TROUW AAN ISRAËL (5)

De geschiedenis van het chiliasme

Wat is chiliasme

Ds. C.J. Meeuse schrijft over het chiliasme in het boek “Trouw aan Israel op de blz. 173-205. We willen in dit artikel een begin maken met u het voornaamste daaruit door te geven. Wie nadenkt over de toekomstverwachting voor Gods kerk en over de bekering van velen uit het Joodse volk kan niet om het chiliasme heen. Wat is chiliasme eigenlijk? Wat dienen we eronder te verstaan? Het woord komt van een Grieks woord dat ‘duizend’ betekent. In Openbaring 20:1-7 wordt beschreven hoe de duivel 1000 jaren wordt gebonden. Openbaring 20:1-7 is een moeilijk Schriftgedeelte. Chiliasten verwachten een toekomstig vrederijk van 1000 jaren waarin de duivel zijn macht ontnomen is. Christus zal lichamelijk op aarde verschijnen voor de oordeelsdag. Er wordt een bijzondere opstanding der martelaren verwacht, met de bekering van het Joodse volk, waarbij Christus Zijn troon zal vestigen in Jeruzalem. Op blz. 176 geeft Meeuse de volgende omschrijving van chiliasme: het op grond van een letterlijke verklaring van Openbaring 20 verwachten van een omwenteling naar andersoortige bedeling van Gods genadeverbond in de toekomst; de gedachte dat men in een slotperiode leeft die plotseling zal overgaan in een ‘duizendjarig rijk’; een sterke voorkeur voor een letterlijke verklaring van schriftplaatsen die betrekking hebben op de toekomst, met een realistische verklaring van apocalyptische gedeelten; het Joodse volk beschouwen in een geheel eigen verbondsrelatie met God, wezenlijk onderscheiden van het genadeverbond voor de kerk; de overheersende plaats, die deze toekomstverwachting in leer en leven inneemt.

Joodse wortels

In de zogenaamde apocriefe boeken vinden we een duidelijk voorbeeld in het ‘Vierde Boek van Ezra’ hoofdstuk 7 vanaf vers 26: ‘Zie, de tijd zal zijn, en het zal geschieden, dat de tekenen die ik u voorzegd heb, zullen komen: de Bruid zal verschijnen, en zij zal openbaarlijk vertoond worden, die nu met aarde overtogen is. En een iegelijk, die van de voorgezegde kwaden bevrijd is, zal mijne wonderen zien. Want mijn zoon Jezus zal geopenbaard worden met degenen die bij hem zijn; en die overgebleven zijn, zullen zich vervrolijken in vierhonderd jaren. En na die jaren zal mijn zoon Christus sterven, en alle mensen die adem hebben. En de wereld zal verkeerd worden in het oude stilzwijgen, zeven dagen lang, gelijk in de voorgaande oordelen, alzo dat niemand zal overgelaten worden. En het zal na zeven dagen geschieden, dat de wereld die nog niet waakt, zal opgewekt worden, en wat verdorven is, zal sterven. En de aarde zal wedergeven die in haar slapen, en het stof degenen die daarin met stilte wonen, en de vertrekkameren zullen de zielen wedergeven, die haar bevolen zijn. En de Allerhoogste zal geopenbaard worden, op de rechterstoel..’ Ook in Baruch lezen wij dat de Messias de Behemoth en Leviathan nog zal overmeesteren; daarna zal Hij vierhonderd jaar met de rechtvaardigen in Kanaan regeren. Ook in de oude Joodse theologie komen we chiliastische trekken tegen. Ook in het Oude Testament zijn er gedeelten die betrekking hebben op de toekomst van Gods Kerk. Er valt te denken aan het tweede gedeelte van het boek Daniël en gedeelten van Jesaja en Zacharia. Er zijn profetieën die spreken over een toekomstig Messiaans rijk. We lezen bovenaan blz. 179 “Chiliasten in later tijd hebben ook de neiging om alle profetieën letterlijk te verklaren voor een toekomstige geheel andersoortige bedeling. Dikwijls tonen ze weinig waarde te hechten aan een eerste vervulling bij de terugkeer uit ballingschap en nog minder aan de geestelijke vervulling in het geestelijk Koninkrijk van Christus over Zijn Kerk. Ze stemmen overeen met de vleselijke verwachting van die Joden, die een aards Messiaans koninkrijk verwachten.

De eerste eeuwen

De oude kerk, met name de christenen uit de Joden in die kerk, is beïnvloed door de Joodse verwachting van een komend Messiaans vrederijk. Vervolgingen droegen hieraan bij. Cerinthus, een tijdgenoot van Johannes, schreef over een duizendjarig rijk bestaande uit een vrolijk leven, heerlijk eten en drinken en allerlei zingenot. Justinus Martyr, die leefde van omstreeks 100 tot 165 na Christus, en die de marteldood stierf, leerde dat de gelovigen na hun opstanding duizend jaar in een versierd en uitgebreid Jeruzalem zouden wonen. In de oude kerk zijn duidelijke elementen te vinden van het chiliasme bij verschillende schrijvers die aangeduid worden met de naam ‘Apostolische Vaders’, dat zijn kerkvaders die de apostelen nog gekend hebben. Ook in de tijd van de ‘Apologeten’, de verdedigers van het christendom, was er sprake van chiliasme. Zo verwachtte ook Tertullianus (omstreeks 155223 na Christus) een aards vrederijk, waarin Jeruzalem het middelpunt zou zijn, waar de opgestane rechtvaardigen met Christus zouden heersen.

Wegebbend chiliasme

Het chiliasme was in de oude kerk geen overheersend gevoelen. Meerdere Apostolische Vaders hadden geen chiliastische opvattingen. Ze schreven wel over het komende Koninkrijk van Christus, maar zonder chiliastische gedachten te verwoorden. Polycarpus bijvoorbeeld geeft in zijn brief aan de gemeente van Filippi geen blijk van chilasme. Ook de Apologeten waren niet allen chiliast. Doordat het chiliasme soms met andere dwalingen gepaard ging, heeft de kerk deze opvatting veroordeeld en bestreden. Een man als Origenes heeft zich sterk tegen het chiliasme verzet. Hij noemt chiliastische voorstellingen ‘dwaze fabelen, zotte verzinsels, slechte dogmata.’ Naarmate de kerk uit de heidenen loskomt van het Joodse volk, wil men ook niet meer Joodse chiliastische denkbeelden aanhangen. Ook het ophouden van de vervolgingen heeft bijgedragen aan het wegebben van chiliastische gevoelens. Keizer Constantijn de Grote was de eerst christenkeizer en onder keizer Theodosius werd de christelijke kerk staatskerk. Hiëronymus, een bekend kerkvader (330-420), nam persoonlijk duidelijk afstand van het chilastische denken. Hij wilde dit denken evenwel niet veroordelen omdat verschillende kerkvaders en martelaren deze gedachten hadden gekoesterd.

Augustinus

Na de val van Rome in 412 schreef Augustinus dat het Koninkrijk Gods uiteindelijk zal triomferen over alle aardse rijken. We vinden bij hem geen sporen van chiliasme. Hij leert zelfs geen terugkeer van de Joden naar het land der vaderen. De binding van de duivel moet niet letterlijk opgevat worden, maar hieronder dient men te verstaan dat hem de macht ontnomen is om de uitverkorenen te misleiden. De regering van de heiligen met Christus is begonnen bij de eerste komst van Christus. Augustinus verstaat de profetieën over Israel geestelijk, het ware Israel is het volk Gods uit alle eeuwen en alle volken. Er zullen wel veel Joden worden toegebracht tot het heil in Christus. Augustinus denkt niet aan een letterlijke vervulling van de profetieën, maar aan een geestelijke vervulling. De latere Abraham Kuyper beroept zich op Augustinus.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen