STEMMEN UIT HET VERLEDEN

In de kringen van onze zusterkerk in Noord-Amerika, de Pree Reformed Churches, verscheen kort geleden een boek onder de titel ‘Voices from our Heritage’. Het gaat hier om een bundel preken, gehouden door predikanten in de eerste tijd van de Free Reformed Churches. U weet natuurlijk, dat deze kerken emigranten-ker-ken zijn. De meeste van deze kerken zijn ontstaan toen vele Nederlanders naar Canada emigreerden. In de bestaande Canadese kerken konden ze het niet vinden, onder andere vanwege de taal, die men nog niet erg machtig was. Maar velen konden zich ook niet vinden in de prediking die ze daar konden horen. Vandaar dat de behoefte hoe langer hoe meer werd gevoeld om ook in de nieuwe wereld de boodschap te kunnen horen, die men van huis uit gewend was.

Zo zijn de eerste Free Reformed kerken ontstaan, al werden ze in die tijd nog anders genoemd. Welnu, uit de mond en/of uit de pen van de predikanten die deze kerken in de beginperiode hebben gediend, zijn de preken gevloeid, die nu in deze bundel zijn samengebracht.

Het gaat om preken van de predikanten J. Hamstra, J. Tamminga, Jac. Overduin, W.F. Laman, Joh de Waal, C. Noordegraaf en G. Bilkes. Op ds. J. Hamstra na hebben ze voordat ze naar Canada vertrokken allemaal één of meer dan één gemeente in ons land gediend. Maar toen de roeping van overzee kwam meenden ze die roeping te moeten opvolgen en ze zijn gegaan. Op de predikanten G. Bilkes en Joh. de Waal na zijn ze er ook allemaal gebleven en zijn ze daar - intussen ook al weer heel wat jaren geleden - gestorven en begraven.

Om de herinnering aan hen levend te houden en om met name de huidige generatie kerkleden te helpen het verleden niet te vergeten is de bundel uitgegeven, opdat de ‘voices’ van de genoemde predikanten nog gehoord zouden blijven.

Omdat het hier gaat over predikanten, waarvan verschillenden al geruime tijd geleden overleden zijn - ds. Laman bijvoorbeeld al in 1964 en ds. Noordegraaf in 1968 - is een korte levensschets van allemaal opgenomen, geschreven door de jonge predikant D.H. Kranendonk uit Bornholm. Daaroe heeft hij onder meer heel wat gesprekken gevoerd met nabestaanden van deze voorgangers. Zodoende krijgen we een helder beeld van wie zij waren.

De preken laten zien, dat ook in de Free Reformed Churches de accenten niet altijd door iedereen op dezelfde aspecten van het Evangelie vielen. Zo was het immers ook in de ‘moederkerk’ in Nederland. Maar al moet dan worden geconstateerd dat de ene preek sterker is in wat we het bevindelijk element noemen dan de andere preek, van allemaal kan zonder aarzeling gezegd worden dat ze wel degelijk schriftuurlijk-confessioneel zijn. Ze ademen ook heel sterk de geest en de sfeer die op te merken is in vele van de preken in onze kerken uit dezelfde tijd. In dat opzicht waren het eigenlijk ook ‘hollandse’ preken, maar dan wel uitgesproken en geschreven in de engelse taal. Een taal die in vele gevallen eigenlijk alleen maar vertaald nederlands is. Zo ging dat in die tijd en niemand in de kerken had daar toen moeite mee, aangezien verreweg de meeste gemeenteleden ook niet volmaakt engels spraken. Overigens doet zich hierdoor af en toe wel een moeilijkheid voor. Het valt ook niet altijd mee om een goed engels woord te vinden voor de vertaling van een hollands woord. Ik geef één voorbeeld. In de levensschets van ds. W.F. Laman komt de uitdrukking voor, die zij, die hem geregeld hebben horen preken (en daar hoor ik zelf ook bij) hem meermalen hebben horen uitspreken. Deze uitdrukking, omtrent de Heere Jezus: ‘Aan Hem heb ik eeuwig genoeg en van Hem krijg ik nooit genoeg’, leder, die nederlands spreekt als zijn moedertaal, weet wat hier bedoeld wordt. ‘Van iemand genoeg krijgen’ betekent: iemand zat worden en daarom de band met zo iemand losser willen maken. Welnu, ds. Laman wilde er mee zeggen, dat zoiets bij hem nooit het geval zou zijn ten aanzien van de Heere Jezus. Hem zou hij altijd nodig hebben.

Trouwens, door wat hij in de Heiland had leren zien was de band die hem met Hem verbond een onverbrekelijke geworden. Nee, nooit zou hij Hem los kunnen laten; nooit zou hij genoeg van Hem krijgen.

Dat was wat bedoeld was. Maar hoe vertaal je zoiets in het engels? Is er een engelse uitdrukking die precies hetzelfde weergeeft? Ik denk het niet. Ga je dan toch vertalen dan komt er iets te staan wat eigenlijk wat anders betekent. De vertaling ‘of Him I never receive enough’ zegt heel wat anders. Dat klinkt zelfs een beetje ‘hebberig’. Er lijkt mee gezegd te worden: het is nooit genoeg wat Hij mij geeft; ik moet steeds meer van Hem hebben. Maar dat was natuurlijk nooit de bedoeling van ds. Laman.

Ik noem dit om iets te laten aanvoelen van de moeilijkheid van vertalen. De gevoelswaarde van bepaalde woorden is niet altijd over te brengen, ook al vertaal je zo letterlijk mogelijk. Waarom ik dit voorbeeld ook noem, is omdat ik persoonlijk zoveel herinneringen aan de genoemde predikant heb en zelf nog heel goed weet dat hij deze uitdrukking gebruikte. Daarmee sprak voor mij in mijn jeugdjaren al zo heel duidelijk, dat deze man iets bezat wat ik niet had en meermalen was ik jaloers op hem, dat hij dit zo vrijmoedig mocht getuigen. En nu ik zelf door Gods genade iets verstaan mag van wat hij toen al verstond zeg ik het mijn vroegere leermeester van harte na. Aan Christus heb ik eeuwig genoeg en van Hem krijg ik nooit genoeg.

Onder het lezen van zijn levensschets en zijn preken kwam er veel van vroeger terug. Dat is het mooie van zulke herinneringen uit het verleden. Anderen zullen dat hebben als ze van de andere hier genoemde predikanten lezen. Zo wordt de band met het voorgeslacht gevoeld. En laten we dankbaar zijn voor dat voorgeslacht, zeker als de Heere hen heeft willen gebruiken voor ons eigen heil.

U begrijpt het al, dat ik de verschijning van ‘Voices’ toejuich. Het is goed om het verleden in gedachtenis te houden. En hen te gedenken, die toen ons het Evangelie hebben verkondigd. Natuurlijk heeft het boek allereerst betekenis voor de mensen in Noord-Amerika. Maar omdat velen in ons land herinneringen zullen hebben aan of of meer van de genoemde predikanten zou het goed kunnen zijn, dat zij ook van de gelegenheid willen gebruiken om nog eens terug te blikken in het verleden. Als ze dat via dit boek willen doen moeten ze natuurlijk wel enige kennis van het Engels hebben. Maar het is de moeite waard.

Nog een opmerking tot slot. Aan het eind treffen we een paar pagina’s ‘Endnotes’ aan. Aantekeningen bij wat in de tekst staat. Het viel mij op, dat de nummering van deze aantekeningen wat in de war is geraakt en niet geheel spoort met de nummering in de tekst. Maar dit is van minder belang.

Het boek is te bestellen bij
Marlies Procee
Voorthuizerstraat 119
3881 SB Putten.
Tel. 0341-356673;
email: marliesprocee@hotmail.com
De prijs is € 11,50

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen