KOC

1. Inleiding

In de loop van het jaar 2002 zijn alle door het ds.G.H. Kerstenonderwijscentrum begeleide scholen bezocht en bevraagd op de inzet van ICT in het onderwijs en een aantal daarmee samenhangende aspecten. Leidraad bij de inventarisatie waren de door de Werkgroep Computers ontwikkelde aandachtspunten die de scholen in het kader van het praktisch deel van het model ICT-beleidsplan aangereikt kregen om als quick scan uit te voeren.

De inventarisatie vond plaats aan de hand van de aandachtsgebieden ICT-beleid, Infrastructruur en Inzet van de computer in het onderwijs. Van de gehouden inventarisatie ontving elke school een schriftelijk verslag.

Hiernavolgend geven we een totaaloverzicht van de resultaten van de inventarisatie, uitgesplitst naar bevraagd aandachtsgebied. Na de weergave van de stand van zaken ronden we elk aandachtsgebied af met een of meerdere conclusies. Aan het eind van dit onderzoek doen we op grond van de bevindingen een aantal aanbevelingen.

Deze rapportage is verzorgd door drs. L.D. van Klinken en vastgesteld in de vergadering van de Werkgroep Computers, gehouden op 11 april 2003.

2. ICT-beleid

Beleidsplan
Aan de hand van dit aandachtspunt wordt in beeld gebracht in hoeverre de school bij de inzet van iet beleidsmatig te werk gaat. Hiervan is sprake als de school beschikt over een beleidsdocument. Ter verdere specificatie zijn de volgende onderscheidingen aangebracht:
geen : de school beschikt niet over beleidsdocumenten.
beleid : de school beschikt over beleidsdocumenten, doch een duidelijk meerjarenperspectief ontbreekt.
beleidsplan: de school beschikt over een vorm van een meerjarenbeleidsplan.

Visie
Aan de hand van dit aandachtspunt wordt in beeld gebracht in hoeverre de school bij geen beleid beleidsplan het gestalte geven aan het ict-beleid gebruik gemaakt heeft van de beleidsnotitie Naar een verantwoorde inzet van ICT in het basisonderwijs op gereformeerde grondslag. Uit het onderzoek komt naar voren dat alle scholen de notitie in grote lijnen onderschrijven. Op één onderdeel wijkt een behoorlijk aantal scholen echter af van de notitie en wel wat de aanbeveling betreft om de computer niet in te zetten in groep 1 of 2. In onderstaande figuur zijn de scholen op dit aspect in beeld gebracht. ja : de computer wordt, al dan niet selectief, ingezet in groep 1 en/of 2. nee : de computer wordt niet ingezet in groep 1 of 2.

Internet
Met betrekking tot het gebruik van internet/e-mail wijzen alle scholen het gebruik voor de leerlingen, in welke vorm dan ook, af. Wel beschikken de scholen in meerderheid over een e-mailadres. De abonnementsvorm varieert van RDNetBasis tot Kennisnet. In die gevallen dat raadpleging van (een aantal) internetsites mogelijk is, is dat alleen toegestaan aan directie of directie en personeel. geen : geen aansluiting. basis : RDNetBasis abonnement. plus : RDNetPlus abonnement. k.net : NLtree abonnement. Bovendien is geïnventariseerd of het fysieke aansluitpunt voor Kennisnet al of niet in de school is aangelegd. 

Conclusies
• De beleidsnotitie Naar een verantwoorde inzet van ICT in het basisonderwijs op gereformeerde grondslag heeft op alle scholen richtinggevend gewerkt, m.u.v. het beleid met betrekking tot de inzet van de computer in groep 1 en/of 2.
• Het merendeel van de scholen voert nog geen beleid op lange termijn op het gebied van iet. Overigens beseffen steeds meer scholen dat een meerjarenbeleidsplan noodzakelijk is en wordt daar, al dan niet met ondersteuning van een speciale ict-commissie, aan gewerkt.
• Bijna de helft van de scholen zet, in afwijking van het advies van het KOC, de computer in in groep 1 en/of 2.
• Bijna tweederde deel van de scholen beschikt inmiddels over faciliteiten om te e-mailen: e-mail is een geaccepteerd verschijnsel geworden.

3. Infrastructuur

ICT-coördinator
Elke school beschikt over een ICT-coördinator, vaak nog bijgestaan door een collega. De taken van de coördinator lopen per school nogal uiteen. Er zijn scholen, waar de ICT-coördinator zich alleen beperkt tot onderwijskundige taken en er zijn scholen waar de ICT-coördinator het complete harden netwerkbeheer voor zijn rekening neemt. In onderstaande figuur is een grove tweedeling gemaakt. alleen : de ICT-coördinator heeft alleen onderwijskundige taken. beide : de ICT-coördinator heeft zowel onderwijskundige als beheerstaken. In het volgende overzicht worden een aantal belangrijke aspecten die betrekking hebben op de taakuitvoering van de ICT-coördinator in beeld gebracht. collega : wordt de ICT-coördinator ondersteund door een collega? ambulant : beschikt de ICT-coördinator over ambulante tijd voor zijn taakuitoefening? taakomschrijving commissie alleen beide : zijn de taken van de ICTcoördinator schriftelijk vastgelegd? : wordt de ICT-coördinator bijgestaan door een ICTcommissie? 

Computers
Met betrekking tot de computers zijn in de inventarisatie de volgende aspecten in beeld gebracht. computerlokaal : beschikt de school al dan niet over een computerlokaal? Soms beschikt de school over een centrale werkplek waar een groep leerlingen tegelijk achter de computer kan. Een dergelijke werkplek is in het onderzoek gerekend als computerlokaal. laptops : werken de leerlingen met laptops? in klas : zijn er in de lokalen computers beschikbaar? netwerk : zijn de computers met elkaar verbonden in een netwerk?

Conclusies
• Op de meeste scholen heeft de ICTcoördinator zowel onderwijskundige als beheersmatige taken. In het laatste geval betreft het in de meeste gevallen eenvoudige 'eerste hulp.' Slecht een enkele school beschikt over een coördinator met hardwarematige vakkennis.
• Op kleine scholen beschikt de ICTcoördinator niet over ambulante tijd. Op 2 scholen bestaat een vacature voor de functie van ICT-coördinator en neemt noodgedwongen de directeur deze taak waar.
• Op de meeste scholen beschikt de ICTcoördinator niet over een taakomschrijving. Kennelijk levert dat in de praktijk geen problemen op.
• Op de meeste scholen functioneert een ICT-commissie, met daarin vaak een bestuursvertegenwoordiging.
• Op lang niet alle scholen is een computerlokaal aanwezig; wel zou elke school graag over een dergelijk lokaal beschikken.

4. Inzet v a n de computer in het onderwijs

Bij dit onderdeel zijn de scholen bevraagd op het doel, waarvoor de computer wordt ingezet. De volgende onderscheidingen zijn daarbij gemaakt: ondersteuner: de computer wordt ingezet om al dan niet eerder aangeboden leerstof te oefenen. werken met ICT : de leerlingen leren omgaan met Windows, met een tekstverwerkingsprogramma, etc. informatie verwerken : de leerlingen leren met behulp van de computer informatie te verzamelen. 

Ondersteuner van de leerkracht
Uit de bovenstaande figuur blijkt dat op alle scholen de computer ingezet wordt als ondersteuner van de leerkracht. In de inventarisatie zijn voor dit onderdeel de volgende aspecten nader in beeld gebracht: planmatig : de computer wordt volgens een vast plan ingezet. vrij : de inzet wordt overgelaten aan de vrijheid van de leerkracht. irt : de computer wordt alleen gebruikt om zwakke leerlingen extra te laten oefenen. breder : de computer wordt gebruikt om alle leerlingen te laten oefenen met al dan niet eerder aangeboden leerstof.

Leren werken met ICT
Uit figuur 8 blijkt dat 11 scholen hier aandacht aan besteden. De wijze, waarop dat gebeurt, is echter erg divers. De meeste scholen besteden hier vanaf groep 6 één lesuur per week aan en scholen die over een computerlokaal beschikken, gebruiken voor dit onderdeel allemaal deze ruimte. In een aantal gevallen worden de lessen verzorgd door de ICTcoördinator, soms geassisteerd door een terzake kundige ouder. Op alle scholen krijgt het tekstverwerkingsprogramma Word aandacht. Vaak wordt ook aandacht geschonken aan Windows. Het merendeel van de scholen werkt voor dit onderdeel met de leerboeken van Instruct. Sommige scholen geven een aparte typecursus per computer, uitmondend in een typediploma. Dit aantal is in figuur 10 in beeld gebracht.

Verwerken van informatie
Hier wordt slechts door 2 scholen enige aandacht aan besteed. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de programma's Bookstore en Encarta.

Administratie
Op alle scholen worden de leerlingenadministratie en het leerlingvolgsysteem geautomatiseerd verwerkt. In figuur 11 wordt weergegeven welke programma's daarvoor gebruikt worden.

Scholing
Tot slot zijn de scholen bevraagd op hun visie op scholing van het personeel.
ja : scholing in computervaardigheden wordt noodzakelijk geacht.
nee : scholing in computervaardigheden wordt niet genoodzakelijk geacht.

Conclusies
• Op alle scholen wordt de computer ingezet in het onderwijsleerproces, de wijze waarop en de mate waarin dit gebeurt wordt veelal overgelaten aan de vrijheid van de leerkracht.
• Aan het werken met ICT wordt vooral aandacht besteed op scholen die beschikken over een computerlokaal. In lang niet alle gevallen worden de lessen verzorgd door de groepsleerkracht.
• Het leren verwerken van informatie met behulp van ICT is op de scholen nog niet van de grond gekomen.
• Lang niet alle scholen vinden scholing van het personeel in computervaardigheden belangrijk.

5. Aandachtspunten voor de toekomst

Ontwikkeling van een model meerjarenbeleidsplan
Uit het onderzoek komt naar voren dat het voor veel scholen nog moeilijk is om beleidsmatig met ICT om te gaan. Gezien de lump-sum-financiering is het beleidsmatig omgaan met deze gelden een eerste vereiste. In dit kader zal de Werkgroep Computers de scholen een voorbeeld van een meerjarenbeleidsplan aanreiken.

Bezinning op de inzet van de computer in groep 1 en 2
Gezien het aantal scholen dat de computer inzet in groep 1 en/of 2 verdient het aanbeveling dat de Werkgroep Computers zich herbezint op het standpunt om de computer niet in te zetten in groep 1 en/of 2.

Bezinning op internet
Uit het onderzoek komt naar voren dat het e-mailgebruik onder de scholen sterk in opmars is. Een aantal scholen heeft daaraan gekoppeld de eerste stappen naar internet-gebruik gezet. Het verdient aanbeveling dat de Werkgroep Computers een apart schrijven aan de scholen richt over het gebruik van internet, waarbij in elk geval aandacht geschonken wordt aan de ontwikkelingen rond het RDNet (van Plus naar Pro) en de kerkelijke standpunten. Gezien de voortschrijdende ontwikkelingen dient bezinning plaats te vinden op de situatie, waarin internetgebruik (op directie/personeelsniveau) onontkoombaar is geworden.

Voorzien in de behoefte van software voor informatieverwerking
Het leren verwerken van informatie met behulp van ICT is op de scholen nog niet van de grond gekomen. Gebrek aan verantwoorde software is daarvan de belangrijkste reden. De Werkgroep Computers doet op dit moment pogingen om in deze leemte te gaan voorzien. Het betreft het geschikt maken van het programma Docukit en het betrokken zijn bij de ontwikkeling van softeware voor de methode 'Er is Geschied'.

Vraag van scholen om ondersteuning
Uit het in 2000 uitgevoerde imago-onderzoek kwam naar voren dat de schoolbesturen van het Ds. G.H. Kerstenonderwijscentrum meer ondersteuning en begeleiding verwachtten dan geboden. In het Jaaraanbod 2002-2003 is daarin voorzien. Van dit aanbod heeft echter maar 1 school gebruik gemaakt. Het is onduidelijk of het aanbod niet adequaat inspeelt op de behoeften van de scholen, dan wel dat de vragen op het gebied van ondersteuning en begeleiding niet meer leven. De Werkgroep Computers zal daar nader onderzoek naar doen.

6. Bijlage
Na de inventarisatie is de scholen gevraagd op te geven welke softwareprogramma's gebruikt worden. Lang niet alle scholen hebben op dit verzoek gereageerd. Hieronder volgen de gegevens die ontvangen zijn.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen