Nogmaals Dr. Loonstra en de Bijbel

Er is reden om nog een keer terug te komen op het boek, dat dr. B. Loonstra schreef over wat hij noemt de geloofwaardigheid van de Bijbel.

Nog enkele recensies

Sinds ik mijn artikelen over dat boek schreef zijn er nog een paar reacties bekend geworden. Prof. dr. J. van Genderen schreef in “De Wekker” een vijftal artikelen; artikelen, die eensdeels mild van toon waren, maar daarnaast toch ook een duidelijk kritische inslag hadden. Men moet prof. Van Genderen wat kennen om uit de soms wel voorzichtige uitdrukkingen die hij in die artikelen bezigde te begrijpen, dat het standpunt van Loonstra beslist het zijne niet is.

In “De Waarheidsvriend” schreef dr. A. Noordegraaf een uiterst vriendelijke recensie van het boek, waarin hij sterk benadrukte, dat Loonstra zelf zegt te willen vasthouden aan het geloof dat de Bijbel Gods Woord is en dat hij niet op een schriftkritisch standpunt wil staan. Noordegraaf acht het boek een geschikt uitgangspunt voor verdere discussie. Toen ik deze recensie las vroeg ik me af of er binnen de kringen van de Gereformeerde Bond geen andere scribenten zijn, die Loonstra’s boek hadden kunnen bespreken in dit officiële orgaan en of dit geluid nu representatief voor de Bond was...

Ik was blij te ontdekken, dat dit geluid niet het enige is, dat uit die kring voortkomt. De recensie van dr. M.J. Paul in het “Reformatorisch Dagblad” ademt inderdaad een heel andere geest, vooral als Paul in het boek van Loonstra gevaarlijke aanzetten ziet voor een totaal anders gaan denken over met name ethische vraagstukken. Terecht is ook zijn opmerking dat de bronnen, die Loonstra gebruikt heeft en waar hij naar verwijst nu juist wel voor een groot deel vanuit een schrift-kritisch standpunt geschreven zijn.

Waardering?

Intussen is duidelijk, dat er over Loonstra’s boek niet gelijk gedacht wordt. Dat is me ook gebleken uit een aantal reacties op mijn artikelen. Is het wel echt zo ernstig als is gesuggereerd? Loonstra wil toch naar eigen zeggen niet afdoen van het geloof in de Schriften. En zijn er niet moeilijke vragen, die opkomen als de Bijbel en de resultaten van wetenschappelijk onderzoek elkaar tegenspreken? Worden jonge mensen - trouwens ook ouderen wel - niet meermalen in verwarring gebracht en zijn de vragen die opkomen ook niet meer dan eens ontweken? Loonstra gaat er tenminste eerlijk op in en dat moet toch gewaardeerd worden.

Toegegeven, er liggen moeilijke vragen. En die vragen moeten ook niet altijd ontweken worden. Dat is trouwens ook niet altijd gedaan. Ze zijn bovendien niet van vandaag of gisteren. Zolang de mens nagedacht heeft over de Bijbel als gezaghebbend Woord van God en daarnaast de resultaten van wetenschappelijk onderzoek is men op deze vragen gebotst. Maar dan is het wel telkens de vraag waar prioriteit aan gegeven wordt. Waar ligt het laatste woord? Wat spreekt het beslissende woord in de schrijnende tegengestelde conclusies.

Om een voorbeeld te noemen: Heeft de wetenschap gelijk die zegt dat de stad Jericho al lang verwoest was toen Israel in het land Kanaan aankwam, of heeft de Bijbel gelijk als die zegt, dat toen de muren van Jericho gevallen zijn en dan nog wel door het geloof ook. Loonstra laat de wetenschap de doorslag geven. Met als gevolg dat hij een oplossing moet zoeken voor het rechte verstaan van het bijbelse bericht over de verovering van Jericho. Hij “vindt” die oplossing dan hierin dat de Bijbel op vele punten overdrachtelijk spreekt. Dat is niet anders dan een andere manier van zeggen dat de Bijbel niet letterlijk verstaan moet worden. Wat er staat is lang niet altijd historisch betrouwbaar.

Geloofwaardig

Hiermee moet dan wel samenhangen, dat Loonstra zijn boek genoemd heeft “De geloofwaardigheid van de Bijbel”. Dat lijkt een heel vertrouwenwekkende titel. Nietwaar, daarin komt toch duidelijk uit dat de schrijver de Bijbel beschouwt als een boek dat ons geloof waard is; als een boek waar we inderdaad in geloven kunnen.

Maar is daarmee nu alles gezegd? Is dat nu ook wat we belijden in de artikelen 3 tot en met 7 van de Ned. Geloofsbelijdenis? Gaat het daar alleen maar over de geloofwaardigheid van de Bijbel? Ik meen, dat daar duidelijk ook beleden wordt het gezag van de Bijbel. En wat we gewoon zijn te noemen de onfeilbaarheid van de Bijbel. En ook datgene, waar in het Nederlands eigenlijk niet eens een goed woord voor is, maar wat in het Engels heet de “inerrancy” van de Bijbel. Wat zeggen wil, dat de Bijbel niet dwaalt en niet dwalen kan. Deze elementen worden toch wel gemist in de term “geloofwaardigheid”.

Laat ik met een voorbeeld duidelijk maken wat ik bedoel. Je kunt van een mens zeggen, dat hij geloofwaardig is. Dan bedoel je dat je hem gerust vertrouwen kunt. Als hij iets zegt, dan kun je er op aan. Als hij iets belooft dan zal hij die belofte ook nakomen. Dat is geloofwaardigheid. Maar kun je van die man nu ook zeggen, dat hij onfeilbaar is? Dat hij geen fouten maakt? Dat hij niet dwalen kan? Iedereen beseft, dat dit nog lang niet het geval is. Integendeel. Laten er dan geloofwaardige mensen zijn in deze wereld, maar er is geen enkel onfeilbaar mens. Er is maar één onfeilbare instantie in deze wereld en dat is het Woord Gods. En het is dat omdat het het Woord Gods is! Als Loonstra dat nu maar zei....

Omgekeerde volgorde

Ja maar, er zijn toch tegenstrijdigheden? Bijbel en wetenschap komen toch tot tegengestelde antwoorden? zo kan iemand tegenwerpen. Zou dat misschien ook kunnen liggen aan ons beperkte verstand? Overzien we alles? Laten we toch bescheiden zijn en concluderen, dat God de antwoorden wel weet. De conclusies van de wetenschap zijn al zo vaak bij gesteld omdat er weer nieuwe ontdekkingen werden gedaan en de oude berekeningen niet bleken te kloppen. Die resultaten zijn in ieder geval bij lange na niet onfeilbaar. Maar is het dan ook geen hoogmoed, als we die conclusies wel tot ons uitgangspunt nemen en zeggen, dat de Bijbel het anders bedoelt dan wat er staat?

Terecht schreef mij een collega (uit een ander kerkverband) naar aanleiding van mijn artikelen, dat Loonstra de zaak omdraait. Hij is bezig de klassiek gereformeerde schriftopvatting in overeenstemming te brengen met de resultaten van het kritisch-analytisch onderzoek van de Bijbel. Maar hij had het omgekeerde moeten doen! Altijd is het gevaar aanwezig, ook onder theologen, om veel te veel eerbied te betonen voor de resultaten van de wetenschap. Dat kan ook een afgod worden! Ik moet in dit verband vaak denken aan een paar versregels van een overigens niet direct in het gereformeerde kamp passende dichter De Genestet uit de vorige eeuw: Wat er de wijzen als wijsheid verkonden, straks komt er een wijzer, die ’t wegredeneert.

Waarschuwing

Ik maak hier tenslotte nog melding van een reactie van de kant van iemand, die jarenlang behoorde tot de Gereformeerde Kerken en die in die kerken intensief meeleefde met de gang van zaken.

Hij schreef mij, dat er voor hem duidelijke parallellen zijn met hoe het indertijd met Kuitert allemaal begonnen is. Ik kan begrijpen, dat iemand die dat eens heeft meegemaakt en die vanwege die ontwikkelingen de kerk waartoe hij behoorde verlaten heeft om zich bij onze kerken aan te sluiten, heftig schrikt als hij binnen onze kerken nu dezelfde symptomen waarneemt. Mogelijk dat zulke mensen de neiging hebben enigszins te sterk te reageren, maar de schrik is begrijpelijk en legitiem.

Ik kan alleen maar hopen, dat Loonstra op zijn beweringen terugkomt en herroept wat herroepen moet worden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen