Gehele gehoorzaamheid aan het Evangelie 2.

Luthers geschriften deden veel. Ze haalden heel wat los. Dit is te begrijpen en het kon ook niet anders, want alles ging in tegen de kerkleer. Te Rome viel uiteindelijk de beslissing: Luther moest in de ban gedaan worden. 15 Juni 1520 onderbrak Paus Leo X de wedrennen en toneelstukken op zijn zomerverblijf Malliano voor het schrijven van een inleiding op en een slot van een nieuwe encycliek, gericht tegen de “ketter” Martinus Luther.

In de inleiding op deze bul maakte de paus een zinspeling op Psalm 80: “Sta op o Heere (Exsurge, Domine) en twist Uw twistzaak: Uw wijngaard wil een zwijn uit het woud verwoesten en een uitzonderlijke wilde ever wil hem afweiden; rij op Petrus...... rijs op Paulus......want een nieuwe Porphyrus staat op, die zich niet ontziet de heilige pausen te bijten en te lasteren”.

De Heere Zelf en de apostelen Petrus en Paulus worden aangespoord uit hun slaap te ontwaken en de bedrukte pausen te hulp te komen. In de bul werden Luther 41 ketterijen ten laste gelegd. Luther kreeg 60 dagen bedenktijd, gerekend van de dag af waarop de bul in Duitsland zou zijn aangeplakt. Zouden Luther en zijn aanhangers hun dwalingen niet herroepen, dan zou de excommunicatie van kracht worden.

In Wittenberg dacht men er niet aan om het bevel van de paus te gehoorzamen en de bul aan te plakken. Ook niet toen de keurvorst een laatste ernstige waarschuwing kreeg uit Rome. Luther zelf bleef onbewogen. Ging volgens Leo X Luther in de heilige Roomse kerk als een wild zwijn te keer, de hervormer zag het juist anders om. Niet hij was het wilde zwijn, dat de wijngaard der christenheid omwroette en kaal at, maar de paus was zelf de vertegenwoordiger van de kerkvernielende machten.

17 November 1520 beantwoordde Luther de paus met een geschrift. Dit geschrift droeg de sprekende titel: “Tegen de vloekwaardige bul van de Antichrist”.

10 December 1520 liep de termijn, in de bul genoemd, af. Die dag werd een bijzondere in Luthers leven. Op die dag viel de beslissing. Hij brak toen openlijk met de kerk, met Rome. Niets, waarvan hij beschuldigd werd, wilde hij herroepen. Hij kon niet anders. Sprak hieruit zijn stugheid? Neen. Zijn hartelijke verbondenheid aan het evangelie des Heeren. Het evangelie van vrije genade, wat zijn ziel had. Wat zijn ziel vrijmaakte. Wat hem in de ruimte stelde. Waarin zijn leven lag. Waarin zijn troost lag voor leven en sterven. Waarin een kracht lag, die niet week noch afnam. Een kracht, die hem sterkte.

Die dag, 10 December 1520, werd er, vroeg in de morgen, weer een stuk aangeplakt op de deur van de stadskerk te Wittenberg. Nu kon men het volgende lezen: ’Teder, die door liefde voor de evangelische waarheid bezield is, wordt uitgenodigd om negen uur buiten de stadsmuur bij de kruiskerk te komen, waar volgens oud apostolisch gebruik, de goddeloze boeken der pauselijke instellingen en der scholastieke theologie zullen worden verbrand; want zo ver is de brutaliteit van de vijanden van het evangelie gekomen, dat ze de vrome en evangelische boeken van Luther verbrand hebben. Welaan dan, gelovige studerende jeugd, komt tezamen om dit Gode welgevallige schouwspel te zien; misschien is het thans de tijd, waarin de anti-christ openbaar zal worden”.

Luther zelf had de oproep niet aangeplakt. Het werd gedaan door zijn vriend Philippus Melanchton. Een zeer geleerd man. Toen hij de oproep aanplakte was hij al hoogleraar te Wittenberg. Twee en twintig jaar oud. Luther wist zich aan hem verbonden. Veel steun heeft hij van hem ondervonden. Melanchton wist zich ook één met Luther. Hij zag in Luther een geroepen Godsgezant.

Niet ver van de Elsterpoort, op de plaats waar men gewoon was de kleren te verbranden van hen die aan de pest gestorven waren, was een brandstapel opgericht. Een groot aantal, waaronder professoren en studenten, was aanwezig op het aangegeven uur. Luther trad naar voren. Hij legde eerst het kerkelijk wetboek, daarna de boeken van de scholastieke theologie op het hout. Een der magisters stak er de brand in. En toen de vlammen hoog oplaaiden, wierp Luther met een forse zwaai de banbul in het vuur met de woorden: “Omdat gij de Heilige des Heeren hebt bedroefd, vertere u het eeuwige vuur! Amen”.

Die woorden doen denken aan wat er staat in Ezechiël 13 : 22, 23: “Omdat gijlieden het hart des rechtvaardigen door valsheid bedroefd hebt gemaakt, daar Ik hem geen smart aangedaan heb; en omdat gij de handen des goddelozen gesterkt hebt opdat hij zich van zijn bozen weg niet afkeren zou, dat Ik hem in het leven behield; daarom zult gij niet meer ijdelheid zien noch waarzegging gebruiken, maar Ik zal Mijn volk uit uwe hand redden en gij zult weten dat Ik de Heere ben”.

De dag na het gebeuren buiten de Elsterpoort gaf Luther weer, zoals hij gewend was te doen, college. Opvallend was, dat hij zijn college begon met een toespraak en die toespraak hield hij niet in de kerktaal, het latijn, maar in het Duits, de volkstaal. Met klem wees hij zijn 400 studenten op de heilige ernst van de strijd. Dringend drong hij aan op een keuze.

“Ook gij, zeide hij, moet kiezen en wel tussen de hel of het martelaarschap. Wanneer ge niet mede te velde trekt tegen het antichristelijk pausdom, zal de eeuwige verdoemenis u treffen, wanneer ge wel daartoe besluit, wacht u het martelaarschap”.

Luther zelf had gekozen. Beslist gekozen. Duidelijk bleek zijn keuze in het uur van de verbranding. En wat is zo opmerkelijk in de verbranding? Wanneer Luther alleen maar de banbul in het vuur had geworpen, dan zou hij slechts hebben uitgesproken dat Paus Leo de sleutels van het hemelrijk op een verkeerde wijze had gebruikt. Dan had hij slechts het besluit van de pauselijke stoel verworpen, wat natuurlijk veel inhield en consequenties met zich meebracht.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen