Grieken en barbaren 11

13 maart 1945 keerde onze toenmalige landsvrouwe, koningin Wilhelmina, uit haar ballingschap in Engeland terug. Op die dag betrad zij in Zeeuws-Vlaanderen de vaderlandse bodem. Dit zuidelijk deel van Nederland was reeds in november 1944 geheel bevrijd. Poolse en Canadese militaire eenheden, gesteund door engelse vliegtuigen, voerden een voorspoedig offensief tegen de bezetter, die alles op alles zette om de Schelde monding te behouden. De algehele overgave volgde op 5 mei 1945. De wapenstilstand werd gesloten. Onderduikers en verzetstrijders kwamen overal uit hun schuilplaats tevoorschijn. De reis door de nacht was ten einde.

De gevoelens van velen werden vertolkt door het danklied voor de bevrijding in Psalm 126: De HEERE heeft grote dingen bij ons gedaan, dies zijn wij verblijd. Het volk, dat zich Gods oordelen had waardig gemaakt, was de strik ontkomen. En ten ware de HEERE, die bij ons geweest is, als de mensen tegen ons opstonden, toen zouden zij ons levend verslonden hebben, als hun toorn tegen ons ontstak, Psalm 124: 2,3.

Schrijver van dit artikel behoort tot de generatie, die het moet hebben van afbeeldingen en documentaires. Maar toch is ook die na-oorlogse generatie nauw betrokken bij de herdenking van de bevrijding omdat zij zelf deelt in het resultaat van de bevrijding: de vrijheid zelf. Die vrijheid is ook een kostbaar pand, dat te bewaren is. De geestelijke boosheden in de lucht zijn beslist nog niet klaar met deze wereld. Nog altijd dirigeren zij dictatoriale machten, die de menselijke vrijheid bedreigen. Denk alleen maar aan het volk van Afghanistan, dat werkelijk geradbraakt wordt door het Russische geweld. Een geweld, dat evenals het Duitse nazisme de trekken van het fascisme vertoont.

Omdat dit barbaarse fascisme in onze tijd nog altijd niet is uitgestorven, willen wij nu ter gelegenheid van de herdenking van de bevrijding daarover schrijven. En hierbij maak ik dan maar gebruik van een lezing op 26 januari j.1. gehouden voor de jeugd van het district Noordeloos. Het onderwerp was: Het fascisme en de vreemdeling.

Bij fascisme denken we vanzelf aan de verschrikkingen van de tweede wereldoorlog 1939-1945: razzia’s, dwangarbeid, martelingen, gaskamers en massagraven. Met een zekere trots schreef een SS-soldaat, dat hij samen met zijn collega’s Joodse kinderen tegen de muur had doodgeslagen. Door het Duitse fascisme werden zes miljoen Joden, vele zigeuners en leden van andere minderheden uitgeroeid. Met een vreemd woord noemt men dit gebeuren de Holocaust, afgeleid van een grieks woord, dat brandoffer betekent, een offer, dat geheel verteerd wordt.

In 1962 werd in Jeruzalem het bekende proces tegen de fascist Adolf Eichmann gevoerd. Deze voormalige SS-obersturm- bannführer werd schuldig verklaard aan de dood van ongeveer zes miljoen Joden. Een belangrijk aandeel in zijn arrestatie leverde Simon Wiesenthal, een Oostenrijkse Jood, die al jarenlang een klopjacht leidt op fascistische nazi’s. Hij zei eens in een vraaggesprek: “Onze wereld gaat te gronde door de haat. De haat zal meer schade aanrichten dan de kernwapens. Als we niet proberen de haat kwijt te raken, moeten we allen de rekening daarvoor betalen”. Dieper dan met deze woorden kan het fascisme niet gepeild worden. De diepste drijfveer is de haat. Ja, de haat heeft meer schade aangericht dan de kernwapens ooit kunnen doen.

Daar was Paulus in zijn leven door genade ook achter gekomen. Hij schrijft van ieder mens: Hun voeten zijn snel om bloed te vergieten. Vernieling en ellendigheid is in hun wegen en de weg des vredes hebben zij niet gekend. Rom. 3:15-17. Door onze diepe val in Adam werden wij haters van God en onze naaste. Ik heb eens van iemand gelezen die zei: “Als Hitler in de hemel is, zou ik daar niet willen zijn”. Die opmerking kunnen we begrijpen uit de mond van iemand, die nog steeds de schrijnende wonden van de oorlog meedraagt. Toch geloof ik niet, dat iemand over wiens leven het scherpe oordeel van Rom. 3 gegaan is, zo zal spreken. Hij buigt voor God onder alle mensen en zegt met Saulus, die de onschuldige (gemeente van) Christus vervolgde: Tk ben de voornaamste der zondaren. Maar mij is barmhartigheid geschied”. Die krijgt ruimte voor alle mensen te zien in het bloed van Christus, dat reinigt van alle zonden. Waarmee dan weer niet gezegd wil worden, dat we gegrond de hoop hebben voor de zaligheid van Hitler. We kunnen het tegendeel vrezen, want al Gods vijanden zullen vergaan. Wie Gods volk aanraakt, die raakt Zijn oogappel aan. En daar deinsde de fascist Adolf Hitler niet voor terug.

Wat is eigenlijk het fascisme? Na de eerste wereldoorlog richtte een zekere Benito Amilca Andrea Mussolini in Italië een strijdhond op: de Fascio di Combattimento. Zijn droom was de herleving van het vroegere Romeinse wereldrijk, dat onder leiding van krachtige leiders als Julius Caesar zijn

duizenden versloeg. Dit ideaal sprak vele Italianen aan. En al diegenen, die dit ideaal voorstonden en zich organiseerden, werden fascisten genoemd, dus: leden van de Fascio, de bond voor strijd. Anderen herleiden de naam fascisme tot het latijnse woord “fasces” een bundel geselroeden, die destijds voor een Romeinse gezagsdrager uit werd gedragen.

De dienaar (lictor) van de hoogste gezagsdrager, de dictator, droeg bovendien in het midden van zijn fasces een bijl. Deze fasces waren het symbool van de rechtsmacht van de overheid. De staat, de overheid, bepaalt het recht. De staat straft het onrecht. Met de bijl voerde de staat ook het doodvonnis uit.De fasces waren dus het teken van de absolute macht van de staat over de onderdanen.

De naam dictator is gevallen. In het romeinse wereldrijk had deze naam aanvankelijk een vrij onschuldige klank. De dictator was eenvoudig iemand, die door de senaat, het hoogste romeinse regeercollege, werd benoemd in een bepaald noodsituatie. Hij kreeg van de senaat een bijna absolute volmacht om in tijd van verwarring orde op zaken te stellen. In Italië gevoelde men zich na de eerste wereldoorlog in zulk een noodsituatie.Communistische activiteiten verlamden de samenleving. De economische en politieke verwarring was groot. Volgens Mussolini was er weer, als eenmaal in Rome, een dictator nodig, die absolute volmacht van handelen zou krijgen. Op deze wijze zou de vergane glorie van het oude romeinse rijk herleven. Het beroemde verleden zou terugkeren.

Mussolini speelde op de vaderlandslievende gevoelens van de Italianen. Zijn opzet slaagde. Vanaf 1922 had hij onbeperkte macht. Een macht, die hij echter op gruwelijke wijze misbruikte.

Het fascisme van Mussolini had zeer donkere schaduwzijden. Het stimuleerde het meerderwaardigheidsgevoel van de Italianen: zij konden bogen op een roemrucht verleden.Zij waren voortreffelijker dan andere volken Dit meerderwaardigheidsgevoel ging gepaard met grote haat tegen leden van andere volken. Die haat richtte zich ook tegen allen, die aan deze mensverheerlijking niet wensten deel te nemen. Er was geen plaats meer voor andersdenkenden. De afkeer van vreem delingen nam toe. Vreemdelingen werden als zondebokken aangewezen, die uit de samenleving verstoten moesten worden.Aan minderheden werden vrijheden en rechten ontnomen. Zo ontstond in Italië het anti-semitisme, de haat tegen de Joden. Ook christenen moesten het ontgelden. Zij die leefden uit het beginsel: één is uw Meester, kregen het zwaar te verduren. Voor mensen, die hun “heil” niet verwachten van een aardse maar van een hemelse Machthebber, was geen plaats meer.

wordt vervolgd.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen