DE PREDIKING VAN DE NADERE REFORMATIE

10

Dr. Brienen is toegekomen aan het releveren van zijn bezwaren tegenover enkele kernaspekten van het gebruik van de klassifikatiemethode in de prediking van de Nadere Reformatie. Het is moeilijk om dit verkort weer te geven zonder het gevaar te lopen aan het standpunt van de schrijver tekort te doen. Het gaat hier om heel belangrijke zaken en daarom geven we de mening van Dr. Brienen hier onverkort weer, en wel in dit en in de volgende artikelen.

1. de (onder)scheiding van verklaring en toepassing.

De predikers van de Nadere Reformatie hebben duidelijk de onderscheiding aangebracht tussen explicatio en applicatio, men kan ook zeggen tussen het „voorwerpelijke” en het „onderwerpelijke” in de prediking. Dit hangt samen met het uitpellen van het pro-nobis-karakter uit de heilsopenbaring, waarmee de Orthodoxie was begonnen.

De in eerster instantie aangebrachte onderscheiding is op den duur een duidelijke scheiding geworden met al de gevolgen daarvan. Het eerste deel van de preek werd gevuld met dorre, soms erg geleerde en tot in vele onderdelen afdalende exegese, terwijl het tweede deel het „woord voor het hart” bevatte, waarin de prediker in „het gevoelige leven” komt. Met het eerste kan men uitwendig, verstandelijk instemmen, het tweede moet innerlijk en heel persoonlijk doorleefd worden. Bij de uiteenzetting van het Woord van God moet dus wat bijkomen. De verklaring moet aangevuld worden met de toepassing, waarmee dit deel van de preek gevuld wordt.

Op deze toepassing komt de specialiteit van de predikers van de Nadere Reformatie te liggen. Zij zijn de anatomisten van het menselijk hart, de internisten bij uitstek. Als geen anderen hebben zij met hun fijne ontleedmes, in de school der scholastiek geslepen, dit terrein bloot gelegd en daarbij een stuk religieuze psychologie op tafel gebracht.

De hierboven aangeduide onderscheiding, die zo licht uitloopt op een scheiding, ontneemt zowel aan de zgn. explikatie als aan de zgn. applikatie zijn kracht en gezag. Ze worstelt in een onjuiste visie op en waardering van het Woord van God en de prediking van dat Woord. O.i. is de prediking van het Woord van God, van het evangelie van Jezus Christus, van meetaf aan gericht op de mens en een gezagvolle oproep tot geloof aan ieder, die haar hoort. Dit moet de vorm en opbouw van de preek bepalen. De scheiding van verklaring en toepassing werkt ook in de hand, dat men gaat onderscheiden tussen een zgn. historisch geloof, dat is een bloot verstandelijk instemmen met de uiteengezette tekstwaarheid, en ’n zaligmakend geloof, wat dáár gevonden wordt, waar men gevoelig, geroerd, mee kan komen in één der stadia op de weg van de doorleving van het heil, die in de toepassing worden behandeld.

2. Christenprediking in plaats van Christusprediking.

In de prediking van de Nadere Reformatie, en bizonder in de toepassing, wordt de mens met zijn eigenaardigheden centraal gesteld. De verschillende gestalten van de natuurlijke en van de geestelijke mens worden in extenso in de preken geanalyseerd. De kenmerken van het wedergeboren leven worden nauwkeurig aangegeven, opdat men door zelfonderzoek tot zekerheid aangaande zijn genadestaat zal geraken. Zo blijkt de klassifikatiemethode anthropocentrisch en individualistisch van inslag te zijn, waarbij het gevaar levensgroot voor ons staat, dat de mensen gaan leven uit en bij hun eigen ervaringen en gaan rusten op hun bevinding of het gemis daarvan, in plaats van als zondaar te vertrouwen en telkens weer te vertrouwen op Gods ontferming in Jezus Christus, die het enige fundament van zaligheid en zekerheid is en blijft.

Het heil van de verlossing van de Heere Jezus Christus in zijn kruis en opstanding wordt slechts in het explikatieve deel van de prediking en dan nog in de gebruikelijke, dorre ontleding aangegeven. In de applikatie funktioneert Christus enerzijds als degene, in wie Gods toorn volle geldingskracht heeft voor de onwedergeborenen en als degene, die straks zal verschijnen ter verschrikking van al de soorten van onbekeerden en schijnvromen. Anderzijds funktioneert Hij voor de eerstbeginnenden en bekommerden als een verborgen persoon, voor de verder-gevorderden als degene, in wie al hun hunkering en onvrede worden gestild en die in de omhelzing (de „top van de mystieke vereniging”) een wondere zoetheid aan de ziel geeft. In onze analyse van de preken van ds. Smytegelt hebben we gekonstateerd, dat daarin de christen in zijn heilsordelijke beleving meer op de voorgrond staat dan Christus in zijn heilshistorische verlossing.

In plaats van de verkondiging en aanbieding van al het heil in Christus onder bevel van geloof en bekering is in de Nadere Reformatie gekomen een brede analysering en klassificering van hen, die buiten dit heil staan, en van hen, die in meer of mindere mate in dit heil blijken te delen. Heel zwak klinkt soms de oproep tot geloof in de Heiland door tot de hoorders. In de regel verloopt de toepassing in een brede weergave van de staten en standen van de hoorders. Terecht heeft de Nadere Reformatie aandacht gevraagd voor het werk van de Heilige Geest en de beleving van het heil, maar het mag nooit een werk zijn buiten het geloof in Christus om en nooit een beleving buiten de gemeenschap met Christus om. Er kan nooit over de christen gesproken worden dan in relatie met Christus.

Het is niet juist te zeggen, dat de Nadere Reformatie Christus niet predikt, maar het geschiedt binnen het aangegeven kader en niet op zo’n radikaliserende wijze als in de Schriften.

3. Gestaltenprediking tegenover beloftenprediking.

(Zie het volgende artikel).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen