nieuws van de vereniging

Verslag regionale vergadering d.d. 26 febr. 1981 te Rotterdam.

Onderwerp: Anarchisme. Inleidster: mej. E. Biemond.

Het anarchisme als politiek-maatschappelijk systeem werd in de vorige eeuw theoretisch ontwikkeld door onder andere: Bakoerin, Kropotskin, Tolstoi, Proudhon en Domela Nieuwenhuis.

Deze anarchisten hadden een ideale maatschappij voor ogen, waarin de mens vrij zou zijn van welke normen dan ook. Een maatschappij zonder overheid, zonder gezag van bovenaf, waarbij geen normen van God of overheid opgelegd worden. De mens moet zichzelf tot norm zijn. Anarchisme is vooral opstand tegen God. Bakoerin schreef: Wij zijn bondgenoten van de satan! God belemmert de mens in zijn heersen.

Het is echter niet zo dat een dergelijke denktrant pas bij de theoretische anarchisten is ontstaan. Eigenlijk verwierp de mens bij de zondeval in het Paradijs reeds Gods gezag. In de recentere geschiedenis zien we het antropocentrische tijdens de Renaissance; daar werd de mens expliciet in het middelpunt gesteld. Een voorbeeld van een anarchistisch getinte staatsvorm is het Koninkrijk Sions Munster in de 17e eeuw. De losgeslagen anabaptisten accepteerden ook geen gemeenschappelijke normen. Een ieder kon handelen naar zijn vermeend ontvangen openbaringen van God. In de Franse revolutie werd een hecht fundament gelegd voor de ontwikkeling van een mens-en maatschappijbeeld waarbij God uitgesloten werd.

In de 19e eeuw betoogde de filosoof Hegel dat er in de geschiedenis een opeenvolging van maatschappijen is geweest met eigen normen. In iedere maatschappij zit een tegenstelling, die bij het vergrijzen van die maatschappij de overhand krijgt. Er ontstaat dan een revolutie, waarin bestaande normen vervangen worden door nieuwe. De 19e eeuwse anarchisten wilden nu een maatschappij zonder normen. Een dergelijke maatschappij zou kunnen blijven voortbestaan.

Onder gedeelten van het industriële proletariaat verbreidden zich de anarchistische ideeën. Vooral tijdens de Russische revolutie van 1917 waren er anarchistische krachten in het spel. De eigenlijke anarchisten stelden zich echter negatief op tegenover communisme en socialisme.

Sommige anarchisten trachtten hun idealen te bereiken via het socialisme; bijv. met behulp van de vakbonden: de materiële welvaart van onze eeuw, waarin ook de arbeider deelt, heeft veel van het revolutionaire élan weten te verstikken. Intussen heeft mede het socialisme de totale anarchie wel tegengehouden.

In de jaren zestig ontwaakte het anarchisme opnieuw. Een bekend voorbeeld vormen de studentenonlusten in dit decennium. Er ontstonden bewegingen als de Provo's en de Kabouters. Sommigen zochten aansluiting bij de ideeën van de theoretische anarchisten van de 19e eeuw.

Hoe zien we ook vandaag de dag soms de huiveringwekkende vormen van anarchie. De opstand tegen het gezag komt tot uiting in RAF, Rode Brigades, ontvoeringen van en aanslagen op regeringsfunctionarissen, kraakakties en bezettingen. Ook het zogenaamde strijden voor de gerechtigheid, de hetze tegen de Verenigde Staten en Zuid-Afrika passen hierin. Het weer oplevende antisemitisme, in wezen strijd tegen de God van Israël, is anarchistisch getint. Het oude kapitalistische systeem moet ten gronde en de godsdienst vernietigd.

De moderne mens, die in bepaalde opzichten diep ongelukkig is, wil een volwaardig en vrij leven. De huidige mens leeft los van de historie en heeft geen toekomstperspektief. Het hier en nu bevredigt niet. Volgens velen is onze maatschappij ondeugdelijk. Vrijheid kan ons weer gelukkig maken. Vrij in kleding, vrij in moraal, bevrijding van culturele orthodoxie, onwetendheid en bijgeloof.

Hoe staat het echter met onszelf? Ook diep in ons hart leeft het gevoel dat de dichter Willem Kloos verwoordde: 'Ik ben een God in het diepst van mijn gedachten'. Wij allen willen uitvoeren wat we zelf het beste vinden. We denken dat de geestelijke anarchie van onszelf en van deze maatschappij wel meevalt. Het gezag raakt echter steeds meer op drift; zowel op school als in het gezin. Baldadige vernielzucht en de roep om inspraak en medezeggenschap is overal te signaleren. Tegen deze ontwikkeling is waakzaamheid onzerzijds geboden. Uit de bijbel weten we dat het volkomen geluk op aarde nooit te vinden zal zijn. Laat ons dan de tijd, als voorbereiding tot de eeuwigheid, wel besteden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen