Apeldoornse Dogmatiek (3)

Bezinning op en beleving van de christelijke c.q. reformatorische leer is zeker in onze tijd broodnodig.

Dat blijkt ook uit de inleiding op de Apeldoomse Dogmatiek.

1. Geloven zonder maatstaf

De atmosfeer die het brede kerkelijke leven beheerst, kan de autoriteit van kerkelijke leeruitspraken maar slecht verdragen. Er is een algemene afkeer van leertucht en dwang. Met name de laatste tijd in de Gereformeerde Kerken die zich naar hun gevoel met “Assen” lelijk in de vingers gesneden hebben. Op de synode van Assen in 1926 werd Dr. Geelkerken nog veroordeeld die ontkende dat de slang in het paradijs gesproken had. Dat leidde tot een scheuring in de kerk. Het conflict van 1944, dat uitliep op het ontstaan van de Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt, was ingrijpender. Duizenden verlieten de Gereformeerde Kerk. En alweer om een leeruitspraak. Die dwangmatige leerstellige mentaliteit is in de Gereformeerde Kerken nu radicaal omgeslagen. Wie nu niet meer kan geloven in een sprekende slang in het paradijs of de opstanding van Christus kan rustig Gereformeerd blijven.

Dwang, zegt professor Kuitert, emeri-tus hoogleraar aan de Vrije Universiteit te Amsterdam, past niet bij het geloof. Laten mensen gerust maar nadenken over het dogma, maar schrijf ze geen geloofsinhoud voor. Resultaat? 55.000 Exemplaren van het Algemeen betwijfeld geloof verkocht in nog geen jaar tijd. Kuitert en velen met hem pleiten voor vrij-zinnigheid in de kerk. Noch de belijdenisgeschriften noch de Schrift zelf is maatstaf voor het geloof. Maar als de Bijbel niet meer kan voorschrijven wat wij geloven moeten, welke maatstaf hanteren we dan? Antwoord van Kuitert: “Alles wat vrijheid schenkt en toekomst opent”. Maar wat is vrijheid en wat is toekomst als we die begrippen niet meer Bijbels mogen vullen? Wat vrijheid schenkt en toekomst opent? Dat leek voor Hitler de Tweede Wereldoorlog en dat is voor een drugsverslaafde heroïnegebruik. Terecht wijst de A.D. deze vrijzinnige mentaliteit af. Christelijk geloof en leven heeft als norm de kanonieke boeken van de Schrift. Dat is onze enige geloofs- en levensregel. Met zo’n uitgangspunt kan de A.D. een bijbels tegenwicht bieden aan een vrijheidsdrang die al zo oud is als de kerk zelf. Een drang die niet uit God is, maar uit de vader der leugenen.

2. Afweergeschut

Oude dwalingen, zoals de ontkenning van de Godheid van de Heere Jezus en gebondenheid van de menselijk wil, steken telkens weer opnieuw de kop op. Ketterij is een onkruid dat slecht valt uit te roeien. Meestal schiet het ook verbazend snel op, in tegenstelling tot het goede zaad, dat er langer over doet om wortel te schieten en vrucht te dragen in een christelijke levenspraktijk. Gods molens malen langzamer.

Het valt me telkens weer op met welke naïeve geestdrift oude dwalingen worden aangediend in een modern taalgewaad. Elke ketter denkt een bevrijder te zijn. Hij staat eigenlijk verwonderd hoe fris de wind is die hij zelf laat waaien. Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat de hooggeleerde Kuitert daar ook aan lijdt. Welnu, de christelijke, reformatorische kerk van het heden mag in deze confrontatie dankbaar gebruik maken van het denkwerk, zeg maar gerust geloofswerk, van het verleden. En hoewel het Schriftonderzoek voorop gaat, biedt het christelijke dogma, als korte en bondige samenvatting van het Evangelie, goede hulpdiensten in het weerleggen van onbijbelse theorieën.

Met andere woorden: de kerk van nu hoeft het dogma als antwoord op dwalingen, niet zelf steeds weer uit te vinden. Zij mag een dankbaar gebruik maken van het afweergeschut uit het verleden. Het heeft aan vuurkracht nog niets ingeboet.

De geestelijke erfenis van de Kerk der eeuwen is van groot belang. Hoewel in de inleiding op de A.D. terecht wordt opgemerkt: Wij geloven niet “in” Luther maar wel in God. Dus niet Luther maar God in Zijn Woord is onze diepste grond.

3. Verantwoording

Afgezien van het strijdperk waarin de Kerk al eeuwenlang te worstelen heeft met onbijbelse leringen, is daar ook nog de dagelijkse praktijk waarin wij leven. Wij ontmoeten mensen die ons vragen stellen over onze levensopvatting. Hun zijn wij verantwoording schuldig. In zachtmoedigheid en vreze. Wij moeten een antwoord hebben, als ons gevraagd wordt wat we eigenlijk aan het eind van de twintigste eeuw na Christus persoonlijk geloven. Geen grote belediging voor de Heere en geen groter droefheid voor de Heilige Geest en geen slechtere reclame voor de wereld dan wanneer iemand die de christelijke leer belijdt, niet kort en bondig uit kan leggen wat hij gelooft. Wat laten we in dit opzicht kostbare momenten voorbijgaan. Nogmaals, we moeten onze belijdenis kennen. Maar ook vanuit de Schrift kunnen aantonen, dat onze belijdenis, het christelijke dogma, Bijbelse wortels heeft. De kennis van de christelijke leer is een krachtig middel om mensen te overtuigen en te vangen. Vooral wanneer die leer door ons “beleefd” wordt.

4. Leiding

En wat dachten we van onze kinderen? Als ouders moeten we toch in het kort kunnen zeggen waar het geestelijk op aan komt? En moeten leraren hun leerlingen niet sturen in een tijd waarin ze keer op keer door de media onderuit gehaald worden?

En hoe kunnen ambtsdragers vruchtbaar werken in de gemeente als ze zonder grondige kennis van de Schrift en de belijdenis met wat gemoedelijkheid en dooddoeners erop uitgaan? Waarom, denken we, legt het Formulier voor bevestiging van predikanten en ouderlingen zoveel nadruk op het onderzoek van de leer? Hoevelen menen op ambtelijk terrein niet: in het land der blinden is eenoog koning. Mijn onkunde valt niet op. Gevolg: een valse rust. We zouden meer moeten studeren. Temeer daar onze kinderen met vragen thuiskomen en gemeenteleden de ambtsdragers behoorlijk in het nauw kunnen brengen.

Wordt vervolgd.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen