Praten over preken. Een vervolg (slot)

Als dit nummer van Bewaar het Pand verschijnt, bevinden we ons alweer in de adventstijd. Met het oog daarop heb ik me een beetje verdiept in de inhoud van de altijd weer ontroerende lofzang van Maria. Ik las daarbij Luthers verklaring van het Magnificat, en wel in de vijftig jaar oude mooie vertaling van dr. Samuel IJsseling. Al op één van de eerste bladzijden kwam ik een woord tegen dat me trof. Luther wijst erop dat de Heere de Allerhoogste is. Boven Hem is er niets. Daarom kan Hij niet naar omhoog zien. Ook kan Hij niet om Zich heen zien, want niemand is Hem gelijk. Hij moet wel naar Zichzelf en naar beneden zien. En, aldus Luther, naarmate iemand onder Hem zich meer in de diepte bevindt, ziet Hij hem beter.
Ik citeer enkele woorden. “Hij is allen nabij, die zich in de diepte bevinden. (…) Wanneer men dan ook ervaart dat Hij een God is die in de diepte ziet en alleen de armen en verachten helpt en hen die in ellende en nood verkeren, die verlaten zijn en helemaal niets betekenen, dan wordt God zo beminnelijk, dat het hart overloopt van vreugde, springt en danst vanwege het loutere welbehagen dat het in God heeft gevonden.”

Deze diepe en bevindelijke woorden brengen me nog een keer bij het thema van deze zesdelige artikelenserie. Waar ging het ook al weer over? Over de bevindelijke orde van Gods werk in de zondaar, die wel wordt aangeduid met de trits ellende, verlossing, dankbaarheid. De aanleiding van mijn schrijfsels was de reactie van een collega op een artikel waarin ik verslag deed van een regionale interkerkelijke samenspreking. De vraag was: is deze orde nu bevindelijk- chronologisch bedoeld, met andere woorden: laat ze iets zien van een volgorde in beleving? Is dit ook de weg waarin de Heilige Geest doorgaans brengt tot en doet delen in de kennis van Christus? Of moeten we deze orde meer als een logisch-didactische orde beschouwen? Een leermodel dus, een manier van voorstelling, bedoeld om de diverse aspecten van het leven met de Heere helder te maken - en niet meer dan dat? De hervormde dr. W. Verboom heeft deze laatste opvatting in diverse geschriften keer op keer verdedigd. Hij wijst de chronologische opvatting nadrukkelijk af. “Het is een opsomming die door heel de catechismus heen een didactische manier van uitleggen bevat. Niet na maar naast elkaar.” [in: ‘Kostbaar en breekbaar’, Zoetermeer 2015, pag. 40]. Wat we de vorige keer lazen bij Ursinus en Bastingius lijkt deze stelling te weerspreken. Zelfs lezen we in Ursinus’ andere catechismus, de Grote Catechismus van 1562: “Waarom wordt de Wet vóór het Evangelie gepredikt aan de nog niet bekeerden? Opdat zij, door de kennis van de zonde en de toorn Gods verschrikt, opgewekt worden om de verlossing te zoeken en voorbereid worden om het Evangelie te horen en zich tot God te bekeren.” Over chronologie gesproken…

Ik kom nog even terug op mijn collegiale correspondentie van enkele maanden geleden. Daarin wees mijn broeder mij op de catechisatiesboekjes van wijlen ds. J.H. Velema. Jaren lang werden ze in veel gemeenten gebruikt. In ‘Een levend lidmaat’, het deeltje bedoeld voor de belijdeniscatechisanten, gaat het op blz. 18 over het thema dat we nu bespreken. Daar lees ik: “Men moet het zich niet zo indenken dat met de volgorde van deze stukken een tijdsorde bedoeld wordt: eerst heel de ellende door en daarna de verlossing en tenslotte de dankbaarheid. Bedoeld is een logische orde. Er moet een blijvende groei zijn in de kennis van deze stukken: hoe meer zondekennis, hoe meer behoefte aan verlossing en de Verlosser, en hoe sterker de drang is om dankbaar te zijn.”
Met dit laatste kan ik het van harte eens zijn. Het leven van een ware christen blijft een zaak van ellende èn verlossing èn dankbaarheid. Er zal een steeds weerkerende noodzaak zijn om te weten van verlossing uit de ellende, en van dankbaarheid vanwege de verlossing. Het één zal en kan er niet zonder het ander zijn.
Dat laat tegelijkertijd zien dat het een misverstand en een misvatting is dat de chronologische opvatting zou betekenen dat men “eerst door heel de ellende door” zou moeten. Als een soort station, om dan daarna het station van de verlossing aan te doen. “Heel de ellende door”, ik kan ook niet goed bevatten wat dit zou betekenen. Heel mijn ellende door… - dat is de hel. Er is er maar Eén die heel de ellende van de menselijke verlorenheid is dóór gegaan. Die Ene is de Zoon van God. Om aan Gods gerechtigheid genoeg te doen. En mij, verlorene, Zijn gerechtigheid te schenken. Tot verlossing van mijn ellende, en tot dankbaarheid vanwege die verlossing. En Zijn Geest leert het me. Tot een levende troost!

De 18e-eeuwse Ralph Erskine was een zeer ruimhartige Evangeliedienaar. Maar dat belette hem niet om tegelijkertijd te wijzen op het voorbereidende werk van Gods Wet. Zo bijvoorbeeld in zijn preek over Galaten 2: 19: “De Wet beschuldigt, verschrikt en veroordeelt ons. Daardoor worden wij gedrongen en genoodzaakt om tot Christus de toevlucht te nemen. (…) Even gelijk de naald vooruit gaat en de draad onder het naaien naar zich toetrekt, alzo gaat de naald van de Wet ook vooruit en baant de weg voor de genade van het Evangelie, opdat hetzelve volgen mag en plaats nemen in het hart.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen