SABBAT EN ZONDAG (5)

Tot nu toe hebben we aandacht gegeven aan een studie van Vrijgemaakte zijde over de verhouding sabbat en zondag. In het jaar 2003 deden Deputaten ADMA van de Christelijke Gereformeerde kerken in Nederland (sinds de Generale Synode 2004 genoemd: Deputaten Diaconaat) een brochure het licht zien over zondagsarbeid. Met deze brochure willen zij een pastorale handreiking doen aan de kerken. (Di@coon, 21e jaargang nummer 4, november 2003). Aan deze brochure willen we in de volgende artikelen aandacht schenken.

Wat is de waarde van deze handreiking? Wordt er in deze brochure op een goede en verantwoorde wijze leiding gegeven in de vragen rond zondagsheiliging, arbeid en rust? Welke visie dragen deputaten uit?

De grote vraag is welke waarde de zondag als rustdag voor ons heeft. Is er een relatie tussen de christelijke zondag en het vierde gebod van de wet des Heeren, en zo ja, van welke aard is deze relatie? Die vraag wordt m.i. in deze brochure beantwoord op een wijze die veel vragen oproept. Om die reden wil ik proberen hier enkele kanttekeningen bij te maken en kritische vragen te stellen. Eerst wil ik de hoofdlijn van het betoog van de brochure weergeven. De hoofdstukken 1 en 2 geef ik vrij uitvoerig weer, de laatste hoofdstukken wat beknopter.

Hoofdstuk 1: In het licht van de Schrift.

In dit hoofdstuk wordt in kort bestek nagegaan wat de schriftuurlijke lijnen zijn.

Paragraaf 1: arbeid en rust De insteek van de brochure is dat zij arbeid en rust goddelijke gaven noemt.

Wat betreft de arbeid wordt erop gewezen dat de mens sinds de zondeval zijn werk met moeite en inspanning verricht (Gen. 3,17-19).

De gave van de onderbreking van het dagelijks werk wijst op de ware rust, het herstel van het scheppingswerk. Rust én arbeid hebben een plaats gekregen in de ontvouwing van Gods plan van de verlossing, en zij dienen als voorbereiding op de komst van de eeuwige en laatste dingen.

Er wordt niet precies uitgelegd op welke wijze arbeid en rust dienstbaar zouden zijn aan de ontvouwing van Gods heilsplan. Het lijkt mij een stelling die trouwens gemakkelijk misverstanden kan oproepen. Het misverstand dat onze arbeid, ons werk op de een of andere manier iets bijdraagt aan Gods heil. Of dat Gods ons werk nodig heeft voor Zijn werk.

Dat zullen deputaten niet bedoelen, naar ik hoop. Arbeid (sinds de zondeval is dat moeitevolle arbeid) en rust dienen, zo lezen we in de brochure, als voorbereiding op de komst van de eeuwige dingen. De ware rust bestaat in het kennen van God. God werkt toe naar het herstel van Zijn scheppingswerk.

Maar wat mij vooral opvalt is dat reeds in deze eerste paragraaf niet over arbeid en rust wordt gesproken als een opdracht of gebod, maar als een gave. Deze lijn (het vermijden van de woorden opdracht of gebod) wordt in heel de brochure voortgezet, en dat is m.i. niet zonder ernstige consequenties. Want de vraag waar het steeds om gaat is of de zondagsviering - en het laten rusten van ons werk op Gods dag - teruggaat op een gebod van de Heere.

Paragraaf 2: teken van de rust In de tweede paragraaf wordt de sabbat een teken van het heil genoemd. ‘Sabat’ betekent ophouden. Viering van de sabbat en ophouden met werken horen bijeen.

‘Deze dag is voor Israel goddelijke verkondiging.’

Wat wordt er bedoeld met goddelijke verkondiging? Dat wordt in de volgende zinnen van de brochure uitgelegd. In de eerste plaats markeert de sabbat het onderscheid tussen Israel en de andere volken. In de tweede plaats spreekt de sabbat van Gods zorg voor zijn verbondsvolk.

In de derde plaats spreekt deze dag van Gods bijzondere zorg voor individuele mensen. In de vierde plaats is deze dag een voorafschaduwing van de volkomen lofprijzing, de ware rust. In de vijfde plaats herinnert deze dag aan de bevrijding in Egypte. In welke zin? ‘Omdat God zijn verbondsvolk heeft bevrijd, is het onbestaanbaar dat de zijnen elkaar een slavendienst opleggen. De bevrijding die God geeft, is grond voor leven in vrijheid.’ Uit onszelf konden wij echter niet tot het heil komen, waarvan de sabbat een teken is. Het sabbatsgebod breekt stuk op ons zondige hart. Daarom heeft God een andere dag vastgesteld, waarop Hij Zijn genade openbaar maakt (Hebr. 4, 6-9).

Paragraaf 3: Vervulling in Christus In Christus mogen wij de ware rust ontvangen. Deze bestaat in een herstelde verhouding tot God, de naaste en de schepping. De arbeid krijgt zo ook weer ‘de plaats die hem toekomt.’

‘Wij zijn door het geloof daarom niet langer gebonden aan de zevende dag van de week, maar aan de nieuwe dag die de naam draagt van onze Heiland. Het teken is met Zijn komst niet meer aan de orde.’

De ene dag staat niet meer boven de andere, leder mag zijn eigen overtuiging hebben. ‘Sommigen komen op de sabbat bijeen en houden deze in ere. Anderen doen dat niet.’

Christus heeft onder meer door de genezingen op de sabbat de volle betekenis van het vierde gebod aan het licht gebracht: de lofprijzing van God door het liefhebben van Zijn Naam en de liefde tot de naaste. Christus en de apostelen gingen nog wel op de sabbat naar de synagoge. Zij brachten geen revolutionaire omwenteling. Meer en meer zien we echter dat de christenen op de eerste dag van de week bijeenkwamen (1 Kor. 16, 1-2; Hand. 20,7, vgl Openb. 1,10). ‘Ook al is de gelovigen niet geboden dat zij moeten rusten op de eerste dag, wel heeft de eerste dag van de week voor hen een speciale betekenis.’

Beoordeling

De bespreking van de bijbelse gegevens vindt op vrij summiere wijze plaats. Nu kan dat ook niet anders in een brochure, dat is duidelijk. Dat zullen we onze deputaten niet kwalijk kunnen nemen. Mijn vraag is niet of ze er niet iets meer van hadden kunnen zeggen, maar vooral of deze bespreking wel zorgvuldig genoeg is. Deputaten willen één ding proberen duidelijk te maken en de bespreking van de bijbelse gegevens moet hiervoor de weg banen.: de sabbat is afgeschaft en de christenen zijn vrij om hun eigen keus te maken. Naar mijn bescheiden mening is dit echter een tendentieus, eenzijdig en bedenkelijk standpunt. Want als men stelt dat het teken (de sabbat) met Christus’ komst is afgeschaft, en er voor de christenen geen sprake meer is van een gebod om te rusten op de eerste dag, en zij naar eigen goeddunken kunnen handelen in de vrijheid van de Geest, dan laat de vraag zich niet onderdrukken of vervulling van het vierde gebod door Christus betekent dat het vierde gebod in feite voor de nieuwtestamentische gemeente is afgeschaft.

Deputaten hebben in antwoord op bezwaren en vragen die door enkele kerkenraden waren ingediend een inlegvel toegevoegd aan deze brochure, waarin zij stellen dat dit geenszins hun bedoeling is om te suggereren dat het vierde gebod niet meer van toepassing zou zijn. Maar zij willen ook voorkomen dat de zondag alleen maar wordt opgevat als een dag van geboden en voorschriften. Die dag mag gezien worden, schrijven zij, als en feestelijke dag om de Heere te dienen, zoals zondag 38 van de Heidelbergse Catechismus daarover spreekt.

Deputaten hebben echter geen aanleiding gezien om hun formuleringen in de brochure bij te stellen, aan te vullen of te wijzigen. We moeten het dus doen met wat er in de brochure staat. Men zou wensen dat we daar dan duidelijk in konden lezen hoe het zit. De onduidelijkheid blijft bestaan en dat is ongewenst. Ik vraag me af of de kerken daar nu echt mee gediend zijn. Maar misschien komen we meer te weten als we het tweede hoofdstuk bekijken, dat heet ‘respect voor de traditie.’. Daarover in een volgend artikel D.V.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen