Tweeërlei volkskerk - pagina 10

9 een soort van moderne staatskerk zouden kunnen doen voor de propaganda van het modernisme onder ons volk. Merkwaardig is, dat Schleiermacher, die de vader zoowel van de moderne als van de ethische theologie genoemd kan worden, beide standpunten achtereenvolgens heeft vertegenwoordigd. Eerst wilde hij, dat de Kerk zich zou openbaren in verschillende kleine „vrije kerken", die als even zoovele godsdienstige middelpunten haar verheffenden en verwarmenden invloed zouden doen gevoelen in het volksleven *). Hij sprak toen uitdrukkelijk uit, dat de Europeesche Lands- en Volkskerken zijne sympathie niet hadden, maar dat zijn eigenlijke ideaal verwezenlijkt was in het vrije-kerken-systeem van Amerika 2). De Landskerken hadden naar zijne meening haar 1) Hegel zou ik (om zijne oplossing van de theologie in wijsbegeerte en zijne wegneming van het specifieke karakter van het Christendom, met name van de Christelijke Kerk; want voor H. gaat de Kerk in staat en maatschappij op evenals voor consequente modernen als A. Pierson bv. (in zijne afscheidsrede)) meer bepaald de vader van de moderne theologie willen noemen. Schleiermacher rekent veel meer met de Kerk en de historische geloofsbelijdenissen en handhaaft daardoor nog het specifiek-Christelijke en de beteekenis van den persoon van Christus. In dit alles werkt ongetwijfeld zijne afkomst uit eene vrome, orthodoxe, Hernhuttersche omgeving na. — Aan deze meer positieve, voor het specifiek-Christelijke opkomende lijn sluit later Ritsehl, van de Kantiaansche scheiding van geloof en wetenschap (resp. metaphysica) uitgaande, zich aan. Onder ons wordt deze lijn voortgezet door de omstreeks 1870 opgekomen „ethische richting" onder de modernen. Merkwaardig is, hoe na het intellectualisme van Hegel en de mannen van „de wetenschap" (Renan, L'avenir de la science 1848) zich nä 1865 (opkomst van het Neo-Kantianisme; O. Liebmann, Kant und die Epigonen 1865) alom weer het voluntarisme baan breekt. Vg. ook A. Pierson, Een keerpunt in de wijsgeerige ontwikkeling van onzen tijd (in de Gids, 1871). Vg. ook bij ons de Nieuwe-Gids-beweging van '80. '2) Men vindt merkwaardigerwijze bij Vinet en bij Schleiermacher ongeveer denzelfden gedachtengang. Of Schleiermacher Vinet beïnvloed heeft, kon ik nog niet vaststellen. Het schijnt mij veeleer toe, dat beide mannen zelfstandig tot dezelfde conclusie zijn gekomen. Voor Vinet moge ik verwijzen naar de studie over hem, die ik weldra in dit tijdschrift hoop te plaatsen. Voor Schleiermacher zie men de keurige schets van E. Troeltsch in Schi, der Philosoph des Glaubens, Buchverlag der „Hilfe'", Berlin 1910 „Schi, und die Kirche". Hij zegt daar: „Eén ding treedt in de Reden über

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen