Het avondmaalsformulier (74)

Br is al een groot deel van de kerkdienst achter de rug voordat het sacrament van her heilig Avondmaal wordt bediend. Tot nu toe verschilde de dienst niet zoveel van een ‘gewone’ kerkdienst. Er is gezongen en gebeden. De Schriften zijn gelezen en ook in deze dienst was er de verkondiging van het heilig Woord van God. Dat laatste dit keer waarschijnlijk iets korter dan gebruikelijk, maar ook een avondmaalsdienst is een eredienst waarin de prediking van Gods Woord centraal staat. Wat weer wel verschillend is, is het voorlezen van het formulier. Dit keer het tweede deel. Immers het eerste onderdeel, betrekking hebbend op de noodzaak van de zelfbeproeving, is vorige week in de voorbereidingsdienst voorgelezen. Inmiddels is ook de tafel in gereedheid gebracht en zijn de gasten, nadat ze genodigd waren, aan de eerste tafel gearriveerd. In veel gemeenten zal niet volstaan kunnen worden met slechts één ‘tafel’, ofwel één gang. Zulks is afhankelijk van het aantal avondmaalgangers en natuurlijk ook van de ruimte die er op deze plaats in de kerk zaal beschikbaar is. De bediening van het sacrament begint met een gebed waarin de Heere om Zijn zegen aan de heilige dis worclt gevraagd. Letterlijk genomen, zou je kunnen zeggen dat dit extra gebed overbodig is. Door middel van de woorden van het formulier is al een- en andermaal gebeden. En nu opnieuw? Ja, zelfs nadat de avond man lgangers waarschijnlijk, voordat zij opstonden, ook nog .een kort persoonlijk gebed hebben gedaan. Hoe het zij, deze diverse momenten van gebed geven aan hoezeer de gunst van de Heere en de bediening van Zijn Heilige Geest rond de bediening van het sacrament onontbeerlijk zijn.

Overdenking
Over de uitdelingswoorden hoeven we het niet meer te hebben. Daarover ging het de vorige keer. De dienaar breekt het brood en deelt het uit. Daarna giet hij de wijn in de bekeren reikt het aan. De schaal met het brood gaat van hand tot hand. leder geeft het door aan de ander en neemt er een stukje vanaf. Zo ook de beker met de wijn. Als tenslotte zowel de schaal als cle beker zijn rondgegaan, is er nog een ogenblik stilte eer meditatie. Meditatie, overdenking, ja die behoren aan de tafel plaats te vinden. Zijn het niet cle woorden van de Heere Jezus geweest: “Doet dat tot Mijn gedachtenis!" Zelf zou ik daarvoor tijdens de bediening van het Avondmaal meer tijd willen reserveren dan onder ons gebruikelijk is. Veel jaren geleden had ik het voorrecht op het Schotse eiland Harris-and-Lewis een avondmaalsbediening mee te maken. Drie predikanten bedienden in die ene dienst het Woord. Wat vooral indruk maakte, was de uitvoerige gelegenheid tor stille, gewijde meditatie tijdens de sacramentsbediening, vele minuten lang, aan elke tafel opnieuw. Het gevolg is natuurlijk dat zo'n dienst lang duren gaat. Niet ieder van de kerkgangers zal dat kunnen waarderen. Maar als de Heere beslag legt op de harten, is zo’n moment van stille overdenking een aparte zegen. "Hier wordt de rustgeschonken... ”

En er is wat te overdenken... Ik hoel niet te herhalen wat we op dit punt al uit het formulier hebben opgediept. Christus en Zijn lijden, Christus en Zijn heilswerk - dat mag ik overdenken, ziende de breking van het brood. Treffend en teer bracht Roberr M. Mc- Cheyne dat onder woorden in één van zijn avondmaalspreken: “Ik toon n heden de duidelijkste en eenvoudigste schildering van het stille lijden van Jezus Christus, het Lam Gods. Hij nam in de nacht in welke Hij verraden werd het brood. Waarom bróód? Omdat dat een duidelijk en algemeen beeld is. Christus nam geen zilver ofgoud of ju welen om Zijn lichaam voor te stellen, maar eenvoudig brood, Daarmee wilde Hij tonen dat Hij, die kwam om in de plaats van zondaren te staan, niet kwam in Zijn oorspronkelijke heerlijkheid, met de engelen van Zijn Vader. Hij heeft niet de natuur van de engelen aangenomen. Hij is mens geworden. In de tweede plaats nam Hij brood, om u te tonen dat Hij stom was; dat Hij Zijn mond niet opendeed. Wanneer wij brood breken, biedt het geen weerstand. Het klaagt: niet, het buig onder de hand van de predikant. Zo was bet ook met Christus. Hij verzette Zich niet. Hij boog Zich onder de oneindige gerechtigheid van God. Als een Lam werd Hij ter slachtinggeleid. (...) Kom dan, treed toe tot het gebroken brood en de vergoten wijn. Word ermee gevoed en eigen uzelf Christus daarin toe. En als u de tekenen eet van het zwijgende Lam, doe het dan tot Zijn gedachtenis!”

Twee eeuwen vóórdat de Schotse ds. McCheyne deze dingen preekte, leefde en werkte in Zeeland ds. Willem Teellinck. Ook hij legde in zijn avondmaalspreken de nadruk op de overdenking van wie Christus voor de Zijnen is. Ook van hem een enkel woord. “Ziet, en overdenkt dan nu de grote genade Gods. Wij, zo schuldig zo onrein, zo zondig, worden geroepen tot het huis Gods en genodigd aan Zijn tafel, om daar gespijsd en gelaafd te worden ten eeuwigen leven met bet lichaam en bloed Zijns lieven Zoons. En dat is naar Gods wil en nevel! (...) Dewijl wij dan, zo on waardig en schuldig in onszelf, uit loutere genade geroepen worden t ot zulke grote en heerlijke dingen, moet dan niet eerwacht worden dal onze harten aangedaan zullen zijn, en verruild wet diepe ootmoed en nederigheid bij het bewustzijn onzer onwaardigheid en snoodheid? (...) Als gij aanzit aan de tafel des Heeren, z.o doet het ter gedachtenis aan Christus. Gedenkt Zijner en gelooft, dat de Heere Jezus Christus gereed is om u door de voedende kracht van Zijn verbroken lichaam en vergoten bloed te versterken naar de ziel tegen al uw zonden tot het eeuwige leven... ”

Een Psalm regel die bij dit alles past, vinden we in Psalm 1.04: “Mijn overdenking van Hem zal zoet zijn. Ik zal mij in de Heere verblijden!" De godvruchtige overdenking van de zaligheid die in Christus is, zal vrede en vreugde geven. Ze zal niet onvruchtbaar zijn in het leven van hen die gelovig aan Zijn tafel aanzitten. Ondertussen bedenk ik dat dit alles alleen uit Zijn bediening ontvangen kan worden, Het is heiwerk van de Heilige Geest die ook deze geloofsoefening uit Christus neemt en het in het binnenste van de Zijnen schenkt. Als een wonder van Zijn genade.

Aanwijzing
Het avondmaalsformulier geeft een aanwijzing betreffende het zitten aan de tafel. “Terwijl men communiceert, zal men stichtelijk zingen, of sommige hoofdstukk.en lezen ter gedachtenis aan het lijden van Christus dienende, als fes. 53, Joh. 13-18, of dergelijke. ” Dit voorschrift is ook te vinden in enkele synodebesluiten uit de 16e eeuw. De synode van Dordrecht in 1574 sprak bijvoorbeeld uit “dat men in alle kerken eendrachtiglijk enige plaatsen uit de Heilige Schrift lezen zal, terwijl men het nachtmaal houdt, en pauzeren terwijl men de woorden leest van Paulusin 1 Kor. 10.” Enkele jaren later, in 1578, bepaalde een andere synode: “Terwijl het Heilig Avondmaal bediend wordt, zal men sommige kapittelen uit de profeten of evangelisten van het lijden van Christus voorlezen, of enige Psalmen zingen naar dat een iegelijk behoorlijk te zijn, oordelen zal.” Een aanbeveling dus om zich aan liet Heilig Avond maal te beperken tot het lezen uit de Bijbel en het zingen van enkele Psalmen. In later eeuwen is men hiervan afgeweken en kwamen de zogenaamde ‘tafelgesprekken’ in zwang. De kerken die staan in de traditie van de Afscheiding hebben deze gewoonte overgenomen. Onder ons is het gebruikelijk dat een korte toespraak wordt gehouden na het uitdelen en nuttigen van brood en wijn, Het behoort naar mijn inzien tot de middelmatige zaken, welk gebruik men hanteert. Een sobere voorlezing van enkele gepaste Schriftwoorden kan stichtelijk zi jn. Hetzelfde geldt van een korte, vrije overdenking aan elk van de tafels. Belangrijker clan de keuze voor het één of het ander is dat, hetzij het gelezen woord, hetzij het meditatieve woord, verwijst naaide geestelijke betekenis van het sacrament. Zoals het formulier het zegt: “tergedachtenis aan het lijden van Christus dienende... ”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen