Eén en ander uit het leven van professor Wisse (2)

De gereformeerde kerk van Gouda was de eerste gemeente die ds. Wisse mocht dienen. (Op zijn oude dag preekte hij nog graag in Gouda.) De jonge predikant heeft er betrekkelijk kort gestaan. Zondag 16 september 1900 werd hij verbonden aan Amsterdam-Overtoom. In deze gemeente stond hij bij het ziek- en sterfbed van een meisje van 21 jaar, dat de Heere vreesde. Ze zei tegen haar predikant, dat ze bereid was heen te gaan en op welke gronden. Wisse vroeg hoe ze daaraan gekomen was. Haar antwoord was: Daar heeft de Heere het catechisatie-onderwijs voor gebruikt, dominee.

Wisse was gewend op catechisatie altijd enkele woorden te wijden aan de noodzakelijkheid van de waarachtige bekering tot God. De Heere had dit willen gebruiken.

In maart 1903 deed Dominee intrede in de gereformeerde kerk van Leiden. Begin juli 1906 kwam hij in Driebergen. Dominee W.H. Oosten (familie van mevrouw Wisse) bevestigde hem met de woorden: “maar een trouw gezant is medicijn”, ’s Avonds deed Wisse intrede met Jer. l:5b-7. Het thema was: des Heeren gezant door de Heere aangesteld.

1. de zwaarwichtige roeping toch Jeremia opgelegd

2. het besef van onbekwaamheid in zichzelf beleden

3. naar Goddelijke ordinantie bekwaamd

Driebergen

Wisse hield van Driebergen. In zijn Memoires sprak hij van “het liefelijk gelegen paradijsoord in het Sticht, met zijn bossen, weilanden, vruchtbare akkers en boomgaarden, met zijn vele landhoeven, buitenplaatsen en kastelen”. Ook in geestelijk opzicht was er veel goeds. Hij vond er kinderen Gods, die de kwaal van het hart en de schat van vrije genade kenden.

In de Gereformeerde Kerk van Driebergen waren ouderlingen die in de dienst des Woords een preek lazen van Comrie of Smytegelt. De broeders van de kerkeraad letten erop of ouders hun kinderen naar een Christelijke school stuurden. Ook gaven ze aandacht aan de zondagsheiliging. Er werd vermaand.

Wisse kon ernstig en waarschuwend preken. De latere bekende Dominee E. du Marchie van Voorthuysen vertelde dat hij in zijn prille jeugd in Driebergen diepe indrukken heeft gehad. “Vooral als professor Wisse (toen nog dominee) preekte, wat op mij, een jongetje van vijf jaar, zulk een indruk maakte. Zoals Wisse kon waarschuwen: “O, jong en oud, we moeten voor God verschijnen en dat zal wat wezen; onbekeerd, onbekeerd.”

In zijn Memoires vertelt Wisse: “Onder een voorbereidingspredicatie over Psalm 51:19b op zondagmorgen 3 mei maakte de Heere mij bekend aan wat ik nog miste”. De Heere bracht hem in een “zalige armoede”. Vervolgens ontving hij een rijke toepassing van de gerechtigheid van de Heere Jezus. Zijn ziel kwam in de ruimte. Het gevolg was, dat Wisse nog meer dan tevoren “een minnaar en verkondiger van de Schriftuurlijke bevindelijke waarheid” werd.

Kampen

Begin december 1909 ging hij naar Kampen. “In het gereformeerde Kampen, waar alles en iedereen “wel geloofde”, liet Wisse een prediking horen met een ontdekkend accent. Er ontstond een geestelijke opwekking....” De Heere heeft hem als een middel willen gebruiken. Meerderen zijn aan de Zaligmaker verbonden.

In deze jaren stond ds. J.J. van der Schuit ook in Kampen, en wel als predikant van de Christelijke Gereformeerde Kerk aldaar. Van der Schuit zei, dat hij veel van hem had geleerd. “Wisse heeft mij meermalen een weg gewezen, die mijn denken heeft verrijkt en verdiept.”

De Gereformeerde Kerk van Kampen had in die tijd al een eigen kerkblad: de Kamper Kerkbode. (De complete jaargangen zijn nog bewaard.) Het is boeiend daarin te bladeren. Tijdens een avondmaalsdienst zakte een broeder in elkaar. Even later overleed hij in de consistoriekamer. Wisse schreef in het kerkblad: God heeft iets tot ons te zeggen. Een iegelijk onderzoeke zijn hart nauw, ja zeer nauw, of het recht is met den Heere. Gij onbekeerden, stelt den dag uwer bekering niet uit, de dood wenkt ieder uur.

Een andere keer schreef hij over “De Weekdiensten”. “Deze vangen thans weder aan. De behandeling van de schoone geschiedenis van Elia en Eliza hopen we D.V. verder voort te zetten.... We wekken de gemeente hartelijk op, om alles in het werk te stellen, dat deze weekdiensten druk worden bezocht, en trouw. Niet nu en dan eens komen, maar geregeld, ’t Is zo aangenaam, zo’n avondje in de week zich nog eens een ure in Gods huis met elkaar te mogen afzonderen.”

In oktober 1912 nam Wisse afscheid van Kampen. Zijn tekst was Deut. 30:19. Hij ging naar Bodegraven. In de mobilisatietijd heeft hij daar veel betekend voor de militairen.

Nogmaals Driebergen

Juni 1916 kwam hij opnieuw in Driebergen. De Gereformeerde Kerk van Driebergen had hem steeds na aan het hart gelegen. Dominee wees op het gevaar van verbondsautomatisme, dat hij aantrof. Hij riep sterk op tot zelfonderzoek en tot bekering. Dit viel niet altijd in goede aarde. Het gebeurde wel, dat ambtsdragers hem beschuldigden van ongereformeerde opvattingen. Ze vonden het ziekelijk. Wisse voelde zich in de loop der jaren steeds minder thuis in de Gereformeerde Kerken. Daar was onvoldoende ruimte voor de bevindelijke prediking. De Gereformeerde Kerken waren meer rationeel dan bevindelijk. Ook had hij sinds jaar en dag bezwaren tegen de leer van de veronderstelde wedergeboorte en tegen de praktijk ervan in het kerkelijk leven.

Dominee worstelde, biddend, met de vraag of hij wel langer in de Gereformeerde Kerken mocht blijven. Hij vroeg of de Heere hem hierin de weg wilde wijzen. Hoewel het duidelijk was dat hij er in onder meer financieel opzicht niet op vooruit zou gaan, bedankte hij (november 1920) als lid van de Gereformeerde Kerken en dus ook als prediker. De kerkeraad gaf toestemming nog een afscheidspreek te houden, als hij maar geen propaganda zou maken.

Dat Wisse brak met de Gereformeerde Kerken, namen velen hem niet in dank af. Vele beledigende en lasterlijke stukken verschenen in kerkbodes en andere bladen.

Er waren mensen die hem vroegen een vrije gemeente te stichten, maar daar ging hij niet op in. Hij zocht aansluiting bij de Christelijke Gereformeerde Kerk. De classis stelde een onderzoek in naar de gronden waarop Wisse wilde overkomen. Hij werd beroepbaar gesteld. Nog in ‘20 kwam het beroep van de Christelijke Gereformeerde Kerk te Arnhem.

Hoewel Wisse de mensen vrij liet, waren er toch die de Gereformeerde Kerk van Driebergen verlieten. Dit leidde ertoe, dat er in juni 1921 een Christelijke Gereformeerde Kerk geïnstitueerd werd. Wisse bevestigde er de eerste ambtsdragers en preekte bij die gelegenheid over Hand. 20:28.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen