Embryonaal stamcelonderzoek

In het verleden is er tijdens de behandeling van onderzoekskaderprogramma’s veel te doen geweest over financiering van onderzoek met menselijke embryo’s en embryonale stamcellen. Gaat de EU de komende jaren opnieuw dit problematische onderzoek financieren? In navolging van het 7e kaderprogramma worden ook bij Horizon2020 drie typen onderzoek nadrukkelijk uitgesloten van subsidie:

• onderzoek gericht op klonen van mensen voor reproductieve doeleinden;

• onderzoek bedoeld om het genetisch erfgoed van mensen te wijzigen waardoor dergelijke wijzigingen erfelijk zouden kunnen worden;

• onderzoek bedoeld om menselijke embryo’s te produceren enkel voor onderzoeksdoeleinden of om stamcellen te verkrijgen.

Gevaar

Er wordt dus geen subsidie gegeven wanneer embryo’s worden gecreëerd voor onderzoeksdoeleinden, maar als er eenmaal stamcellen zijn onttrokken en het embryo is gedood, dan kan daar wel gesubsidieerd onderzoek mee plaatsvinden. En daar schuilt het gevaar.

In de huidige tekst van het voorstel staat namelijk: “Het eventuele gebruik van, zowel volwassen als embryonale, menselijke stamcellen hangt af van het oordeel van de wetenschappers met het oog op de doelstellingen die zij willen bereiken en wordt onderworpen aan stringente ethische evaluatie. Projecten waarbij menselijke embryonale stamcellen worden gebruikt, mogen niet gefinancierd worden indien hiervoor niet de vereiste goedkeuringen van de lidstaten verkregen zijn. Er worden geen activiteiten gefinancierd die in alle lidstaten verboden zijn. Geen activiteit wordt gefinancierd in een lidstaat waar een dergelijke activiteit verboden is.”

Er is een groep Europarlementariërs en stafmedewerkers in het Europees Parlement (EP), uit het gehele politieke spectrum, druk doende om embryonaal stamcelonderzoek geheel uit te sluiten van het Horizon2020 programma op basis van de volgende argumenten.

Jurisprudentie

In oktober 2011 heeft het Europees Hof uitspraak gedaan in een patentzaak met betrekking tot menselijke embryo’s, bekend als de Brüstle/Greenpeacezaak. Kort gezegd heeft het Hof bepaald dat de vernietiging van menselijke embryo’s in strijd is met de menselijke waardigheid. Daarom kan geen patent aangevraagd worden op onderzoek met embryo’s en embryonale stamcellen. Horizon2020 moedigt onderzoekers juist aan patenten aan te vragen op hun onderzoeksresultaten. In het geval van embryonaal stamcelonderzoek is dit juridisch gezien niet mogelijk en daarom zou moeten worden afgezien van subsidiëring van dit soort onderzoek door de EU.

Achterhaald

Er hebben weinig klinische testen plaatsgevonden met embryonale stamcellen. De testen die wel hebben plaatsgevonden leken in eerste instantie veelbelovend. Er zijn ook miljoenen in geïnvesteerd. Het programma is echter stopgezet wegens tegenvallende resultaten en financiële problemen. Embryonale stamcellen zijn niet totipotent1. Dat zijn volwassen stamcellen ook niet, maar de resultaten van deze laatstgenoemde onderzoeken, ondermeer met navelstrengbloed, maar ook met induced pluripotent stem cells (iPS), zijn veel meer veelbelovend en ethisch veel minder gevoelig. Daarvan lopen nu 73 klinische testen, vele met positief resultaat. Op 8 oktober 2012 werd bekend dat de Japanse uitvinder van iPS, Shinya Yamanaka, om die reden de Nobelprijs heeft gekregen.

Uitbuiting

Als er in de toekomst, in theorie, succesvolle resultaten geboekt zouden worden met embryonale stamcellen, dan bestaat het risico van uitbuiting van vrouwen, omdat er een zeer grote hoeveelheid embryo’s beschikbaar moet zijn. Dit impliceert de aanwezigheid van een grote hoeveelheid eicellen die vrouwen moeten doneren. Er is zelfs op dit moment in sommige lage-inkomenslanden (bijv. Roemenië) al sprake van betaalde donatie van eicellen die benodigd zijn voor onderzoek in hoge-inkomenslanden.

Volgens een recent onderzoek gaf 56% van de respondenten aan dat een embryo direct na de bevruchting een menselijk wezen is. 69% keurt onderzoek met volwassen stamcellen goed. De acceptatie van embryonaal stamcelonderzoek ligt lager.

Europees Parlement

Deze boodschap probeert men nu in het Horizon2020 programma te verwerken, met als ultieme doel dat EU subsidiering van embryonaal stamcelonderzoek tot het verleden gaat behoren. In het advies van de juridische commissie van het EP is dit inmiddels gelukt, in het advies van de milieucommissie juist niet. Deze adviezen vormen een aanvulling op het rapport wat de commissie voor Industrie en Onderzoek zal opstellen. Daarna moet het rapport nog plenair worden geaccordeerd en worden onderhandeld met de Raad. De te bewandelen weg is dus nog lang en succes nog niet verzekerd. Onze inzet blijft van levensbelang!

Walter van Luik Beleidsmedewerker Nederlandse delegatie EFD groep

1 Totipotentie is de mogelijkheid om van één enkele cel alle cellen te vormen die een individu bezit

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen