Het vraagstuk van de transcendentie in de theologie - pagina 23

bekend is, dat hier voldoende representatief is. Het volgende is verwerking en classificatie van verspreid gevondens. Vergissen wij ons niet, dan staat bij „wereldgrond " drieërlei voor den geest" V. De ongedifferentieerde achtergrond van de empirische wereld. Wijd verbreid is de overtuiging, dat aan onze meer gevormde toestanden van natuur en cultuur minder gevormde voorafgaan en in dien zin ten grondslag liggen. Het is het thema der mythologie '). Wij danken eraan het woord chaos. Maar ook in wetenschappelijke constructies is zij aanwezig gebleven, men denke slechts aan de theorie der evolutie, gedefinieerd als „een verandering van een onbepaalde, onsamenhangende gelijksoortigheid tot een bepaalde, samenhangende ongelijksoortigheid" (Spencer). Men zou de eerste ook chaos kunnen heeten. Dat deze gedachten zeer groote wetenschappelijke beteekenis hebben, is onloochenbaar. In zoo beschouwde processen vinden wij in tijdsorde de logische relatie onbepaald — bepaald terug. Maar hebben ze ook religieuse beteekenis? En dan wel speciaal in dien zin, dat ook en misschien wel in het bijzonder het chaotische, ongevormde, ongedifferentieerde, gestaltelooze religieuse beteekenis zoude hebben, dat wij daar iets zouden hebben hetwelk althans eenige gelijkenis zou vertoonen met een transcendentie Gods? Velen zal de gedachte uiterst vreemd zijn. Wij zijn er wel zeker van, dat de meeste lezers, als zij hier verband zien, geneigd zullen zijn God te verbinden met de gedachte aan het bepaalde, gevormde, geordende — bij het tegendeel misschien wel denken aan duistere niet gewaardeerde tijdstroomingen Het is echter niet goed dergelijke problemen enkel te zien uit onze speciale tijdelijke, plaatselijke cultureele situatie of liever: beter, als men deze in de overweging wil betrekken, ze te zien in veel wijder verband. Het is een feit uit de geestesgeschiedenis, dat hier évenzeer als een lijn die verbindt God en het gevormde er een andere loopt, die de Godheid beseft als het ongevormde. Alles ligt hier, wat besloten is in het woord moeder-religie 2), alle poneeren van Moiré achter Zeus, Nornen achter Asen, het Dionysische tegenover het Apollinische, ook in de Christelijke theologie alle onderscheiden van den Deus absconditus van den ') Men vergelijke hier: K. Groos, Der Aufbau der Systeme, 1924. 2) Niet toevallig! Vgl. mijn Inleiding in het religieus monisme blz. 23.

1935

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen