De psychologische beteekenis der richtingsverschillen - pagina 20

18 sterker op de zoogen. emblematische mystiek — al blijft natuurlijk altijd het emotioneele de groote hoofdrol spelen —; iedere persoon, voorwerp, instelling, voorstelling van religieuzen aard wordt embleem, symbool, gelijkenis van eigen subjectieve religieuze ervaring, en in dienst hiervan — soms min of meer gewelddadig — gebruikt; dat een sterke fantazie hierbij groot gewicht in de schaal legt, behoeft geen betoog; maar deze fantazie, hoe weelderig ook, is meer abstracte, combineerende fantazie dan concrete; onderscheidt zich door complicatie, onderstelt een zekere beteekenis der zoogen. secundaire functie (nawerking van niet meer bewustaanwezige bewustzijnsinhouden), en draagt een uitgesproken cerebraal, intellectueel, soms zelfs kunstig-intellectualistisch karakter. Het is een soort expressionisme in de mystiek. Hierbij valt te denken aan allerlei Hooglied-speculaties; hier zijn ook de namen te noemen van Arndt, Arnold, en, eenigszins, van Jacob Böhme. Deze laatstgenoemde vormt echter de overgang naar een andere groep van sectariërs, die naar hun psychologischen aanleg genoeg punten van overeenstemming bieden om ze onder één gezichtshoek te bezien. Böhme staat op de grens van mystieken en theosofen. Ook deze laatsten zijn vromen met een zeer persoonlijk, emotioneel geloofsleven, maar de intellectueele inslag is oneindig grooter dan bij de vorige groepen. Hun intellectualisme vermeit zich in een wijsgeerige beschouwing van de problemen van het gemoedsleven, in kosmologische en astrologische theorieën; een eenzijdig gerichte secundaire functie doet hen neigen naar een synthetisch verwerken van velerlei meestal zeer onlogisch geassociëerde theorieën en theologieën en werkt fanatisme in de hand. W a n t de associaties zijn grootendeels overeenstemmings-associaties, met veel schijnbare overeenstemmingen, waartoe een generalizeerende trek meewerkt; in hun zin voor symboliek naderen zij van hun kant meer de emblematische mystiek met haar abstracte, combineerende

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen