Notulen van de algemene kerkelijke vergaderingen van de Gereformeerde Kerk onder het kruis 1

Het is bekend dat in 1834 de afscheiding begon. Ook dat de afgescheidenen het niet in alle opzichten met elkaar eens waren en dat zij in verschillende groeperingen uiteen vielen. Men kan daarover in allerlei uitgaven lezen.

De christelijke afgescheiden gemeenten vormden een zelfstandig kerkverband. Dat was ook het geval met de Gereformeerde kerk onder het kruis. Later verviel de toevoeging ’onder het kruis’ en werd het alleen: Gereformeerde kerk. In 1869 kwam er een vereniging tussen beide groeperingen tot stand. Verschillende gemeenten gingen niet mee. Daardoor bleef de naam Gereformeerde gemeente onder het kruis nog vele jaren voortleven.

De Gereformeerde kerk onder het kruis hield elk jaar een algemene vergadering, te beginnen in 1844. Daarvan zijn notulen bijgehouden en in druk uitgegeven. Aan de vergadering van 1844 zijn drie andere voorafgegaan, waarvan noch gedrukte noch geschreven notulen zijn bewaard gebleven. Wel zijn er enige zakelijke gegevens van bekend.

De notulen van de vergaderingen van 1844 tot 1869 zijn nu voor het eerst gezamenlijk gedrukt uitgegeven door Den Hertog’s uitgeverij b.v. te Utrecht, voorzien van inleiding, bijlagen en registers. Het is een belangrijk boek van 682 bladzijden geworden, dat voor het oog een sieraad is.

In de verantwoording zegt C.J. de Kruijter: „Met deze bronnenuitgave is thans belangrijk archiefmateriaal beschikbaar gekomen voor kerkhistorici en belangstellenden in de geschiedenis van de negentiende eeuw. Maar er moet nog veel meer materiaal over de kruisgemeenten zijn. Er is zeker wel een tweede boek van dezelfde omvang te maken met bijvoorbeeld een keuze uit de notulen van de classicale vergaderingen, alsmede een selectie uit de vele brochures, pamfletten en vlugschriften, die in kringen van de ’kruis- gezinden’ zijn verschenen. De vraag is echter waar dit materiaal te vinden is. Daarom zou ik op deze plaats een oproep willen doen: een ieder die in het bezit is van (of op de hoogte is van de vindplaats van) bovenomschreven archivalia en/of andere stukken, wordt verzocht hiervan opgave te doen aan ondergetekende.”

Mogelijk dat deze en gene onder onze lezers de heer de Kruijter van dienst kan zijn. Diens adres is: Postbus 202, 3830 AE Leusden, tel. 033-943244.

Dr. F.L. Bos zorgde voor een overzicht van de drie algemene vergaderingen vóór het jaar 1844.

Dan volgen de notulen van de vergaderingen vanaf 1844 tot het samengaan met de Christelijke afgescheiden gemeenten in 1869, toen er de Christelijke Gereformeerde kerk kwam.

Daaraan zijn als bijlage A toegevoegd de notulen van de algemene kerkvergaderingen van enige gemeenten, die zich in 1858 van de kruisgemeenten hadden afgescheiden.

Verdere bijlagen gaan over classicale indelingen, biografische gegevens van de kruisgezinde predikanten en voorgangers, voorzien van vele foto’s, bibliografische gegevens, een literatuur-opgave in volgorde van verschijning.

Ook is er nog een register van persoonsnamen wat het raadplegen van het boek zeer ten goede komt. Dit geldt ook het register van plaatsnamen.

Tenslotte is er nog een overzicht van de plaatsen waar voor korte of langere tijd kruisgemeenten hebben bestaan.

We weten, dat in 1892 een vereniging tot stand kwam tussen de Christelijke Gereformeerde kerk en de Dolerenden. Een klein gedeelte van de Christelijke Gereformeerden hield aan het zelfstandig voortbestaan vast. Daaruit zijn onze huidige Christelijke Gereformeerde kerken voortgekomen. Deze hebben dus onder haar leden mensen die voortkomen uit de kruisgemeenten. Die vinden we ook onder onze lezers. We willen daarom nog een en ander uit dit waardevolle boek naar voren brengen.

Een paar dingen vallen op. In de eerste plaats wel, dat personen, die aanvankelijk op de voorgrond kwamen later door hun handelwijze veel stof tot bespreking op de vergaderingen opleverden. We denken b.v. aan de predikanten W.C. Wust en C. van den Oever. Er was nogal eens het een en ander dat tot droefheid stemde. Verder valt op, dat soms allerlei kleine zaken ter vergadering werden behandeld, zoals het al of niet verstrekken van ondersteuning aan behoeftigen. En, om niet meer te noemen, er werden blijkbaar geen zaken in besloten vergaderingen behandeld, want zaken en personen, die tegenwoordig in comité-vergadering worden afgedaan, worden zonder enige reserve in de gedrukte notulen vermeld.

We willen nu een en ander uit de notulen vermelden. Dan krijgen onze lezers enig idee ervan hoe alles toeging, en wat de aandacht vroeg.

Op de algemene vergadering van 1845 komt al de zaak van de opleiding naar voren. We lezen onder art. 17: Er is voorgesteld of er ook gelegenheid zoude zijn, om een Profetenschool op te rigten, waar jeugdige Nazireërs voor de heilige dienst kunnen worden opgeleid? Er is algemeen besloten dat daaraan voor als nog niet kan gedacht worden; maar dat elk Leeraar het zijne zal toebrengen ter vorming van dezelve, en dat dit stuk ter nadere behandeling wordt uitgesteld, tot op eene volgende Vergadering. Later is meermalen over hetzelfde onderwerp gesproken. Tot oprichting van een theologische school is het niet gekomen, maar wel heeft men getracht aanstaande dienaren zo goed mogelijk toe te rusten. Ook werd gedacht aan minvermogende studenten, die financiële bijstand nodig hadden.

In Rotterdam was er verwijdering en wortel van bitterheid ontstaan tussen Ds. C. van den Oever en ouderling Zuur. Dat kwam op de vergadering van 1848 te Zwartsluis. Het kwam in orde. We lezen onder art. 12 o.a.: De Vergadering heeft deze zaak den Ouderling op zijn gemoed gedrukt, waaronder zijn hart daarna is vlak geraakt, en na elkander wederzijds de broederhand gegeven te hebben is de zaak wederom geheel bijgelegd, vereffend en uit den weg geruimd; zoodat de broeder Ouderling Zuur op nieuw in zijne betrekking van ouderlingschap op den ouden en gewonen voet zal voortvaren, gelijk een regtgeaard opziener past en betaamt.

In dezelfde vergadering werd C. Kloppenburg, lid en ouderling te Zwartsluis onderzocht, in hoofdzaak over 1. de stellige, wederleggende en practicale godgeleerdheid, 2. de Bijbelse en kerkelijke geschiedenis, 3. de predikkunde en omtrent zijn eigen genadestaat. We lezen van de uitslag in art. 8: Na gedane omvraag, heeft elk lid der Vergadering zijne voldaanheid over het onderzoek te kennen gegeven en is met gemeene toestemming besloten, dat aan den broeder Cornelis Kloppenburg meer gemeld, zal gegeven worden, eene zending als een gezant van Christus, om het Evangelie te verkondigen; de Sacramenten te bedienen en de sleutelen des Hemelrijks te gebruiken, zoo als een getrouw dienstknecht van J.C. betaamt.

Niet steeds liep het onderzoek zo gunstig af, wanneer iemand dong naar het ambt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen