Ons kind heeft een verstandelijke handicap (4)

Opvoeding

Het is een goede zaak te bedenken dat er geen enkele vader is die gelijk is aan een andere vader. Er zijn ook geen twee moeders gelijk aan elkaar. Wat de kinderen betreft geldt dit evenzo. Er zijn ook geen twee kinderen met een verstandelijke handicap in alle opzichten gelijk. Ieder gezin heeft iets eigens. Bij de opvoeding is het nodig dat ouders zich vader en moeder gaan voelen. Er dient een band te komen met het kind of de kinderen. Ook met een kind dat zich anders zal gaan ontwikkelen dan andere kinderen. In het gezin moet een kind zich veilig en geborgen voelen. Rijk als ouders Gods leiding mogen aanvaarden bij het opvoeden van een gehandicapt kind. De Bijbel leert ons dat een vrouw haar zuigeling niet kan vergeten en dat een zondige vader zijn zoon goed eten geeft. Kinderen hebben voeding, kleding, liefde en geborgenheid nodig. Toch rijzen hier moeilijke vragen. Bijvoorbeeld hoe een kind met een verstandelijke handicap gehoorzaamheid geleerd kan worden. Hoe maak je duidelijk wat mag en wat niet mag? Hoe vertellen wij de inhoud van de Bijbel? Ieder kind is uniek, ook het kind dat anders is dan andere kinderen.

Het is geschapen naar Gods beeld. Zou wat de herschepping betreft iets voor de Heere te wonderlijk zijn? Menselijke beperkingen staan Hem niet in de weg. Dat sluit evenwel gebed, zingen en eenvoudige vertellingen gegrond op de Bijbel niet uit. De Heere bindt ons ook in de opvoeding aan de middelen die Hij Zelf gegeven heeft. Hoe kunnen juist kinderen met een handicap niet op ontroerende wijze een Psalmvers meezingen.

Ontwikkeling

Wat de ontwikkeling van kinderen met een handicap betreft kan niet met zekerheid gezegd worden hoe die zal zijn. Er zijn wel voorspellingen gedaan die helemaal niet zijn uitgekomen. Het komt voor dat een arts zegt dat een kind waarschijnlijk niet zal kunnen gaan lopen, terwijl dit wel mogelijk blijkt te zijn. Als ouders heb je de toekomst van je kinderen niet in de hand, dit geldt bijzonder wel kinderen met een handicap. Er zijn wel enkele algemene dingen te zeggen. De ontwikkeling kent een vaste volgorde, net als bij andere kinderen. Wel gaat het langzamer en minder harmonisch. Iets van de ontwikkelingsgang willen we tekenen. Baby’s die gevoed, geknuffeld en verzorgd worden ontwikkelen een gevoel van veiligheid. Er zijn kinderen die het baby-niveau nooit te boven komen. Ze kunnen zelf niet eten en zichzelf ook niet aankleden. Ze gaan niet lopen en praten. Na de baby-fase volgt de peutertijd. Het kind leert bepaalde verbanden te leggen. Als bijvoorbeeld de tafel wordt gedekt wordt het etenstijd. Dan volgt de kleuterfase. Er komt voorkeur voor bepaalde vriendjes en spelletjes. De ene keer heeft het kind hier zin in, een andere keer in wat anders. De ontwikkeling van een gehandicapt kind is trager, het lopen en praten is anders dan bij andere kinderen. Het kan soms maanden duren voordat in de ontwikkeling weer een stapje vooruit is gezet. De ontwikkeling kan ook schoksgewijs verlopen. Een tijdlang lijkt er geen vooruitgang meer te zijn en dan opeens is er toch weer wat nieuws wat gedaan kan worden. Er is meer hulp van volwassenen nodig dan bij andere kinderen. Het is van groot belang dat kinderen voelen dat zij er helemaal bij horen. Het gezin dient ervaren te worden als een veilige plaats. Enkele algemene richtlijnen voor de opvoeding zijn: aansluiten bij het kind, het kind stimuleren, het kind ruimte bieden en grenzen stellen aan het gedrag. Wat is het moeilijk in deze zaken het goede evenwicht te vinden. Wanneer bijvoorbeeld een bepaalde handeling wordt voorgedaan dient dat langzaam en nadrukkelijk te gebeuren. Stimuleren is goed, maar met kleine stapjes. Anders kan het kind het niet meemaken en haakt het af. Ruimte bieden aan het kind wil zeggen dat het de mogelijkheid krijgt zich in zijn eigen tempo te ontwikkelen. In de opvoeding van gehandicapte kinderen is nog meer geduld en doorzettingsvermogen nodig dan bij andere kinderen. Een schouderklopje voor het kind kan heel goed zijn. Naast ruimte bieden moeten er ook grenzen gesteld worden. Het is een geboden zaak dat mensen met een handicap leren rekenen met anderen, voor zover dat tenminste mogelijk is.

Opvoedingshulp

Sinds het einde van de jaren zeventig is er meer aandacht voor het gehele gezin gekomen. Daarvoor was de blik vooral gericht op de gehandicapte en niet zozeer op het gezin waar zo iemand een plaats heeft. Hulp bij de opvoeding voorziet in een grote behoefte. Maar het is wel een hele stap voor ouders om die hulp aan te vragen. Er is zogenaamde “vroeghulp”. Hier komen vragen aangaande de ontwikkeling van het kind aan de orde. In de praktijk bestrijkt dit de leeftijd vanaf enkele maanden tot drie en een half jaar. Eerst komt dan een orthopedagoog op bezoek en daarna een pedagogisch medewerkster (of -werker). Praten, luisteren, kijken en bewegen van het kind worden in kaart gebracht. Vaak blijkt dat ouders hun kind op diverse punten te hoog hebben ingeschat. Na een aantal bezoeken wordt een werkplan opgesteld. Zo kan bijvoorbeeld de taalontwikkeling worden aangepakt. Naast vroeghulp is sprake van “praktisch pedagogische gezinsbegeleiding” door een pedagogische werker, die regelmatig op bezoek komt. Allerlei opvoedingsvragen kunnen gesteld worden en er zal getracht worden hier een goed antwoord op te geven. Als een kind zich verveelt kan bekeken worden hoe het kind zich beter kan leren vermaken. Bij een driftig kind zal bezien worden wat er aan driftbuien te doen is. Het kan zijn dat een kind de ouders heel de nacht bezig houdt. Ook hier dient nagegaan te worden wat er aan te doen is. Wanneer er vaak ruzie is dient bekeken te worden wanneer dit voorvalt, wat de oorzaken zijn en wat er aan te doen is. Kortom vele vragen die om een antwoord vragen.

Vreugde

Er zitten niet alleen negatieve kanten aan het verzorgen en opvoeden van een gehandicapt kind in een gezin. We zijn vaak geneigd eenzijdig oog te hebben voor de extra lasten en zorgen die een gehandicapt kind met zich meebrengt. Die lasten en zorgen zijn er daadwerkelijk. Maar er staat ook een andere zijde tegenover. Er vallen ook positieve zaken op te merken. Wat kan het een vreugde geven in het hele gezin wanneer een bepaalde fase in de ontwikkeling bereikt mag worden. Bijvoorbeeld het eerste woordje dat wordt uitgesproken of het eerste stapje dat wordt gedaan. Het hele gezin kan genieten van de inderdaad langzame ontwikkeling. Bij een gezond kind vinden we alles in de ontwikkeling doorgaans heel gewoon, bij een gehandicapt kind ligt dat anders. Een gehandicapt kind heeft doorgaans een speciale plaats in het leven van de andere gezinsleden. Gehandicapte kinderen zijn vaak helemaal niet achterdochtig. Is het niet beschamend voor veel mensen? Zo zijn er wel degelijk lichtpuntjes voor ouders, broers en zusters van een kind dat meer zorg, aandacht en liefde nodig heeft dan andere kinderen. Rijk wanneer het kind aanvaard mag worden in het gezin. De Heere geve dat het beleefd mag worden als een geschenk en opdracht. Hij geve kracht en wijsheid en Hij zegene de opvoeding, hoe moeilijk die ook kan zijn, tot eer van Zijn Naam en tot uitbreiding van Zijn Koninkrijk.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen