Minister roept kerk te hulp

Eind februari was in de media te lezen dat de minister van justitie, mr. E. Hirsch Ballin, de kerken te hulp heeft geroepen in zijn strijd tegen de criminaliteit. Moeten predikanten en andere ambtsdragers nu de politie gaan helpen bij de opsporing? Of heeft de rechterlijke macht hulp nodig van de kerken? Opmerkelijk genoeg om hier nader aandacht aan te schenken. Het is toch niet niets, dat juist in deze tijd waarin steeds meer gehoord wordt dat Nederland een post-christelijke natie is, de minister van justitie de kerken te hulp roept. Wat heeft hij precies bedoeld en gezegd? Hoe dienen we dit te verstaan?

Hirsch Ballin

Wie is deze minister van justitie die de kerken oproept om te helpen in de strijd tegen de criminaliteit? Voordat hij toetrad tot het kabinet was hij hoogleraar. Als meelevend rooms-katholiek heeft hij zich in die periode duidelijk op ethisch terrein geprofileerd. Toen het CDA hem voor het departement van justitie aantrok, waren m.n. de kleine christelijke partijen hoopvol gestemd. Helaas zijn die verwachtingen niet uitgekomen. Juist zijn beleid in de euthanasiekwestie, stelde klein christelijk teleur. Dit onderwerp laat ik nu rusten, alleen dit zou al een artikel op zich waard zijn. Wel wordt hiermee duidelijk, hoe wij het beleid van deze minister principieel moeten plaatsen.

Roethof

De CDA minister heeft op een symposium Burgerschap en levensbeschouwing te Amsterdam het aangedurfd om een oproep te doen om normen en waarden in onze samenleving meer aandacht te geven. In 1985 heeft reeds de commissie Roethof in het beleidsplan “Samenleving en criminaliteit” vastgesteld dat de sociale verbanden in relatie waren te brengen met de stijging van criminaliteit. Met sociale verbanden werd bedoeld de wijze waarop mensen in de samenleving met elkaar optrekken, in huwelijk, in gezin en in allerlei samenlevingsvormen. Ook de rol van opvoeders, ouders en onderwijsgevenden, kwam in dit rapport aan de orde. In een interim-rapport geeft de commissie Roethof aan dat er een aantal maatschappelijke factoren zijn die mede debet zijn aan het bestaan van (veel) voorkomende criminaliteit. Geconstateerd werd dat door een minder duidelijke rol van opvoeders de jeugd meer en meer op het pad terecht kwam van de criminaliteit. Een van die factoren wordt genoemd “de remmende factor” dat is het wegvallen of het afwezig zijn van remmende factoren die het plegen van met name lichte criminaliteit vergemakkelijkt. Hierbij wordt gedacht aan de sociale controle door ouders, onderwijsgevenden, medeburgers, buren, winkelpersoneel e.d. Van opvoeders, ouders, leerkrachten en jeugd- en jongerenwerkers wordt een andere mentaliteit gevraagd om de binding aan de samenleving te bevorderen. In allerlei situaties kan het functioneel toezicht worden veranderd, te denken valt aan winkelpersoneel, leerkrachten en conciërges, huismeesters. Aldus het advies van Roethof. Hij stootte toen niet door naar de diepere oorzaken, hij liet het slechts bij een constatering en een advisering. Overigens was dit voor een socialist in die tijd heel opmerkelijk.

De kerk

En is nu in 1992 het roer om? Stootte Hirsch Ballin wèl door naar de diepere oorzaak van de misère van nu? Ik betwijfel het. Opmerkelijk is allereerst dat Hirsch Ballin consequent in dit verband de kerken in één adem noemt met “levensbeschouwelijke organisaties”. Een levensbeschouwelijke organisatie kan putten uit meerdere achtergronden. Dit behoeft niet specifiek een christelijke te zijn. Ook een humanistische of oosters-religieuze achtergrond kan hierbij gerekend worden.

Ik acht het niet juist om deze twee verbanden in één adem te noemen. De kerk kan toch niet op één lijn worden gesteld met wat voor organisatie dan ook! De kerk heeft een heel specifieke plaats in de wereld. Zij heeft het Woord van God ontvangen om dit door te geven aan de wereld met gezag en autoriteit. Dat onderscheidt haar van “levensbeschouwelijke organisaties”.

De Bijbel

Ten tweede ben ik in de oproep van de minister geen verwijzing naar de Bijbel tegengekomen. Juist dit vind ik een gemiste kans. Of men nu wel of niet in de Bijbel gelooft, waarin voor iedereen in onze samenleving heilzame normen staan geschreven. Er is toch geen weldenkend mens in de politiek, die iets in kan brengen tegen b.v. de Tien Geboden? Het tegengaan van b.v. een ander mens te doden, iemand bestelen, liegen en bedriegen, worden door christen en niet-christen als waardevolle normen geaccepteerd!

Humanisering

Wat bedoelde Hirsch Ballin nu en wat vroeg hij van de kerken? Gebleken is uit wetenschappelijk onderzoek dat er een duidelijke relatie is tussen de stijging van de criminaliteit van de laatste 20 jaar en de secularisatie, de ontkerkelijking. Hirsch Ballin noemt hier “ontzuiling”. Een relatie legt hij tussen “moraal” en “ontzuiling”. Waarden die jaren lang algemeen werden geaccepteerd zijn verdwenen. Jongeren moeten zelf er maar achter komen wat zij zelf goed of slecht vinden. Volwassenen en ook jongeren worden steeds meer aan hun lot overgelaten. De invloed van de humaniseringsbe- weging heeft algemeen toegeslagen. De verregaande individualisering is hier een duidelijk gevolg van. Ieder mens is voor zichzelf verantwoordelijk en leeft ook voor zichzelf. De norm wat goed of niet goed is, wordt bepaald door wat het individu zelf ervaart. Hierdoor is op veel terreinen in onze maatschappij een ontwikkeling ontstaan die vergaande gevolgen heeft. Dit is zichtbaar geworden b.v. in de stadsontwikkeling, woningbouw, onderwijs, overheidsbeleid etc. Steeds meer mensen zijn op zichzelf gaan leven en wonen, en zijn alleen bezig met hun eigen belangen en hebben geen oog voor de ander en voor gebeurtenissen om hen heen.

Voorbeeld

Zo is het kennelijk heel normaal geworden dat het bedrijven van kleine en grote criminaliteit vaak onder de ogen van veel mensen plaats vindt en iedereen gewoon doorgaat met datgene waar hij of zij mee bezig is. Jongeren vernielen openbaar groen onder de ogen van omwonenden, niemand reageert erop of zegt er iets van. Een oude vrouw wordt in de Bijlmermeer midden op de dag beroofd van haar tasje en niemand kijkt op of om. Hele massa’s weggebruikers storen zich niet meer aan rode verkeerslichten. Maximumsnelheden worden massaal overschreden. Zo kan ik nog wel even doorgaan. Wat te denken van de jongere generatie die opgroeit in deze samenleving? Zij krijgen deze voorbeelden voorgehouden door opvoeders en hun sociale omgeving. Dat zal tot gevolg hebben de stijging van de criminaliteit.

Geen kanseiboodschap

Deze ontwikkelingen nu wil Hirsch Ballin ombuigen, veranderen, in een ander sociaal gedrag. Normen en waarden dienen geformuleerd te worden en voor een ieder gemeengoed te worden. Op zich moeten we hier veel waardering voor hebben. Bewust snijdt deze minister dit regelmatig aan. De kerken roept hij daarbij te hulp om de burger een begrip over recht en onrecht bij te brengen. Er hoeft geen kanseiboodschap daarvoor te worden gebruikt, maar wel vraagt hij de kerken eraan te werken voor de doorwerking van het geloof in het alledaagse leven. Ik kom later in dit artikel hier nog op terug.

Haalbaarheid

De vraag is of hij, ondanks alle goede bedoelingen, kans van slagen heeft in zijn pogingen normen en waarden weer als “normaal” te laten functioneren in ons land. Vanaf de jaren zestig heeft de humaniseringsgedachte zich diep geworteld in onze samenleving. De leidslieden, b.v. rechters en officieren van justitie zijn allen gevormd op de universiteiten die voorop gingen in de afbraak van waarden en normen. Juist deze lieden maken op dit moment “de dienst uit” in ons land. Jurist als Hirsch Ballin is, erkent hij de waarde en het belang van de ontwikkelde jurisprudentie (ontwikkeling in de rechtspraak). Hier stemt hij zijn beleid op af. Juist daar zit naar mijn mening het probleem. In zijn algemeenheid zal de rechterlijke macht en het Openbaar Ministerie hem niet spontaan volgen. Wil zijn oproep effect hebben dan zal hij met daden van wetgeving het voortouw moeten nemen. Dat zal betekenen dat hij wellicht tegen de gangbare ontwikkelingen in zal moeten gaan, dat zij dan zo. Ik ben trouwens wel benieuwd wat zijn partij, het CDA, hierover voor een reactie zal hebben. Steunen zij hun minister, of wachten zij eerst af wat er voor een reacties loskomen?

Geloof

Hierboven heb ik geschreven, dat de minister de kerken vraagt om mee te werken aan het doorwerken van het geloof in het leven van alledag. Levensheiliging zouden we dit ook kunnen noemen. Wie van ons zou achter zo’n oproep niet een groot uitroepteken willen plaatsen? Toch is de vraag geoorloofd, wat in de ogen van de minister het “geloof’ is? Bedoelt hij daarmee wat onze Heidelbergse Catechismus een waar geloof noemt in Zondag 7, vraag en antwoord 21? Als dat zo is kan het niet anders of wij zullen binnenkort meer uit de mond van deze minister horen. Normen en waarden zijn dan belangrijk, maar de grootste nood van onze samenleving zal dan worden benoemd, dat we de God van de Bijbel hebben verlaten.

Toekomst

Samenvattend kan gesteld worden dat deze oproep van Hirsch Ballin positief is te waarderen. Normen en waarden zullen erkend moeten worden. Alleen zal zijn oproep een vervolg moeten krijgen. Duidelijk zal aangegeven moeten worden welke normen en waarden heilzaam zijn voor de samenleving. Gewezen dient te worden op datgene wat door de HEERE op de berg Horeb aan Mozes is toevertrouwd. Het dient niet te blijven bij een oproep aan de kerken om mee te werken aan de doorwerking van het geloof in het leven van alledag.

Dienen de kerken, onze kerken, aan deze oproep gehoor te geven? Jazeker, juist de kerk kan als geen ander de heilzame geboden Gods, als de enig juiste normen en waarden, uitdragen en aanprijzen. Zondag aan zondag dient dit te geschieden vanaf de kansel door de verkondiging van het Woord. Het behoort niet in de eerste plaats een oproep te zijn om normen en waarden te handhaven, maar allereerst de oproep en het bevel van bekering en geloof. Dan alleen zal dit door gaan werken in het leven van alledag. Ons land kan alleen toekomst hebben als wij een overheid hebben zoals onze vaderen verwoord hebben in artikel 36 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis.

De kerk en de kerkleden hebben vanuit dit artikel ook een opdracht, namelijk: “Voor hen biddende in hun gebeden, opdat hen de Heere stieren (besturen) wil in al hun wegen, en “dat wij een gerust en stil leven leiden in alle Godzaligheid en eerbaarheid”.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen