HET LIEDBOEK VOOR DE KERKEN

IV

BIJBELLIEDEREN

Het is dus het voornemen met u een wandeling door het liedboek te maken. Ieder zal het begrijpen, dat deze zich niet al te lang kan uitstrekken. Het is een onbegonnen werk al de liederen te bezien en te bespreken. De tijd zou er mij voor ontbreken en waarschijnlijk u de lust om het te lezen. Zelf lees ik uiteraard de bundel telkens eens door om een zo goed en eerlijk mogelijk oordeel te krijgen. We zouden het een soort verkenning kunnen noemen. Graag wil ik nu al zeggen, dat we meer verontrust zijn over wat er niet staat als wat er wel staat. We zullen dat later wel zien.

Dán gaat het in deze artikelen niet om een waarderingsoordeel over de dichterlijke schoonheid van de verzen. Die zal er ongetwijfeld zijn. Aan deze bundel heeft een uitgelezen groep dichters meegewerkt en hun gaven besteed. Of zij ons volksdeel daarom aanspreken is uiteraard een andere vraag. Maar toch acht ik me ontslagen om er nader op in te gaan. Graag laat ik dat aan anderen over, die op dit gebied een oordeel kunnen vormen. Het gaat eenvoudig om de inhoud naar schriftuurlijke maatstaven. Uiteindelijk hebben we hier toch te doen met liederen die in de kerk gezongen worden. En die zullen toch alleen naar de daar beleden en gepredikte Woord beoordeeld dienen te worden. Dan zijn we meteen in de lijn van wat we in het vorige artikel al gezien hebben. Ook de samenstellers van het liedboek vragen te toetsen aan de wezenlijke elementen van het christelijk belijden.

Het is gemakkelijk om nu te beginnen. Het liedboek heeft twee hoofddelen. Het eerste deel bevat de berijming van de 150 Psalmen. Het tweede deel de 491 gezangen. 252 bladzijden Psalmen in de nieuwe berijming en 721 bladzijden gezangen. De lengte zegt natuurlijk niet alles. Toch wel véél voor wie zoekt naar Gods Woord ook in het lied, dat in de eredienst gezongen wordt.

Nu zal tegen het laatste geprotesteerd worden door de voorstanders van het liedboek. Ook in de gezangenbundel spreekt Gods Woord, zullen zij direct zeggen! Het is opvallend hoe als uit één mond de samenstellers de Bijbelse gebondenheid van het nieuwe liedboek roemen. Wij kunnen dat vinden in de inleidende bladzijden. In het ook al aangehaalde boekje „Uit de werkplaats van het liedboek’. En vooral in een tweetal colleges gegeven door een van de vooraanstaande dichters: Dr. Jan Wit. Daarin heeft deze gesproken over het nieuwe liedboek en de Bijbel. Het gaat te ver om uit dit artikel veel aan te halen. Maar het is ongetwijfeld van groot belang om te zien, hoe Jan Wit de verhouding tussen het kerklied en de Bijbel omschrijft en in de bundels van vroeger en nu nagaat. Het is genoeg om hier te vermelden, wat hij als de calvinistische opvatting ziet en hoe hij deze juist in het nieuwe liedboek belichaamd vindt. Voor hem betekent de calvinistische opvatting, dat de Heilige Schrift bron en norm van het kerkelijk lied moet zijn. Zie het maar in deze bundel! Begint de afdeling gezangen niet met 115 Bijbelliederen! En ook de andere liederen laten de Bijbelse gebondenheid zien. We lezen in het verslag van deze colleges — zie Rondom het Woord 15de jaargang nummer 3 blz. 102 — „U moet vooral niet denken, dat na deze afdeling Bijbelliederen de Bijbel zelf tot zwijgen komt in het Liedboek voor de kerken. Telkens en telkens weer, ook in de overige liederen, wordt gebruik gemaakt van Bijbelse beelden en Bijbelse wendingen. „Hij geeft ook graag het verwijt door dat sommigen het té Bijbels achten en daarom te ouderwets! Ook ziet hij in het liedboek een middel om de weinige Bijbelkennis onder ons volk weer op wat beter peil te brengen. Ongetwijfeld zal het bij Dr. Jan Wit leven, dat het evangelie er gemakkelijker ingezongen dan ingepreekt wordt.

Met dit alles zijn we dan toch nu eindelijk toegekomen aan de eerste faze van het bezien van de inhoud met name van de Bijbelliederen.

Deze liederen zijn wel genoemd „de grootste verrassing van het liedboek”. Ieder, die zich met dit boek bezig houdt kan eenvoudig niet aan deze verzameling voorbijgaan. Juist met dit soort gezangen heeft men zich sterk gemaakt om het Bijbels karakter van de gehele bundel aan te tonen. Zij hebben een centrale betekenis.

Het is misschien goed om eerst te zien, wat men onder deze Bijbelliederen eigenlijk verstaat. Oorspronkelijk wilde men deze liederen in tweeen uiteen laten vallen, namelijk Schriftgezangen en Bijbelliederen. De eerste waren dan berijmingen van Schriftgedeelten, die van tekst tot tekst de Bijbel volgen zoals bij de berijming van de Psalmen. De tweede waren vrijere berijmingen van een bepaald Bijbelgedeelte of zelfs bepaalde Bijbelse motieven. Later is deze onderscheiding niet overgenomen. Wel is nu bij dit soort gezangen een onderscheiden opschrift geschreven. Zo staat er in het eerste geval bij het nauwkeuriger volgen van de Bijbeltekst het woordje: „naar” en bij het meer vrij bewerken het woordje „bij’. Zo bijvoorbeeld bij lied 34: „Om Sions wil zwijg ik niet stil’ vinden we als opschrift: naar Jesaja 62 : 1 - 10, terwijl een vrijere bewerking als lied 57: „Zeven is voldoende’ als opschrift heeft: bij Johannes 6 : 1 - 15. Al met al is het nog niet zo gemakkelijk om hier een vast onderscheid te maken. In ieder geval is het duidelijk, dat men met deze liederen heeft willen spreken vooral tot hen, die altijd bezwaren gehad hebben tegen de gezangen vanwege de weinig schriftuurlijke inhoud.

Temeer moeten we dit bedenken, omdat ook onder ons de redenering gehoord wordt: wij willen geen gezangen zingen, maar Bijbelliederen! Daarom worden we geroepen deze liederen eens nader te bekijken. Is het waar dat deze liederen vanwege die naam een plaats in onze eredienst moeten hebben?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen