“We moeten Luther maar weer eens gaan lezen.”

Wat herdenken we precies met 500 jaar reformatie?
“We staan stil bij het feit dat Luther 500 jaar geleden met een nieuwe visie op de verhouding tussen God en mens kwam en dat die visie de basis legde onder een hervorming van kerk en samenleving.”

Is het de herdenking van een moment, of van een in gang gezet proces?
“Het bekendmaken van de stellingen was een moment, maar wel een moment dat een proces in gang zette. De stellingen werkten als de eerste dominosteen die vervolgens vele andere omverhaalde en ruimte maakte voor vernieuwing en verandering. ”

Wat is het doel van de herdenking en hoe denkt u dat dat in post-christelijk Nederland te bereiken is?
“Voor ons als Refo500 is het doel de relevantie van de Reformatie voor vandaag onder de aandacht te brengen. Wij proberen dat te bereiken door op klassieke en op moderne manieren de zaak en de thema´s van de Reformatie onder de aandacht te brengen.”

Als u de tijd van de Reformatie en de tegenwoordige tijd naast elkaar legt, welke overeenkomsten en verschillen vallen dan op?
“Dat zijn er vele en dus noem ik er een paar. Wat we zowel destijds als nu tegenkomen is: een ethische desoriëntatie, klachten over misbruik van geld en macht bij politieke en kerkelijke leiders, discussie over religieuze tolerantie, discussie over de relatie tussen kerk en politiek, religie als topthema, verval van de kerk, verslapping van het geloofsleven, gebrek aan kennis van de Bijbel, theologie die van de Schrift afdwaalt, en vooral ook het bezig zijn met schuld, vergeving en verzoening, zowel maatschappelijk als persoonlijk. Overeenkomsten genoeg om de verbinding te leggen. ”

Hoe is de doorwerking van de reformatie in de politiek te zien? Wat zijn de belangrijkste politieke gevolgen van de reformatie (in Nederland)?
“De scheiding van kerk en staat is een belangrijk gevolg van de Reformatie, maar ook het inzicht dat ook politici dienaren van God zijn. Volgens Luther staan geestelijken niet hoger dan leken en daarmee hebben ook mensen die in de politiek werkzaam zijn een directe verantwoordelijkheid tegenover God. Luthers uitwerking van de visie van Augustinus dat er twee rijken zijn en dat je die twee niet moet gaan vermengen zoals de doopsgezinden in Münster deden, is een heel belangrijk inzicht. ”

Wat was de houding van de grote hervormers t.o.v. de overheid? Op welke manier hebben zij die overheid beïnvloed?
“Luther deed een beroep op de overheid in zijn bekende geschrift Aan de christelijke adel. Als de kerk het erbij laat zitten, moet de overheid als lid van de kerk maar actie ondernemen. Luther wees overheden op hun verantwoordlijkheden inzake onderwijs en schreef daar dingen over die vandaag weer net zo relevant zijn. Aan het einde van zijn leven kwam bij hem ook de vraag op naar het recht van verzet, maar dat is een thema dat Calvijn zou uitwerken. ”

U schrijft in uw Lutherbiografie dat de vernieuwde theologische gedachten leidden tot een herbezinning op het hele leven en dus ook op het politieke bestel. Er moest een nieuw gebouw ontworpen worden. Hoe zag ‘architect’ Luther dat voor zich?
“Luther zag slechts het raamwerk maar legde wel het fundament. Voor de jaren na 2017 heeft Refo500 nu het ‘Coram Deo Program’ ontwikkeld. In dat begrip zit eigenlijk al dat hele gebouw. Wij leven ‘coram Deo’, dat is: voor Gods aangezicht en dat betekent rust maar ook verantwoordelijkheid. Dat geldt voor zakenmensen, voor bestuurders, voor leerkrachten, ouders enzovoorts. Onder Gods hoede en zegen leven, betekent ook dat we bewust en dienend omgaan met mensen, geld en goed. Dat is het materiaal van de architect en hoe dat als gebouw vorm krijgt, hangt van de tijd en de omstandigheden af.”

Wat kunnen wij leren van hoe Luther zich voor de overheden verdedigde van de waarheden waar hij voor stond?
“We kunnen leren dapper te getuigen. Dat is achter de overheid gaan staan, maar er soms ook pal tegenover te staan. Daarbij leert Luther wel een, volgens mij, al te sterk besef van gehoorzaamheid aan de overheid. Maar goed, de man kon ook niet in alles een gezonde visie hebben.”

Hoe zouden christelijke politici en burgers dat in deze tijd het best kunnen naleven?
“Ik denk dat het goed is dat politici en burgers eerst maar weer eens Luther gaan lezen en ons door hem en andere reformatoren laten inspireren. Dat hebben ook mensen als Martin Luther King jr. en Angela Merkel gedaan en dat niet tevergeefs.”

Prof. dr. H.J. Selderhuis is onder meer hoogleraar Kerkgeschiedenis en kerkrecht aan de Theologische Universiteit Apeldoorn, directeur van Stichting Refo500 en de auteur van biografieën over Luther en Calvijn.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen