Grondslag en karakter van de Italiaansch-fascistische staatsleer - pagina 58
56
BEOORDEELING VAN DEN FASCHISTISCHEN STAAT
de irrationalistische philosophie ons niets nieuws gebracht. Het nieuwe is gebracht niet door haar, maar door het feitelijk onderzoek, dat de wetenschappelijke onhoudbaarheid en althans gedeeltelijke onjuistheid van het enkel wetmatig denken heeft aangetoond. Het is een teeken des tijds als thans, in de „Groene Amsterdammer" van 15 April 1933, Sigmund Freud aan Albert Einstein schrijft: „Misschien krijgt gij den indruk, dat onze theorieën een soort van mythologie zijn Maar loopt niet elke natuurwetenschap op zoo'n mythologie uit ? Is het bij U in de physica tegenwoordig anders ?" Maar ziet men naar de positieve zijde van wat het irrationalisme brengt, dan is dat niets beter dan wat men bestrijdt en wil vervangen. Naar de onverbiddelijke wet, die het humanisme beheerscht, van het balanceeren tusschen de onpersoonlijke wet en de wettelooze persoonlijkheid stelt men thans in de plaats van de aanbidding der algemeen-geldige wet de religie van het wetteloos-heroische genie; voor de noodwendigheid en de zekerheid looft men de romantiek van het avontuur en het gevaar; voor de „gesetzmassige Freiheit" van Von Humboldt komt de transpersoneele bandeloosheid; voor het geloof in de menschelijke rede het „credo quia absurdum"; voor het denken de daad als zelf doel; voor het recht de macht; voor de verstandelijke volstrektheid het intuïtief relativisme; voor het geordend gezag het geweld; voor het idealisme van logica of formeele ethiek het realisme van de spontane handeling ; voor de wetenschap met volstrekte souvereiniteit de wetenschap in dienst van de instinctieve wilsdrift; voor de abstract-formeele norm het practisch nuttige; voor de logische schematiek de actieve pragmatiek; voor de herleiding tot wiskunde de inspraak van onberedeneerde gevoelsmystiek. De geheele tegenstelling werd voor kort samengevat voor het staatsrecht als eene tusschen bloedeloos rationalisme en bloeddorstig irrationalisme; dat is wellicht wat te scherp uitgedrukt. Maar het nieuwe beeld is zeker niet aanlokkelijker dan het oude, en in elk geval is het voor ons in al zijn grondtrekken ten eenen male verwerpelijk. Rationalisme en irrationalisme zijn niet anders dan Scylla en Charibdis van het humanisme, en wie zijn koers richt naar de laatste lijdt niet minder zeker schipbreuk dan die zulks doet naar de eerste. Ook zuiver godsdienstig gezien is het fascisme met elk
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van zaterdag 10 februari 1934
Brochures (TUA) | 88 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van zaterdag 10 februari 1934
Brochures (TUA) | 88 Pagina's