BEELDENDE PREKEN (1)

Het zal de lezers bekend zijn dat tegenwoordig in diverse gemeenten de gewone zondagse kerkdiensten onder andere namen worden aangekondigd. Er zijn bijvoorbeeld: Diensten met belangstellenden (DmB), er zijn gezinsdiensten, themadiensten, jeugddiensten, enz.

In deze kerkdiensten kan dan een andere vormgeving aangehouden worden. Er worden andere liederen gezongen, er worden alternatieve vormen van verkondiging geboden. Een toenemende trend op dit terrein wordt gevormd door aanschouwelijk, visueel onderwijs in de dienst. De voorganger bepaalt zich niet tot het Woord dat verwòòrd wordt, maar hij zoekt naar voorbeelden, die beeldend aangeven waar het over gaat.

Het gebeurt al jarenlang, dat men soms een voorwerp meeneemt naar de kansel. Bijvoorbeeld een steen die een stenen hart moet aanduiden. Dat gebeurt dan in speciale diensten voor minder begaafden en men kan zich dat voorstellen. Het kan iets verduidelijken. Nu echter doel ik op andere zaken.

Een heel sterk voorbeeld hiervan is de predikant, die tijdens de dienst een motor, die eens gebruikt was bij kampioenschappen, voor in de kerk plaatste en daar telkens de aandacht op vestigde. Het liefst had bedoelde voorganger, zo vertelde men mij, deze motor onder de kerkdienst de kerk binnen laten komen, in vol bedrijf. Dan begrepen de mensen het nog beter.

Dat komt in onze kerken niet voor, tenminste niet in die verregaande vorm. Toch gebeuren er dingen tijdens kerkdiensten, die veel vragen oproepen.

Beeldend preken!

Men zou bijvoorbeeld, prekend over de ladder Jakobs, het betoog kunnen dienen door voor in de kerk een ladder op te stellen en deze tijdens de dienst te beklimmen. Ik geef maar een willekeurig voorbeeld. Of, als het gaat over de voetwassing zou men kunnen beginnen de voeten van een kerkganger te wassen om zodoende de tekst beter tot zijn recht te doen komen. Als het zou gaan over de intocht van de ark te Jeruzalem, zou de dominee huppelend de kerk binnen kunnen komen. U zult ongetwijfeld denken dat ik nu overdrijf, maar de genoemde voorbeelden zijn niet van elke realiteit ontbloot. Ik hoor steeds meer geluiden van mensen, die zeggen dergelijke zaken te hebben gehoord of te hebben meegemaakt.

Een van mijn catechisanten vertelde mij dat zij zo’n dienst had meegemaakt; het was een dienst voor gehandicapten. In zulke diensten wordt al jaar en dag aanschouwelijk onderwijs gegeven en dat kunnen we allemaal tot op zekere hoogte plaatsen. Wat er in die dienst gebeurde, ging heel erg ver en mijn catechisante was daardoor toch wel in verwarring gebracht.

Op een van mijn bezoeken vertelde men mij dat de kleinkinderen opgetogen hadden verteld over een kerkdienst, die zij hadden bezocht.

Volgens zeggen moesten de mensen allemaal op een blad papier hun moeiten en hun zonden opschrijven; vervolgens moest men het geschrevene op een kruis spijkeren, dat voor in de kerk stond opgesteld. Men kan hier slechts op geruchten afgaan, omdat je niet overal bij bent. Maar het zijn anderzijds publieke handelingen, die publiek besproken dienen te worden.

Het is de stijl van de EO-familiedagen en de jongerendagen, waar al een behoorlijk aantal jaren allerlei visuele attributen het podium bevolken. Dat men soms zulke technieken en presentaties gebruikt om de onkerkelijke mens te bereiken, zou nog te accepteren zijn? Al gebruikte Paulus nooit van zulke vormen en hìj had toch duidelijk te maken met natuurlijke mensen.

Maar, gebeurt dat nu ook in navolging van moderne uitingen om ons heen, in gewone kerkdiensten?

We moeten vrezen dat dit inderdaad het geval is. Ik meen op deze verschijnselen de aandacht te moeten vestigen, omdat deze dingen geruisloos worden doorgevoerd. Moet ertegen gewaarschuwd worden, of kunnen we deze nieuwere vormen dit keer welwillender beoordelen?

Er is blijkbaar veel aan de hand. De naam “Willowcreek” moet hier in één adem genoemd worden. Het heeft verder te maken met de cultuur van onze dagen, die vooral visueel ingesteld is. De kerk speelt daar op in. In de Bethelgemeente in Drachten, waarover ik reeds eerder geschreven heb, komen dit soort dingen ook regelmatig voor. Ik liep jaren geleden eens op een zaterdagavond een rondje in een van mijn vorige gemeenten; ik zag toen overal het blauwe licht, ook bij mijn gemeenteleden. Ik heb me toen wel zuchtend afgevraagd hoe ik deze mensen de volgende morgen het Woord van God zou kunnen duidelijk maken.

Men zal ongetwijfeld op diverse kansels vanuit goede bedoelingen trachten de mensen duidelijker onderricht te geven vanuit de Bijbel. De aantrekkelijkheid van kerkdiensten zakt weg tot een minimum; in diverse classes wordt de tweede kerkdienst problematisch aan de orde gesteld. Modern ingestelde mensen zeggen weinig meer te begrijpen van de preek. Iedere dominee zal ermee worstelen. Hoe maak ik dit nu duidelijk?

Men zegt dat een mens maar twintig minuten geconcentreerd kan luisteren. Maar daar zit nu juist het probleem. Ik geloof dat een mens, een natuurlijk mens, nog geen minuut geconcentreerd kan luisteren. Want de natuurlijke mens begrijpt niet de dingen die des Geestes Gods zijn. Ze zijn hem een dwaasheid. Hij begrijpt ze niet en wil ze ook niet begrijpen. We trachten hem wel te bereiken in vertrouwen in onze Zender, maar we moeten wel realistisch uitgaan van de doodsstaat van de mens.

Het zaad valt in de bekende gelijkenis van de Zaaier aan de weg en daarmee zijn zij bedoeld die het Woord horen maar niet verstaan. Paulus zegt in 1 Cor.3:2: “Ik heb u met melk gevoed en niet met vaste spijs; want gij vermocht toen niet; ja, gij vermoogt ook nu nog niet”.

Zou niet bedacht moeten worden in ernstige zelfkritiek wat we lezen in Hebreën 5:11, waar gezegd wordt dat er veel dingen gezegd zouden moeten worden, die zwaar zijn om te verklaren, omdat de hoorders traag om te horen geworden waren.

Veel predikers zullen het misschien zwaar hebben om allerlei zaken te verklaren, maar anderzijds kan het ook zijn dat de hoorders traag geworden zijn om te begrijpen.

Alleen Gods Geest kan de uitlegging geven. Mensen die nog maar kort echt tot verandering kwamen, lijken soms de schade van jarenlange onkunde en onbegrip en ontbering in korte tijd te kunnen inhalen vanwege een grote geestelijke honger. Als de Heere Zelf het Woord niet verklaart en als we geen geestelijke antenne hebben, missen we alle begrip. We gaan absoluut blind varen als we gaan inspelen op de huidige onkunde van de moderne mens en als we dan met de beste bedoelingen ons gaan beperken tot het meest haalbare.

Het treft mij persoonlijk altijd weer diep, als ik de opdracht aan Jesaja lees: “Maak het hart dezes volks vet en maak hun oren zwaar en sluit hun ogen, opdat het niet zie met zijn ogen, nocht met zijn oren hore, noch met zijn hart versta, noch zich bekere en Hij het geneze” (Jes.6:10). Ik vraag mezelf ook wel eens in arren moede af of iets daarvan ook in deze tijd en misschien wel in alle tijden heerst. O, wat zou het vreselijk zijn, geliefde lezer, als dat onze gemeenten zou gelden en als onze tijd zo getypeerd zou moeten worden. Het is wel nodig dat we diep ontsteld mogen zijn of worden als we dat lezen. Waarom zou het toen wel zo zijn en nu niet? Heeft ook de Heere Jezus Zelf deze woorden niet aangehaald om ook het volk van Zijn dagen te typeren?

Roept de kerkganger het soms ook niet in onze dagen uit: We kunnen niet zien en we kunnen niet horen en daarom kunnen we ons niet bekeren. Het hart is zwaar en vet geworden van de welvaart! Dat geldt de gemeente, dat geldt evenzeer ons als predikers. Niemand ontkomt aan de klem van dit woord.

Maar Gods getrouwe knechten zullen dan toch wel roepen met Jesaja: “Hoe lang, Heere?” En dan is er gelukkig een “totdat”, maar wel in een ernstige vorm. “Totdat de steden verwoest worden, zodat er geen inwoner zij en de huizen dat er geen menszij....”. Zijn het niet bange gedachten? Toch zal het heilig zaad het steunsel zijn zoals de eik en de haageik dat steunsel tonen na de afwerping der bladeren. Dat geeft moed, vanuit God en vanuitZijn belofte.

U begrijpt, wij kunnen het misverstaan niet wegnemen door te simplificeren. Daar is een wonder van boven voor nodig. Bij ons als predikers en bij u als hoorders.

Petrus schrijft er ook over als hij zegt dat Paulus naar de hem gegeven wijsheid over “deze dingen” spreekt; “in welke sommige dingen zwaar zijn om te verstaan, die de ongeleerde en onvaste mensen verdraaien, gelijk ook de andere Schriften, tot hun verderf” (2 Petr.3:16).

Laten we niet trachten in menselijke kracht de nood op te heffen, maar zoeken we toch vanuit de Goddelijke belofte het èchte middel te vinden, waardoor gezegd kan worden: “Hoort en uwe ziel zal leven”. Wie oren heeft om te horen, die hore wat de Geest tot de gemeente zegt!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen