Het leven wint

Drs. J. Kruis, Chr. Geref. predikant te ’s-Hertogenbosch heeft een boekje geschreven en onder deze titel uitgegeven. Het bevat bijbelstudies die ontstaan zijn uit een aantal preken, die hij in zijn gemeente gehouden heeft. Zonder kritiek? Met instemming?

We gaan nu niet op het boekje zelf in. Te zijner tijd zal er wellicht nog wel apart aandacht voor worden gevraagd. We willen nu slechts wijzen op enkele recensies die al verschenen zijn. Deze spreken voor zichzelf en laten zien hoe gevaarlijk dergelijke lektuur is en waar men terecht komt, wanneer men meent het pad van onze vaderen te moeten verlaten. Je vraagt je af, of er in de Chr. Geref. kerken leervrijheid gekomen is. Of behoort dit tot de vrijheid van exegese? We menen te mogen verwachten, dat aan Drs. Kruis een halt zal worden toegeroepen. Wanneer de opvattingen van deze schrijver gemeengoed zouden worden, zou er niet veel van de leer der waarheid overblijven. Men leze de recensies en men weet genoeg. We werden indertijd op dit boekje gewezen door een bekwame theoloog van eigen kerken, die duidelijk te kennen gaf hoe afwijzend hij stond tegenover de inhoud van dit werk en dat is een bemoedigend teken.

In het Reformatorisch Dagblad van 13 juli j.l. stond er al een beoordeling van dit boek van de hand van S.C. Bax. We menen te mogen aannemen, dat de meesten van onze lezers dit blad lezen en dus kennis hebben kunnen nemen van deze beoordeling. Toch willen we hier er een en ander uit aanhalen:

De schepping zelf is tegelijkertijd verlossingswerk. De verlossing begint niet in Genesis 3, na de zondeval, maar in Genesis 1, als God gaat spreken. In het middelpunt van de schriften van Israël staat dan ook de ontplooiïng van het leven dat door God gegeven is. Dat is tegelijkertijd het centrum van het Oude Testament, en niet zozeer Christus. (....)

Gods verlossingswerk is dus ingezet met de schepping, die twee vallen eigenlijk samen (blz. 13). Het is de wil van God dat het leven wint en dat zo de dood verslagen wordt. De mens kiest dan voor de situatie van het kennen van goed en kwaad.

Kort samengevat: volgens Kruis is de slang de bron van het kwaad. De slang is dan een soort incarnatie van de duivel. Het nageslacht van de slang bestaat uit mensen die zich door het kwade laten beheersen (blz. 69). Het volk Israël vormt dan het vrouwenzaad (blz. 127). Op die manier ontstaat er een blijvend onderscheid tussen Israël en de volken. De wet is voor Israël gegeven en zo draagt Christus voor de joden de vloek van de wet. Zijn vleeswording is jood-worden en daarom ook delen in de vloek van de wet.

De heidenen waren niet onder de wet, dus ook niet onder de vloek ervan. Zij zijn het eigendom van de zonde. Zij moeten daarom vrijgekocht worden door Christus’ bloed. Op blz. 72 stelt Kruis dat het zaad van de vrouw bestaat uit mensen die weliswaar zondigen maar het karakter daarvan komt niet voort uit haat tegen God en Zijn volk, maar uit de verleiding die van de zonde uitgaat.

De gedachtengang die drs. Kruis er op nahoudt wijkt af van wat we in de Reformatie geleerd hebben. De kanttekeningen op bijvoorbeeld Genesis 3 vers 15 tonen dit al aan. Bovendien is het zo dat de hele studie tendeert naar een andere kijk op het functioneren van Christus. Dat wordt dan voor heidenen en joden verschillend.

Bax wijst er in zijn artikel op hoe Dr. S. Schoon over dit boek oordeelt. Deze schreef in het maart-nummer van „Evangelie en Israël”, de uitgave van deputaten van de Gereformeerde Kerken in Nederland voor Kerk en Israël het volgende:

De voorzitter van de Deputaten voor de Evangelieverkondiging onder Israël van de Christelijke Gereformeerde Kerken, drs. J. Kruis, heeft een aantal bijbelstudies over de eerste hoofdstukken van Genesis gebundeld onder de titel „Het leven wint”. De bijbelstudies zijn ontstaan uit een aantal preken en bewerkt voor deze uitgave.

Zijn gedachtengang wijkt hier en daar af van de in reformatorische kring gebruikelijke en prikkelt tot nadenken en verdere bijbelstudie. Het centrum van het Oude Testament is volgens Kruis niet Christus, maar het volle leven. De ontplooiïng van het door God gegeven leven staat centraal in de schriften van Israël. Leven is niet het bestaan zonder meer, maar een leven waarin de relatie met God in alle situaties beheersend is. De schepping wordt getekend als Gods verlossingswerk. God wil, dat het leven wint en de dood wordt verslagen. Maar de mens kiest voor de situatie van het kennen van goed en kwaad. De slang is de bron van het kwaad en een soort incarnatie van de duivel. Het kwaad is onherleidbaar tot God zelf. Het nageslacht van de slang bestaat uit mensen die zich door het kwade laten beheersen. Het volk Israël vormt het vrouwenzaad.

Kruis ziet een blijvend onderscheid tussen Israël en de volken. De wet is voor Israël gegeven en zo draagt Christus voor de joden de vloek van de wet. Zijn vleeswording is jood-worden en daarom ook delen in de vloek van de wet.

De heidenen waren niet onder de wet, dus ook niet onder de vloek van de wet. De heidenen zijn het eigendom van, slaven van de vorst, van de duisternis en van de zonde. Zij moeten daarom vrijgekocht worden met de prijs van het bloed van Christus. Christus heeft op deze wijze een totaal andere funktie voor de joden dan voor de heidenen. Zending van de heidenen onder de joden moet daarom uitgesloten worden geacht.

Het boekje roept vele vragen op en geeft veel impulsen om een aantal thema’s opnieuw ter diskussie te stellen. Onbetreden paden worden begaan. Hopenlijk komt er, ook binnen de Christelijke Gereformeerde Kerken, een gesprek op gang, dat uitmunt in bereidheid om naar elkaar te luisteren en om nieuwe visies eerlijk te toetsen. Ondertussen zien we uit naar de aangekondigde dissertatie van drs. Kruis over „Vreugde en wet”, die zijn gedachten verder zal uitwerken en verdiepen.

In „Trouw” van 4 augustus j.l. kwam een beoordeling voor van de bekende Dr. A.A. Spijkerboer. Deze schrijft als volgt:

Drs. J. Kruis, christelijk gereformeerd predikant in Den Bosch, heeft een aantal van zijn preken bewerkt en als bijbelstudies het licht doen zien. De meeste zijn gewijd aan de eerste hoofdstukken van Genesis. Hoe is Kruis te werk gegaan? Ik vermoed dat hij eerst al zijn commentaren naar de zolder heeft gebracht, daarna zijn Hebreeuwse Bijbel en zijn concordantie op zijn schrijftafel heeft gelegd, en toen aan zijn uitleg is begonnen. Van de traditionele uitleg is in zijn bijbelstudies namelijk niet veel te merken en van het moderne wetenschappelijke bijbelonderzoek zo mogelijk nog minder.

Kruis begaat dus wel geheel eigen wegen. Hij ziet hoe God in het eerste hoofdstuk van de Bijbel het leven op de dood bevecht en schepping heeft voor hem veel met verlossing te maken.

Maar dan beginnen er in deze bijbelstudies vreemde dingen te gebeuren. Veel uitleggers hebben zich het hoofd gebroken over de vraag wat het nu eigenlijk betekent dat God de mens naar zijn beeld en in zijn gelijkenis geschapen heeft. Nu heeft Kruis in zijn concordantie gezien dat „gelijkenis” in het Hebreeuws ook wel eens een keer „werkstuk” kan betekenen, en dan hakt hij de knoop door: Gods werkstuk is de schepping, en dat God de mens in zijn gelijkenis geschapen heeft betekent dat Hij de mens in zijn schepping geplaatst heeft. Dat is natuurlijk wel een vondst, maar in het tekstverband moet „gelijkenis” iets betekenen dat verband houdt met het beeld van God en daar houdt Kruis geen rekening mee.

De strijd tussen het nageslacht van de vrouw en het nageslacht van de slang na de zondeval? Het nageslacht van de vrouw zijn mensen die wel zondigen, maar toch niet door het kwaad worden beheerst. Voorbeeld: Petrus. Het nageslacht van de slang zijn mensen die niet alleen zondigen maar ook helemaal beheerst worden door het kwaad. Voorbeeld: Judas. Dat laat maar één conclusie toe, namelijk dat Jezus Christus voor een heel deel van de mensheid niet gestorven is, en die conclusie wil ik niet trekken.

Kruis lijkt op een man, die met een ontdekkingsreis meegaat en dan ook nog eens het bivak verlaat om helemaal in zijn eentje het oerwoud in te gaan. De kans dat daar ongelukken van komen is wel erg groot, en je moet ook nog maar afwachten of de anderen de moeite nemen om je te komen zoeken.

Kruis spreekt in zijn voorwoord het vermoeden uit dat hij wel eens moeilijkheden zou kunnen krijgen met de Oud Testamentische Wetenschap. Ik voorspel hem ook moeilijkheden met de Nieuw Testamentische Wetenschap en met de hele dogmatiek. Je moet wel van goeden huize zijn als je de strijd met de hele theologische wetenschap aan wilt binden.

Uit bovenstaande beoordelingen blijkt wei dat er een eenheid van gevoelen is, dat we kunnen samenvatten in deze woorden: Kruis is fout.

Hier heeft ook de kerk een roeping.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen