Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Particulier onderwijs

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Particulier onderwijs

12 minuten leestijd Arcering uitzetten

Het particulier onderwijs staat de laatste tijd nogal eens in de belangstelling. In het RD werd niet zo lang geleden de vraag gesteld of particuliere scholen een alternatief zouden kunnen zijn als we de bekostiging voor het bijzonder onderwijs zouden verliezen. Deze vraag wordtinge geven door de gedachte dat voor niet-bekostigd onderwijs en dat zijn de particuliere scholen, dezelfde wettelijke eisen gelden als voor het bekostigd onderwijs. Gaat die gedachte op ?

Recent stond in de krant te lezen dat de minister voornemens is voor te stichten scholen, zowel bekostigde als particuliere, strengere eisen te gaan stellen. In ieder geval strengere eisen in de zin van de samenstelling van het leerlingenbestand. Een volledig zwarte school wil ze er blijkbaar niet bij hebben. Maar wellicht zal er ook scherper gekeken worden naar de wijze waarop zo'n nieuwe school de integratie denkt te gaan bevorderen. Als er in dat opzicht strengere eisen gesteld worden aan het bekostigd onderwijs en dat is niet uit te sluiten zullen die ook voor particuliere scholen gaan gelden. Dus wat dat betreft, zal een omschakeling naar particulier onderwijs niet baten, vrees ik. Overigens is het ook lang niet zeker dat de mensen uit de reformatorische gezindte het geld nog voor zulke scholen, die dan geheel uit eigen middelen bekostigd zouden moeten worden, over zouden hebben. Maar als tevoren vast staat dat het particulier onderwijs in principieel opzicht meer ruimte heeft dan het bekostigd onderwijs, zal er zo'n algemene omschakeling wel nooit komen.

Particulier onderwijs waarom ?

Toch zijn er de laatste tijd diverse particuliere scholen, al is het altijd nog op kleine schaal, ontstaan. Basisschool Timótheüs op gereformeerde grondslag op Texel is daarvan een voorbeeld. De school is naar verhouding sterk gegroeid. Het leerlingenaantal is in korte tijd verdubbeld. Toch worden de kosten van salaris en materiële instandhouding volledig door de ouders gedragen. Als het moet, blijkt het dus wel te kunnen. De school is dan ook uit nood geboren: het protestants-christelijk onderwijs op het eiland is helaas niet aanvaardbaar. Er is dus geen enkel alternatief voorhanden. Er is dus een duidelijke motivering voor deze particuliere school. Bij de meeste particuliere scholen is dat anders. De achtergronden van de verschillende niet-bekostigde scholen zijn zeer divers. De belangrijkste beweegredenen van ouders bij hun keuze voor een privé-school zijn volgens een directbetrokkene:

onvrede over het pedagogisch klimaat op de bekostigde scholen. Velen zijn het oneens met het voorgestructureerde en verplicht opgelegde onderwijsprogramma. Men kiest voor een benadering waarbij de behoeften, wensen en interesses van het kind centraal staan. ('Vom Kinde aus'). Ook de sterke splitsing van de leerstof in afzonderlijke vakken staat onder kritiek. Men wil het onderwijs meer organisch vormgeven rond thema's. Veel privé-scholen leggen op pedagogisch gebied andere accenten dan het reguliere onderwijs: b.v. meer nadruk op creatieve / culturele vorming of sociaal-emotionele vorming.

onvrede over de begeleiding van hun kind met problemen, b.v. bij hoogbegaafdheid, dyslexie, etc. Veel kinderen op privé-scholen zijn (in werkelijkheid, of in de visie van de ouders) vastgelopen in het reguliere onderwijs.

onvrede over de kwaliteit van het onderwijs. Dit geldt met name het voortgezet onderwijs. De particuliere scholen voor voortgezet onderwijs maken zich sterk voor meer discipline, huiswerkbegeleiding, onderwijs door goede docenten, onderwijs in kleine groepen en het leveren van hoge prestaties.

Particulier onderwijs vraagt grote offers

Uiteraard kost particulier onderwijs handenvol geld. Te denken valt aan de kosten voor huisvesting, meubilair, leermiddelen, computers, e.d. Verreweg de grootste kostenpost is echter het personeel. Dat vraagt offers van alle betrokkenen. Op Texel is het gelukkig zo dat velen helpen om die last te dragen, zodat deze school tot op de dag van vandaag kan bestaan.

In de inleiding ging het al even over de vraag of in de toekomst het particulier onderwijs als de tweedeling openbaar bijzonder onderwijs zou worden opgeheven, de enige goede mogelijkheid zou zijn om nog onderwijs te geven overeenkomstig de eis van Gods Woord. De vraag doet zich dan wel voor of de ouders van de reformatorische gezindte in Nederland wel bereid zouden zijn grote bedragen voor onderwijs aan hun kinderen te betalen zoals in de Verenigde Staten of Canada. W e zijn in Nederland niet gewend dat ons principe ons maandelijks grote bedragen kost. Of men daartoe in de toekomst bereid zal zijn, is de vraag. Ik denk als er werkelijk geen andere mogelijkheid meer overblijft, de offervaardigheid in onze gezindte nog steeds groot zal blijken te zijn. Ik legde de heer Van Middelkoop, directeur van basisschool Timotheüs in Oosterend, de vraag voor of het uit oogpunt van de band tussen kerk, school en gezin niet vanzelfsprekend is als dit onderwijs niet meer bekostigd zou worden dat ouders een deel van hun inkomen afstaan voor het in stand houden van christelijk onderwijs op gereformeerde grondslag. Hij antwoordde als volgt: "leder moet verantwoording afleggen over de manier waarop hij omgaat met zijn geleende geld. Naar mijn inzicht moet het christelijk onderwijs ons grote offers waard zijn. Voor vele reformatorische christenen is 'eigen' onderwijs een vanzelfsprekend recht geworden. Laten we ons steeds realiseren: Dat is het niet! Kijk maar eens naar de situatie in België, waar sommige protestanten hun kinderen liever thuisonderwijs geven dan ze naar een openbare of rooms-katholieke school te sturen. Of naar de situatie in Schotland, waar leerkrachten een fors deel van hun salaris inleveren om een christelijke school draaiende te houden."

Ik ben dat helemaal met hem eens. Alleen is de vraag of de vrijheid om bij een geopende Bijbel onderwijs te geven, zoals de SGP-nota dat noemt, er blijft. W e hebben al gezien dat de minister overweegt om de eisen voor stichting van zowel bekostigde als niet-bekostigde scholen strenger te maken. 

Toch wel veel regels

Overigens is het particulier onderwijs ook nu al niet zo vrij als je zou kunnen denken. De wet zegt nergens dat voorschriften over schoolplan, schoolgids, schooltijden enzovoorts ook van toepassing zijn op particuliere scholen, maar in de praktijk is dit in grote lijnen wel zo. Dat heeft enkele oorzaken: Je moet als ouders wel voldoen aan de leerplichtwet; dat wil zeggen je kind vanaf vijfjarige leeftijd laten inschrijven bij een school. Zo'n school in de zin van de Leerplichtwet is een bekostigde school. Voor het voortgezet onderwijs kan een niet-bekostigde school worden aangewezen als bevoegd om aan leerlingen die met gunstig gevolg een eindexamen afleggen een diploma uit te reiken. Ook scholen die niet uit de openbare kas bekostigd worden en ook niet zijn aangewezen, kunnen als scholen in de zin van de Leerplichtwet worden aangemerkt. Daar is wel voor nodig dat de inrichting van het onderwijs en de bevoegdheden van de leraren overeenkomen met die van gesubsidieerde scholen. Ze moeten dus van gelijk niveau zijn als de bekostigde scholen. De inspectie is de aangewezen instantie om dat te beoordelen. Nu is er nog geen toezichtskader voor het particulier onderwijs het is wel in de maak maar de inspectie hanteert in grote lijnen het kader voor het bekostigd onderwijs. Een principe bij het onderwijstoezicht is proportionaliteit: de inspectie toetst alleen maar voorzover het nog niet door de school zelf of een andere instelling is gedaan. Je zou het in dit verband ook zo kunnen uitleggen: aan een kleine school worden andere eisen gesteld dan aan een grote. De werkelijkheid is dat de inspectie heel vast zit aan haar eigen beoordelingssysteem en dit ook bij het particulier onderwijs wil toepassen. Voor de indeling van de schooltijden wordt misschien wat meer vrijheid toegestaan, maar voor de kwaliteit van het onderwijs zijn de maatstaven even streng als voor bekostigde scholen. Daar hebben deze particuliere scholen geen moeite mee. Waar ze wel moeite mee hebben, is het breed uitleggen van het begrip kwaliteit. Dat je dat in je eigenlijke onderwijs moet kunnen laten zien, is buiten kijf. Anders zou particulier onderwijs in het nadeel van het kind zijn. Maar dat je net zo veel planlast op je schouders krijgt als directeur van een klein, particulier schooltje als een directeur van een grote bekostigde basisschool, dat is niet goed te begrijpen. Allerlei documenten zijn er inderdaad niet voor niets, maar het primaire proces, het geven van onderwijs, is toch het belangrijkste. Laat het toezicht daarop maar streng zijn, dat kan geen kwaad. De heer Van Middelkoop wilde vanaf de oprichting van de school het niveau van het onderwijs op minstens gelijke hoogte hebben als dat van het bekostigd onderwijs. Maar als je aan zo'n vorm van onderwijs als het particuliere begint, verwacht je toch wat minder procedureregels en dus minder administratieve rompslomp dan bij het gesubsidieerde onderwijs. Dat is hem echter wel wat tegengevallen. De gemeente erkent de school alleen als de inspectie die jaarlijks ook de basisschool Timótheüs bezoekt, rapporteert dat de instelling voldoet aan de eisen zoals die zijn vastgelegd in de W e t op het primair onderwijs, aldus de oorspronkelijke tekst van het gemeentebericht. Daar is terecht bezwaar tegen gemaakt door de schooi, want die wet kent wel meer voorschriften dan alleen eisen met betrekking tot de kwaliteit van het onderwijs. Nieuwe regelgeving

De minister is overigens niet tevreden met de huidige regeling voor particulier onderwijs. Ze zegt en daar heeft ze eigenlijk wel gelijk in dat de huidige wet geen duidelijke richtlijnen biedt voor het aanmerken van een particulier initiatief als school in de zin van de Leerplichtwet. Ik heb net al gezegd dat de inspectie het huidige Toezichtskader maar als uitgangspunt hanteert, maar dat dit niet in de wet is voorgeschreven. Ook vindt de minister het niet terecht dat de gemeente zo'n school na rapportage van de inspectie aanmerkt als school in de zin van de Leerplichtwet. Ze vindt dat dit centraal geregeld moet worden. De minister stelt daarom de volgende veranderingen voor in de wetgeving:
Uitsluitend
de minister wordt bevoegd een particulier initiatief aan te merken als school in de zin van de Leerplichtwet. Zo'n school moet daarvoor een aanvraag indienen bij de minister. Aanmerking is een noodzakelijke voorwaarde om als particuliere school te voldoen aan de Leerplichtwet. De minister zal de onderwijsinspectie om een ambtsbericht vragen.
Er wordt een duidelijke omschrijving gegeven van de voorwaarden waaraan een particulier initiatief moet voldoen om te worden aangemerkt als school in de zin van de Leerplichtwet. De voorwaarde dat zo'n school wat betreft De minister is niet tevreden. inrichting van het onderwijs moet overeenkomen met een bekostigde school, moet nader worden uitgewerkt in weten regelgeving.
Aanmerking kan de school worden ontnomen als blijkt uit het inspectietoezicht dat de school onvoldoende kwaliteit heeft. Met het opstellen van een concept-toezichtskader voor het particulier onderwijs, wil de minister de voorwaarden waaraan de school moet voldoen om te worden aangemerkt als school in de zin van de Leerplichtwet nader uitwerken. Er spelen dus twee verwante zaken: de aanmerkingscriteria om aangemerkt te worden als een school in de zin van de leerplichtwet en het toezichtskader voor het niet-bekostigd onderwijs. De inspectie heeft het niet-bekostigd onderwijs diverse malen uitgenodigd voor overleg over het toezichtskader. Veel scholen zijn het pertinent oneens met gedetailleerde overheidsbemoeienis. Uiteindelijk heeft de inspectie het overleg doorgeschoven naar het ministerie van onderwijs.

Enkele scholen hebben onlangs een brief met een gezamenlijk standpunt naar de minister gestuurd, met het verzoek om een onderhoud met de minister. Het is nu wachten op een reactie. Inmiddels zijn er in de Kamer wel vragen over particuliere scholen, met name de lederwijsscholen, gesteld en heeft de minister toegezegd om op korte termijn met voorstellen te komen. voordelen heeft: het onderwijs kan gemakkelijker afgestemd worden op de behoeften van het kind (uitvallers en achterblijvers bestaan niet als ieder kind zijn eigen leertraject volgt!), kinderen leren om zorgzaam te zijn en elkaar te helpen. Kinderen leren ook om zelfstandig te werken en om problemen op te lossen. In klein verband kunnen ook gemakkelijker allerlei zinvolle activiteiten ontplooid worden als b.v. veldonderzoek, het afnemen van een interview, het uitvoeren van een technisch experiment. Hij verzwijgt de nadelen niet. "Als nadelen zie ik vooral: kinderen hebben weinig keuze bij het kiezen van vriendjes en: de complexe klassenorganisatie (de leerkracht moet op vele niveaus begeleiden en instructie geven, op dit moment b.v. geef ik aan zes groepen tegelijk les)."

Slot

Waar de mogelijkheid bekostigd onderwijs op gereformeerde grondslag te doen geven, ontbreekt, is het particulier onderwijs een alternatief. Er moet dan wel .

K waliteit van het particulier onderwijs

Je zou verwachten dat de kwaliteit van particuliere scholen met kleine groepen minstens zo goed is als die bij het bekostigd onderwijs. De lederwijs-scholen hebben daar ook wel veel reclame mee gemaakt. De laatste tijd kun je in vakbladen ook wel eens andere geluiden vernemen. Het onderwijs kan wel erg individualistisch worden en dat hoeft niet altijd een goede voorbereiding op de maatschappij te betekenen. De meningen daarover verschillen in ieder geval. Hoe is dat op de school in Texel? vroeg ik mij af. Over de kwaliteit van het onderwijs op de basisschool Timótheüs zegt de heer Van Middelkoop het volgende: "Ik kan als direct betrokkene geen objectief oordeel vellen. Mijn persoonlijke indruk is dat onderwijs in kleine, heterogeen samengestelde groepen grote voldoende draagkracht zijn bij de ouders en andere oprichters van zo'n school. Het is goed er nog eens bij bepaald te worden dat het niet vanzelfsprekend is dat we bekostigde eigen scholen hebben. In het buitenland is dat wel anders. Terecht wijst de heer Van Middelkoop erop dat het christelijk onderwijs ons grote offers waard moet zijn. Vakanties bijvoorbeeld kunnen stukken goedkoper worden doorgebracht en zo is er nog wel meer. Maar daar zijn we er nog niet mee als we eigen scholen zouden moeten bekostigen. Onmogelijk is het echter niet. Maar is dat idealisme er nog in onze gezindte? Misschien ben ik te optimistisch, maar ik denk van wel. Op Texel blijkt het nog wel aanwezig te zijn. Het is op de meeste plaatsen nog niet zo ver dat er noodzaak bestaat tot particulier onderwijs, maar als dat er wel was, zou het geld er ook komen. Dit sombere toekomstbeeld is echter nog geen werkelijkheid. De aanslagen op het bijzonder onderwijs nemen wel toe. Stel dat het bijzonder onderwijs wordt opgeheven. Dan is het zeer de vraag of het particulier onderwijs wel een echte oplossing biedt. W e kunnen niet in de toekomst kijken. De strijd tussen het Vrouwenzaad en het slangenzaad spitst zich meer en meer toe. Velen zullen meegevoerd worden met de stroom van de tijd. Het komt er voor ons allen persoonlijk op aan of wij niet bij die velen zullen behoren. Dat volk dat het teken van Christus draagt, heeft ondanks alles een toekomst. Er moeten er nog worden toegebracht en daartoe moet het onderwijs volgens Schrift en Belijdenis gegeven blijven worden.

Dit artikel werd u aangeboden door: KOC Visie

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van zondag 1 mei 2005

Criterium | 60 Pagina's

Particulier onderwijs

Bekijk de hele uitgave van zondag 1 mei 2005

Criterium | 60 Pagina's