Het aangezicht der schapen

Maar hoe is dat eigenlijk omgekeerd? Hoe ziet de predikant de gemeente voor zich? Wat ziet hij zo al? Ook daarover is heel veel te vertellen. Wordt de prediker geinspiereerd door de luisterhouding van de kerkgangers? Het is misschien wel nuttig om daar ook iets over op te merken. Er zou veel meer nodig zijn dan de nu beschikbare ruimte in ons blad. Ik verwonder me er vaak over dat mensen zo kunnen luisteren. Ds. Brons liet onlangs weten dat hij weer had geleerd te luisteren. Wij, predikanten, zijn dat niet gewend. Hopelijk gebeurt dat wel tijdens de bezoeken aan huis. Er zijn allerlei redenen waarom dominees slechte luisteraars kunnen zijn. Goede en minder goede.
Wat ik allereerst dus zie is de luisterende gemeente. In vroeger dagen ging het er soms ordeloos en oneerbiedig toe. De hoorders stonden, liepen in en uit en de dominee preekte door, ook als er honden tussen de mensen doorliepen. Dat is nu heel anders. U bent als kerkganger gewend in alle stilte en rust te luisteren naar de preek. Ik noem allereerst dus de aandacht waarmee bijna iedereen de woorden volgt. Dat is ook waar te nemen vanaf de preekstoel. Het is een grote stimulans voor de spreker om het Woord te bedienen. Hij heeft de leiding van de Heilige Geest nodig, maar hij is ook afhankelijk van de kerkgangers. Is er contact, is er begrip voor hetgeen gezegd wordt? Er kan oogcontact zijn met degenen die voorin de kerk zitten. Menig prediker zal dat contact ook zoeken. Hij zal de gezichten bezien of het Woord verstaan en begrepen wordt.
Dit is voor mij een punt van veel waardering. Het kan nog in deze tijd. Er zijn mmers geluiden die zeggen dat de moderne mens maar heel kort geconcentreerd kan luisteren. Er zijn verder veel klachten over de verstaanbaarheid en de begrijpelijkheid van de preek. Er worden veel pogingen ondernomen om het Woord te versimpelen. Je bent dan dankbaar dat er nog elke zondag een gemeente is die aandacht heeft voor het Woord. Verder merk je ook dat het niet alleen maar een houding is. Soms geven hoorders ook blijk van meedenken en mee”preken”. Er zijn meerdere Bijbels met verklarende aantekeningen in omloop die ook worden meegenomen naar de kerk. Dat vergemakkelijkt het meedenken. Over schrijvende gemeenteleden hoor ik verschillend spreken, maar ik zie er toch eveneens een teken in dat iemand poogt de lijn vast te houden en de preek mee naar huis te nemen.
Naast deze betrokkenheid die een gemeente uitstraalt, zijn er natuurlijk ook minder inspirerende signalen. Iemand kan er zijn maar zijn blik verraadt een bepaalde afwezigheid. Dat kan kenbaar worden op verschillende manieren. Maar je ziet het soms duidelijk dat iemand elders vertoeft met zijn gedachten. Het kan nog erger: iemand kan soms ongeinteresseerd zijn plaats bezetten, al komt dat niet vaak voor. Maar je kunt er last van hebben als iemand bij momenten wegdut en er dus niet bij is. Een gemeente beseft nauwelijks hoeveel hinder de predikant ondervindt van allerlei signalen die afleiden of die een zekere desinteresse verraden. Het kan af te lezen zijn van iemands gelaat als hij met vraagtekens een zekere ongenaakbaarheid toont.
Dat kan dan allemaal zo zijn, maar dat doet niets af van het feit dat een gemeente op veel plaatsen ons lankmoediglijk hoort. Een heel andere vraag is wat er nu werkelijk overkomt van de preek. Is er werkelijke heilbegeerte en is er ook honger in de bank naar het Woord? Komen de kerkgangers met zielsvragen, waarop zij een antwoord verwachten? Zijn er die leven bij de gedachte van de psalmist die zei: Zeg Gij tot mijn ziel: “Ik ben uw Heil”? Dat is minder makkelijk waar te nemen. Je ziet soms een kerkganger met genoegen luisteren, maar dat zijn er niet zichtbaar veel. De emotie lijkt zich te verschuilen achter een masker. Ik las laatst de typering van een maskerade. Er is heel veel schijn in de kerk. We houden allemaal voor onszelf onze stand op, maar we zouden ons niet graag blootgeven in ons gemis of onze onverschilligheid of onze verlegenheid. Dat zou wel erg zijn. Maar er ligt een kern van waarheid in. We zitten er dan allemaal wel correct en keurig bij, maar de werkelijke nood of het ontbreken van die nood wordt verhuld. Deze vragen moeten ons wel bezig houden. Ook ons als predikanten. Ze houden je ook bezig aan het einde van de preekzondag als je weer naar huis rijdt. Wie heeft onze prediking geloofd? We kunnen er toch niet genoeg aan hebben als alles weer goed gegaan is en de diensten weer voorbij zijn? Ik heb er geen idee van hoe deze percentages liggen, mede ook omdat een emeritus geen eigen gemeente heeft en dus ook minder feedback krijgt.
En dan is er tenslotte nog het onbestemde gevoel dat je op de kansel kunt hebben. Dat kan positief of negatief uitpakken. Er kunnen onzichtbare geestelijke lijnen lopen vanuit de bank naar de kansel en omgekeerd. Je kunt echt aanvoelen en waarnemen als er echt geestelijk contact is. Dat is de mooiste stimulans die je kunt waarnemen. Het kan ook zijn dat er een sfeer hangt van de sleur en van ruis op de lijn. Dat is soms tijdens diensten op de Kerstdagen het sterkst: je voelt dan dat de mensen allemaal wat meer leven bij de sfeer van de dag.
Tenslotte: ook de engelen zijn in de kerk aanwezig. Hoe zullen zij de preek en de ontvangst beoordelen? Kan er blijdschap in de hemel zijn? Moge de Heere Zelf het antwoord geven op deze vragen tot bemoediging van spreker en hoorders.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen