Ook dat was Urk

Een mooie titel is dit voor een boek van 545 bladzijden, dat handelt over geschiedenissen, verhalen en episoden uit het leven van voorouders van Urkers en van enkele meer op de voorgrond tredende Urkers. Het is geschreven door S. Baarssen, wijk 7 nr. 27, 8321 VL Urk, tel. 05277-1369.

De titel doet denken aan een belangrijk vijf-delig werk van dr. R.B. Evenhuis, dat getiteld is: Ook dat was Amsterdam. Het is een standaardwerk over de vierhonderd jarige geschiedenis van het protestantisme in Amsterdam. Dr. Evenhuis heeft de bronnen geraadpleegd en op deskundige wijze zijn werk geschreven. Het heeft daardoor blijvende historische waarde.

Mogelijk is Baarssen met dit boek bekend en heeft hij zo de titel voor zijn boek gekozen. Of hij is zelfstandig tot deze titel gekomen? We weten het niet. Maar hoe het ook zij, de titel zegt wel iets omtrent de inhoud van het boek. Het boek van Baarssen heeft wel een heel ander karakter dan het boekwerk van dr. Evenhuis. Het bevat echter wel veel dat waard is voor onze nageslachten vastgelegd te worden.

We kregen het boek ter recensie. We schreven een korte recensie, die in dit nummer is opgenomen. De advertentie op de achterzijde van dit nummer nodigt ook uit om het boek te kopen en te lezen. De prijs is laag, maar wordt binnenkort belangrijk hoger. Daarom haaste men zich. Het moet bij de schrijver worden besteld.

Dat we in een afzonderlijk artikel ook nog melding van dit boek maken vindt mede zijn oorzaak in het feit, dat we zelf in onze jeugd op het eiland Urk hebben gewoond. We komen in het boek namen van mensen tegen die we persoonlijk hebben gekend. Er staan vele foto’s in het boek, waarvan we moeten zeggen: ja, dat was Urk. Zo woonden de Urkers, in kleine huisjes, zo waren ze gekleed, de Urker mannen en vrouwen, in klederdracht. Zo was het in de twintiger jaren en daarvoor en nog een poos daarna. Nu is Urk geen eiland meer en in de loop der jaren is er veel veranderd. De schrijver ontrukt veel aan de vergetelheid. Er is meer over Urk geschreven, maar dit boek kan niet worden gemist. We zeggen het de schrijver na: ook dit was Urk.

Veel van wat Baarssen schrijft vond plaats toen Urk nog een eiland was. Urk had iets bekoorlijks. Het was het vaderland van de Urkers. We weten ervan dat botters met man en muis vergingen, dat er jonge weduwen waren, dat een jongeman, die in ondertrouw was, verdronk. Er werd armoede geleden en er was veel verdriet.

Bij storm uit het Noordwesten werd het water in de Zuiderzee hoog opgejaagd en overstroomde bijna het gehele eiland. Als het ging vriezen was de zee soms al heel gauw dicht en moest de verbinding met de wal door een ijsvlet worden onderhouden met het oog op de post en de aanvoer van levensmiddelen. Soms mochten passagiers mee, die op het eiland ingevroren waren en weer naar hun werk moesten. Dat óverkwam mezelf in de winter van 1923-24. Zodoende maakte ik een tocht met een ijsvlet mee.

De schrijver kan goed vertellen. Dat willen we op de voorgrond plaatsen. Toch moeten we ook enkele opmerkingen maken. Baarssen is soms wel wat al te uitvoerig en er komen nogal eens herhalingen in het boek voor. Dat had kunnen worden voorkomen wanneer de opzet wat systematischer was geweest.

De schrijver heeft veel vastgelegd wat onder de Urkers voortleeft. En dat is heel wat. We lezen van barre tochten op zee, van angstige uren als iemand overboord slaat, als er dreiging van een schipbreuk is, van gewaagde tochten over het ijs en nog veel meer. We missen een verhaal omtrent de Geusau, zoals de Urkers de Kamper boot noemden, die meer dan eens dagenlang in het ijs vast bleef zitten, met passagiers aan boord. Vanaf het eiland kon het schip soms in de verte worden gezien. Was er ook niets te vertellen geweest omtrent het onderwijs, de visscherijschool en de mandenmakerij? Of is dat op andere wijze voor het nageslacht vastgelegd?

Het belangrijkste gedeelte van het boek vinden we de verhalen omtrent Jan Bakker. Deze was jarenlang ouderling in het Kristelijke Karkien. Hij verdronk in 1910. In 1916 kwamen mijn ouders op Urk wonen. Toen was een zoon van BaTcker, ook een Jan, er ouderling. Kortgeleden ontmoetten we nog een achterkleinzoon van de verdronken Bakker, die nu in de kerkeraad zit.

De schrijver heeft veel uit het archief van de Chr. Geref. kerk overgenomen. Dat archief is in het bezit van de Oud Gereformeerden, als gevolg van een scheuring die enige jaren geleden plaats vond. We achten het een goede zaak, dat op deze wijze de gegevens weer beschikbaar zijn gekomen, die over de ontstaanstijd handelen.

Baarssen heeft vele verhalen over Bakker opgetekend. Daaruit blijkt wel dat hij grote achting op het eiland genoot. We kunnen er nog een kort verhaal aan toevoegen en wel het volgende. De latere Prof. Geels moest als student op het eiland preken. Onder het preken merkte hij dat Bakker met zijn ene oog - hij had er maar eén - hem aankeek en scherp luisterde. De jonge student vreesde dat Bakker straks zijn afkeuring over zijn preek zou uitspreken en dat kon hij wel begrijpen. Maar zijn bange vrees werd beschaamd. De Heere had juist die preek voor Bakker gebruikt om te vernieuwen het werk der genade dat Hij aan zijn ziel verheerlijkt had. Dat was zeer tot bemoediging van student Geels geweest.

Ook aan Hessel Snoek en zijn gezin besteedt de schrijver in zijn boek veel aandacht. Van Snoek is bekend dat hij fel tegen het gebruik van een orgel in de eredienst was. Hij schreef er zelfs een boekje over. Hij was een man die allerlei activiteiten ontplooide.

In het boek worden vele bekende namen genoemd. We denken nu met name aan Riekelt Hoefnagel, Riekelt van Naatjen, die jarenlang ouderling is geweest. Hij gaf ook catechetisch onderwijs. Het was een achtenswaardig man. Persoonlijk was ik daar ook een poos op de catechisatie, gelijk met Louwe Post, die enkele jaren ouder was. Deze verhuisde later naar Zaandam en daar kwam ik ook te wonen. Vele keren ben ik bij Louwe, die inmiddels getrouwd was, op bezoek geweest. Deze Louwe Post is een van de grootouders van onze dominee Hoefnagel. Vandaar ook, dat we dit vermelden.

In vroeger dagen waren er vele Urkers die goed konden spreken over de Waarheid. Ze waren welbespraakt en goed onderlegd. Er waren er ook onder die begiftigd waren met bijzondere genade en konden vertellen wat de Heere aan hun ziel gedaan had. In het boek van Baarssen komt dit naar voren.

Urk is geen eiland meer. De Urker bevolking is sterk uitgebreid. De Urkers zijn nog gehecht aan hun eigen woonplaats. Ze wonen nog het liefst op Urk. Men herkent het dorp niet meer. Er is welwaart gekomen. De klederdracht is nagenoeg verdwenen. De visserij op de Zuiderzee, nu het IJsselmeer, heeft geen betekenis, de Noordzeevisserij heeft een hoge vlucht genomen. Op kerkelijk gebied is er ook veel veranderd. Maar over al deze dingen schrijft Baarssen niet. Dat is te begrijpen. Het ging om het verleden.

Het evangelie van vrije genade wordt nog op Urk gepredikt. Daar heeft de Heere nog mensen die door genade Hem vrezen. We hopen van harte dat het werk des Heeren mag doorgaan van geslacht tot geslacht.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen