Praktische beginselen (40)

Een preek op verzoek

Op 13 maart 1636 hield Gisbertus Voetius een preek met de titel ‘De Nutticheydt der Academien ende Scholen mitsgaders der Wetenschappen ende Consten die in de selve gheleert werden’. De preek naar aanleiding van de tekst uit Lukas 2:46, waarin het gaat over de twaalfjarige Jezus in de tempel, sprak hij uit ter gelegenheid van de omzetting van de Illustre School van Utrecht tot Universiteit. Voetius voldeed daarmee aan het verzoek van het stadsbestuur dat het heerlijke werk van de nieuwe Academie met God wilde beginnen. Dat geeft te denken: wetenschapsbeoefening gelegitimeerd door de kerk. Wetenschapsbeoefening met God beginnen op initiatief van de overheid.

Wetenschap toen

De bekende Anna Maria van Schurman schreef een mooi gedicht op de preek van Voetius: “De Son van Godes-woord staet boven al verheven, (...) Het licht van ons verstandt dat staet recht over haer. (…) MINERVA met haer volck uyt Grieckenlandt ghesproten Staen onder haer beleyt als haere bondtghenoten.” Gods Woord staat boven alles. Het menselijk verstand ontvangt licht van Gods Woord. En alle wetenschappen (“MIVERVA met haer volck”) staan onder de leiding van Gods Woord. Wetenschap was niet autonoom, maar stond ten dienste van God. Wetenschap moest niet leiden tot kritiek op en indruisen tegen God en Zijn Woord. Nee, de wetenschap moest de waarheid van God en Zijn Woord bevestigen en zo ten dienste staan van de samenleving.

Wetenschap en techniek

Het Program van Beginselen maakt onderscheid tussen wetenschapsbeoefening en technologische ontwikkelingen. Wetenschappelijk onderzoek vormt in veel gevallen de basis van technologische ontwikkelingen. Wetenschap en techniek zijn nodig. Stilstand is achteruitgang. Wetenschappelijk onderzoek en technische toepassingen kunnen een positieve invloed hebben op het leven van mensen. Zo hebben bijvoorbeeld Schotse onderzoekers een methode bedacht om de ziekte van Alzheimer heel vroeg te ontdekken. Het onderzoek naar tumorchromosomen kan leiden tot nieuwe kankergeneesmiddelen. De Europese Commissie heeft op basis van wetenschappelijk onderzoek een atlas opgesteld met potentiële bedreigingen voor de rijkdom van de bodem in gebieden van Europa. Bodembiodiversiteit is namelijk van belang voor gewassen, de kwaliteit van de lucht en het water.

Wetenschap nu

De wetenschapsbeoefening van nu is niet de wetenschapsbeoefening van toen. De zon van Gods Woord staat niet meer boven alles verheven. Universiteiten staan voor neutrale wetenschapsbeoefening. Elke levensbeschouwing, dus ook de christelijke, kan en mag de inhoud en uitkomsten van wetenschappelijk onderzoek niet beïnvloeden. In moderne termen klinkt het: de wetenschap is objectief en autonoom. Natuurlijk zijn er maatschappelijke kaders. De algemene norm van goed en kwaad geldt nog wel, maar over het algemeen mag in onze samenleving geen levensbeschouwelijke toets worden aangelegd.

Overheid en wetenschap

Moet de overheid zich bemoeien met de wetenschap in het algemeen? D66 stelt dat politieke partijen zich niet moeten bemoeien met inhoudelijke afwegingen van wetenschappers. Zij deed dit naar aanleiding van de discussie over stamcelonderzoek. Doorslaggevend voor die partij zijn het maatschappelijke draagvlak en de mogelijke toepassingen. Voor de SGP zijn dat geen doorslaggevende criteria voor de beoordeling. De norm ligt niet in veranderlijke menselijke standpunten en opinies, maar in Gods Woord. Het standpunt over embryoselectie als voorbeeld: “Het menselijk leven is een kostbaar geschenk van God. (…) Een embryo is (…) menselijk leven in een pril stadium.” Op grond van die norm stelt de SGP: “De verruimde mogelijkheden voor embryoselectie worden ingetrokken.” Bouwen en bewaren, zo luidt de opdracht des Heeren.

Overheid als opdrachtgever

Het bedrijfsleven financiert regelmatig wetenschappelijk onderzoek. De overheid kan ook optreden als opdrachtgever en/of financier van wetenschappelijke projecten. Voor de SGP geldt dan allereerst ter toetsing de norm van Gods Woord. Daarnaast moeten kosten en baten met elkaar in evenwicht zijn. Wie betaalt, bepaalt. Met respect voor de wetenschappelijke inbreng kan de overheid randvoorwaarden stellen. Wetenschap dient tot eer van God te zijn. Dan zal zij ook tot nut van de samenleving zijn.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen