Vrouw en Ambt (3)

Hermeneutiek.

Er wordt in onze tijd veel over bovenstaande zaak gesproken. Juist ook als het gaat over vrouw en ambt. Er wordtwel gesteld dat de gegevens uit de Bijbel aangaande vrouw en ambt alleen door de toenmalige cultuur bepaald werden en vandaag dus niet meer gelden. De gereformeerde Schriftbeschouwing wil aan de gegevens aan de Bijbel aangaande vrouw en ambt vasthouden. Dit brengt ons bij de vraag hoe de Bijbel verstaan moet worden, dus bij de hermeneutiek. Het is misschien wel wat moeilijk, maar we hebben er mee te maken. We zullen proberen in dit artikel de zaak zo eenvoudig mogelijk voor te stellen en uit te leggen. Wat is hermeneutiek eigenlijk? Hermeneutiek houdt zich bezig met de vraag naar het verstaan van de Bijbel. In de vorige eeuw is hier meer aandacht voor gekomen dan in de voorgaande eeuwen. Dat komt omdat het gezag van de Schrift in twijfel wordt getrokken (Schriftkritiek), door de resultaten van opgravingen in het midden- oosten en de opkomst van de moderne communicatietheorieën (daa-door komt de vraag aan de orde welke belemmeringen er kunnen zijn bij de hoorder van een boodschap om die boodschap te kunnen verstaan). Exegese (uitleg van de Bijbel) en hermeneutiek waren lange tijd sterk met elkaar verweven. In de tweede helft van de 20e eeuw werd de hermeneutiek (hoe moet de Bijbel worden uitgelegd: dus de regels voor de uitleg van de Bijbel) steeds zelfstandiger. Maar de theorie achter de uitleg van de Bijbel mag geen scherm worden tussen de Bijbel en het hart van de mens. De Schrift is in zijn bedoeling duidelijk. Het is uiteindelijk niet de hermeneutiek. maar het getuigenis van de Heilige Geest, dat ons geloof in de Schriften wekt en bevestigt. Wel is het goed om onder ogen te zien wat het betekent dat wij in een andere tijd leven dan de Bijbelschrijvers. Dat kan bewaren voor een onjuiste Bijbeluitleg. Maar aan de andere kant moet de hermeneutiek niet de directe en onbevangen omgang met de Schrift belemmeren en de helderheid van Gods Woord verduisteren. Over de zaak van de hermeneutiek wordt in onze tijd en ook in onze kerken helaas niet gelijk gedacht. We volgen in dit artikel de visie van de meerderheid van het deputatenrapport uit 1998.

Schriftgezag.

Volgens de gereformeerde Schriftbeschouwing is de Schrift het Woord van God, dat zijn eigen gezag met zich brengt. Niet de kerk geeft aan de Schrift gezag, maar het Woord Gods legt zich met gezag op aan de mens. De Bijbel is geen verzameling geloofsgetuigenissen en geloofsinzichten van mensen uit de bijbelse tijd.

Volgens 2 Petrus 1: 19-21 is de profetie niet voortgebracht door de wil eens mensen, maar de heilige mensen Gods, van den Heiligen Geest gedreven zijnde, hebben ze gesproken. De apostelen waren oog-en oorgetuigen. Er mag niet getwijfeld worden aan de waarachtigheid van wat zij schreven. Uit 2 Timotheus 3: 16 blijkt dat de Schrift door God is ingegeven. H. Bavinck leerde dat de Heilige Geest de eigen vermogens van de Bijbelschrijvers heeft ingeschakeld. Er is verschil tussen de schrijvers, maar hun geschriften zijn toch hierin één dat zij alle door God zijn ingegeven.

Culturele context en actuele betekenis.

Onze cultuur is anders dan de cultuur van de Bijbelschrijvers. Toch zijn er zaken in de Schrift die ondanks alle wijzigingen hun betekenis behouden. Hoe anders een tijd en cultuur ook zou kunnen zijn, die zaken blijven staan. De verzoening komen we tegen in het Oude en Nieuwe Testament, maar in een verschillende gestalte. In hel Oude Testament werden immers veel offers gebracht, in het Nieuwe Testament niet meer. De offers hebben hun vervulling gevonden in Christus. Wie de Bijbel leest kan tot de overtuiging komen dat bepaalde zaken in onze tijd niet meer gelden. Het gevaar is dat onze tijd en onze cultuur gaan bepalen wat ai of niet meer geldig zou zijn uit Gods Woord. Van sommige zaken geldt dat ze inderdaad hun geldigheid hebben verloren. De tempeldienst en al wat ermee samenhangt heeft haar vervulling gevonden in Christus. Maar de tien geboden gelden in elke cultuur, dus ook in onze tijd. Ook scheppingsordeningen gelden blijvend: de instelling van de rustdag en de verhouding man en vrouw.

De moderne theologische wetenschap wil ons doen geloven dat de cultuur waarin bepaalde bijbelboeken tot stand zijn gekomen een belemmering vormde om te verstaan wat God toen al wilde openbaren. Pas in een andere cultuur, bijvoorbeeld de onze, zou dan pas werkelijk duidelijk worden wat God heeft bedoeld. Wie zo redeneert laat eigen cultuur bepalen wat nog wel geldig en bruikbaar is uit de Bijbel en wat in onze tijd niet meer geldig en bruikbaar is. Zo’n opvatting strijdt met de gereformeerde Schriftbeschouwing. Zo had Jezus geen vrouwelijke apostelen. Paulus sprak niet over vrouwelijke opzieners. Ontbrak het hen aan moed om tegen de bestaande cultuur in te gaan? Durfden zij de bestaande gewoonten niet te doorbreken? Zo is het niet. Jezus ging om met tollenaren en zondaren en sprak met een samari-taanse vrouw en genas op de sabbat en ging in tegen de opvattingen van de schriftgeleerden. Paulus heeft zich nooit voor het Evangelie geschaamd, hoewel het in zijn dagen een ergernis en een dwaasheid was. Paulus wees Petrus, die in hoog aanzien stond, in het publiek terecht. Dus als iets werkelijk afkeuring zou behoeven zouden Jezus en Paulus dat zeker wel afgekeurd hebben. Er wordt wel naar het voorbeeld van de slavernij verwezen, een cultuurbepaald verschijnsel dat in de Bijbel voorkomt, maar waarvan de kerk later afstand heeft genomen. Slavernij is niet door God ingesteld bij de schepping. Voorschriften met betrekking tot slavernij sluiten wel aan bij een bepaalde tijd, maar keuren niet zonder meer goed.

Wat Paulus zegt over de verhouding tussen heren en slaven heeft blijvende betekenis. Ondanks het feit dat de slavernij niet meer bestaat heeft dit dus toch nog veel te zeggen, namelijk over de verhouding van werkgever en werknemer. Gods Woord is voor alle eeuwen richtsnoer in tal van nieuwe situaties.

Hermeneutische regels en de toepassing ervan.

De gereformeerde Schriftbeschouwing gaat van de volgende zaken uit:

1 De Schrift is het Woord van God. Dit Woord heeft ten volle gezag in zaken van leer en leven.

2 Het verstaan van de Schrift is niet mogelijk zonder volkomen afhankelijkheid van de Heilige Geest als de grote Schriftvertolker.

De Heilige Geest overtuigt van het gezag van Gods Woord en leidt in al de waarheid.

3 De Schrift is haar eigen uitlegster. De Schrift kan alleen in haai- eigen licht bezien, beoordeeld en verklaard worden. De tekst staat in een bepaalde tekstomgeving en in het geheel van de Bijbel. We dienen voorzichtig om te gaan met buiten-bijbelse gegevens.

4 De Schrift heeft een hart en een omtrek. Niet alles in de Schrift is van hetzelfde gewicht. Hart en omtrek zijn met elkaar verbonden.

5 De boodschap van de Schrift is tijd-betrokken. God heeft Zich niet op een tijdloze wijze geopenbaard, maar door in te gaan in de geschiedenis.

6 De Schrift vraag om een heilshistorische interpretatie. Niet alles is in een keer geopenbaard. Maar naast de voortgang van Gods heil in de geschiedenis is er ook de omgang met de God van het heil.

7 Schriftuitleg moet rekening houden met onderscheid in literaire vormen. Elke tekstsoort vraagt om een eigen benadering. Een Psalm is anders dan een hoofdstuk uit Genesis.

Bovenstaande regels zijn hulplijnen voor de exegese. De verschillen tussen de werkelijkheidsbeleving van de bijbelschrijvers en de hedendaagse mens moeten niet overdreven worden. Aan de andere kant moeten ook vragen en moeilijkheden niet ontkend worden. Alleen een nauwkeurig luisteren naar de Schrift zelf in afhankelijkheid van God zal leiden tot het juiste verstaan van Gods Woord.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen