Het komt steeds dichter bij

Nu is bij de kabinetsformatie al gekeken naar alle mogelijke posten waarop wat te bezuinigen viel. Voor de nieuwe bezuinigingsronde zal vooral gesneden moeten worden in posten die tot dusver buiten schot bleven. Vandaar dat de aftrekbaarheid van de hypotheekrente weer in beeld komt. Vicepremier Verhagen sprak recent over heilige huisjes die kunnen gaan lekken. In hun verkiezingsprogram hebben VVD en CDA uitdrukkelijk beloofd de hypotheekrenteaftrek in stand te houden. En aangezien dat ook het standpunt is van de PVV, heeft het kabinet-Rutte voor die lijn gekozen. Maar als er opnieuw bezuinigd moet worden, is het de vraag hoe men met deze omvangrijke aftrekpost om zal gaan. Ook in de achterban van CDA en VVD worden steeds meer kritische geluiden gehoord over de huidige regeling.

Hoogste hypotheekschuld

In de schuldencrisis is de Nederlandse staat er tot dusver goed afgekomen. Onze staatsschuld is de laatste jaren wel fors gestegen, maar toch altijd nog beheersbaar. De particuliere schulden zijn echter hoog. Dat komt door de omvangrijke hypothecaire leningen. Van alle Europeanen hebben de Nederlanders de hoogste hypotheekschuld. De onbeperkte aftrekbaarheid van de hypotheekrente (althans voor de eerste woning) heeft daar onmiskenbaar aan bijgedragen. Nu is de fiscale behandeling van particuliere schulden de afgelopen decennia wel minder royaal geworden. Vroeger kon je ook de rente op consumptieve leningen en voor hypotheken op tweede woningen aftrekken. Allerlei bepalingen hebben inmiddels de manoeuvreerruimte rond de eigenwoninghypotheek ingeperkt. Denk maar aan de bijleenregeling. De aftrekbaarheid is ook beperkt tot dertig jaar. Recent is met de banken overeengekomen dat zij geen volledig aflossingsvrije leningen meer verstrekken. De essentie van de fiscale aftrekbaarheid van de hypotheekrente is tot dusver in stand gebleven. Wel neemt de discussie toe over de wenselijkheid en de houdbaarheid van deze omvangrijke aftrekpost.

Maximaal 375.000 gulden

Dertig jaar geleden kondigde het tweede kabinet-Van Agt (CDA-PvdA-D66) in zijn regeringsverklaring aan dat het de fiscale aftrekbaarheid van de hypotheekrente wilde gaan beperken voor schulden van meer dan 375.000 gulden (170.000 euro). Nu hield dit wankele kabinet het niet veel langer dan een halfjaar vol, zodat van deze plannen niets terechtkwam. Realisering daarvan zou waarschijnlijk geleid hebben tot lagere woningprijzen, lagere hypotheekschulden en minder eigenwoningbezit dan we nu hebben. In de jaren negentig kwam de discussie weer opzetten. Maar ja, onder de kiezers zijn nu eenmaal veel mensen met een hypotheek, die duidelijk profiteren van de aftrekbaarheid. Die moet je niet tegen de haren in strijken. Vandaar dat ook de PvdA ten tijde van premier Kok beducht was om aan die aftrek te tornen. Een feit was wel dat vooral de hogere inkomensgroepen van de onbeperkte hypotheekrenteaftrek profiteerden. Zij kochten dure huizen met hoge hypotheken, trokken forse bedragen af tegen het hoogste belastingtarief (52 procent) en konden de omvangrijke waardestijging van hun woning belastingvrij incasseren. Dat verklaart waarom de VVD tot dusver de felste verdediger was van deze aftrekpost. “De aftrekbaarheid voor de eerste woning blijft onverkort gehandhaafd”, zo staat te lezen in het liberale verkiezingsprogram.

Macro-economisch

Naast de kritiek op het onrechtvaardige van deze fiscale aftrekpost kwam de laatste jaren ook de macro-economische kritiek. Schulden maken, althans veel schulden maken, is gevaarlijker dan je denkt. In Nederland zijn de huizenprijzen de laatste jaren licht gedaald. Alles bij elkaar zo’n acht procent. Dat valt erg mee vergeleken met de forse klappen die de woningmarkt kreeg in de VS en, wat Europa betreft, in landen als Spanje en Ierland. Daar liepen de prijzen wel met dertig procent of meer achteruit. Veel mensen kwamen daardoor in grote problemen. Hun hypotheekschuld is belangrijk hoger dan de actuele waarde van hun huis. Het huidige fiscale stelsel rond de eigen woning moet daarom op de helling. Schulden maken en vooral ook het aanhouden van schulden wordt daarin gestimuleerd. Dat is verkeerd. Geen enkel Europees land is zo fiscaalvriendelijk ten opzichte van eigenwoningschulden als Nederland. Duidelijk is ook dat ingrepen in dit systeem heel geleidelijk moeten plaatsvinden. Het gaat voor de burger immers om forse bedragen. In Groot-Brittannië heeft men 25 jaar gedaan over de afschaffing van deze fiscale faciliteit.

Stagnerende woningmarkt

Daarbij rijst de vraag of het gezien de stagnerende woningmarkt nu wel het juiste moment is om ermee te beginnen. Het was inderdaad verstandiger geweest om dat te doen rond de eeuwwisseling, toen de woningprijzen sterk stegen. Nu zijn het vooral de overheidsfinanciën die de zaak urgent maken. Overigens zou het wel eens zo kunnen zijn dat de woningmarkt inmiddels al rekening houdt met verdere ingrepen in de hypotheekrenteaftrek. Wie nu een huis koopt, kan weten dat de bestaande fiscale regelingen op de tocht staan. Is het niet het huidige kabinet dat ze verder gaat beperken, dan wellicht het volgende of het daaropvolgende. De periode waarvoor mensen een huis kopen en een hypotheek afsluiten is nu eenmaal aanzienlijk langer dan de zittingsduur van het gemiddelde kabinet. En ook al zou premier Rutte de verkiezingsbelofte van de VVD inzake de hypotheekrente gestand doen, hij kan zijn opvolgers niet binden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen