Generale Synode van de Chr. Geref. Kerken uit 1962 waarin het volgende staat: “Door de Synode van 1928 is op eenvoudige, maar afdoende wijze aangetoond dat artikel 36 (…) met de woorden ‘om te weren en uit te roeien’ niet bedoelt te zeggen dat de overheid haar onderdanen ter zake van afgoderij en valse godsdienst vervolgen en vernietigen of te niet doen moet, maar dat deze woorden alleen betrekking hebben op het openbare terrein van het leven, waar de overheid inderdaad afgoderij heeft te weren en, waar deze zich openbaart, met de haar geëigende middelen heeft uit te roeien, heeft weg te doen.” Dit sluit aan bij de Franse Geloofsbelijdenis (1559) waar we de volgende zinsnede aantreffen: “En om deze oorzaak heeft Hij het zwaard de overheden in handen gegeven om de begane zonden niet alleen tegen de tweede tafel van Gods wet, maar ook die tegen de eerste tafel te beteugelen.” Artikel 36 spreekt niet over bloedige vervolging van ketters, overheidsdwang of gewetensdwang. De overheid kan en mag niet dwingen tot het geloof. Maar de overheid heeft wel tot taak met alle geoorloofde middelen te trachten Gods Woord tot meerdere erkenning te brengen. Het gaat dus niet over het weren en uitroeien van mensen, maar van denkbeelden die tegen Gods Woord en wet ingaan.

Doen vorderen en prediken

De overheid heeft ook een taak in positieve zin. Dat wordt als volgt onder woorden gebracht in artikel 36: “En het Koninkrijk van Jezus Christus te doen vorderen, het woord des Evangelies overal te doen prediken, opdat God van een iegelijk geëerd en gediend worde, gelijk Hij in Zijn Woord gebiedt.” Dit betekent niet dat de overheid recht heeft zich te bemoeien met de interne gang van zaken in het kerkelijke leven. De overheid heeft niet het recht in te grijpen in de organisatie van het kerkelijke leven of zich te bemoeien met het beroepingswerk, zoals dat in het verleden wel gebeurde. Het gaat immers over het ‘doen’ vorderen en ‘doen’ prediken. Ds. Slagboom schrijft: “De overheid heeft de roeping om mogelijkheden te scheppen voor de Kerk des Heeren, voor de prediking en voor heel de voortgang van het evangelie. Daarbij moet de overheid de Kerk ook beschermen door belemmeringen uit de weg te ruimen. We kunnen hier denken aan bepaalde belemmerende activiteiten op zondag, activiteiten die niet alleen tegen Gods gebod indruisen, maar die ook hinderlijk kunnen zijn voor de voortgang van de prediking.” Calvijn schreef hierover het volgende in zijn Institutie (boek 4, hoofdstuk 20, 2): “Maar de regering hier op aarde heeft tot taak om, zolang wij onder de mensen verkeren, de uitwendige dienst van God te bevorderen en te beschermen, de gezonde leer van de godzaligheid en de positie van de kerk te verdedigen, ons leven te richten op de samenleving met andere mensen, onze zeden te vormen naar de norm van rechtvaardigheid onder burgers, ons tot eendracht met elkaar te brengen en de algemene vrede en rust te voeden.” Bij Rome heerst de kerk over de overheid. In de tijd van koning Willem I heerste de overheid over de kerk. Beide zijn onjuist. We besluiten met de volgende woorden van ds. Slagboom: “Overheid en kerk hebben hun eigen verantwoordelijkheid en taak. Ze hebben beide op eigen terrein en binnen eigen bevoegdheid hun roeping in het licht van het Koninkrijk van God. Dat betekent niet: een neutrale overheid. Nee, een neutrale overheid is slechts een gevolg van de afval en het verval van God en Zijn Woord. Nooit kan en mag – in welke tijd ook – een dergelijke neutrale overheid geprezen worden.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen