Trompet, triangel, tamboerijn

Orgel en blokfluit
Welke instrumenten hebben we binnen onze basisschool? Allereerst en uiteraard, passend bij onze traditiekennen we het orgel in de klas. Soms gaat het om afgedankte elektronische orgels, maar in de meeste lokalen bevinden zich (fraaie) harmoniums. Orgels zijn uitermate geschikt als begeleidingsinstrument bij de psalmen en geestelijke liederen. Ook bij de vaderlandse liederen en de 'gewone' kinderliedjes kan het orgel worden gebruikt. Gevaar is wel dat we het orgel altijd gebruiken. Voor de ontwikkeling van de kinderzang is dat niet verstandig. Het orgel in de klas is ook een stimulans voor kinderen om orgel te gaan spelen. In veel gezinnen is het orgel buiten beeld geraakt. Het verdient aanbeveling het orgel weer een ereplaats te geven in de gezinnen en op de scholen. Laat ook eens kinderen het zingen begeleiden. Naast het orgel hoort ook de blokfluit bij het basisinstrumentarium. Op onze school bieden we de leerlingen van groep 5, 6 en 7 blokfluitles aan. Na 3 jaar les kunnen de kinderen in ieder geval goed noten lezen en de psalmen meespelen. Vooral het mogen meespelen in de groep en bij bijvoorbeeld de koninginnedagviering is voor veel kinderen een enorme stimulans. En is er thuis geen orgel aanwezig, dan kan de blokfluit bij het psalmen-zingen-op-zondag worden ingezet.

Blaasen strijkinstrumenten
Een aantal kinderen bespeelt een tenor, een viool, een panfluit, een trompet en dergelijke instrumenten meer. Vaak hebben zij in de privé-sfeer muziekles, soms zijn ze autodidact. We stimuleren deze kinderen op de dagen dat er muziek gegeven wordt hun instrument mee te nemen, zodat ze mee kunnen spelen bij de muziekles, maar ook bij de psalmen. Voor een fraai resultaat kunnen we deze kinderen behalve de melodie ook de bovenstem of een tegenstem mee laten spelen. Een enthousiaste collega noteerde bij zo'n twintig psalmen een bovenstem. Die kan worden meegezongen, maar ook worden meegespeeld. Voor een goede tegenstem kan vaak ook de tenorpartij van een vierstemmige zetting worden gebruikt. Als kinderen geen F-sleutel kunnen lezen, dan moet de tenorpartij worden overgezet. Daarvoor, en ook voor het transponeren voor een trompet, zijn goede muziekprogramma's in de handel. Capella bijvoorbeeld is na enige oefening een heel handig computerprogramma om te transponeren, maar ook om zelf boven-en tegenstemmen te noteren.

Slagwerk
De derde groep instrumenten die ik hier wil noemen is hetslagwerk. Hoewel de metalofoon en de xylofoon hier officieel niet bij horen, wil ik ze toch noemen, omdat je met een stokje moet slaan op een metalen of houten staafje. Deze instrumenten zijn minder geschikt voor het meespelen van een hele melodie er zijn maar weinig kinderen die dat kunnen maar ze kunnen wel goed worden ingezet bij het meespelen van een steeds weer terugkomend thema. Bij 'Vader Jacob' kun je bijvoorbeeld het hele lied f-c laten meespelen. Verder hebben we op school in de loop der jaren triangels, bekkens, woodblocks, ritmestokjes, handtroms, tamboerijns, enzovoorts aangeschaft. Met deze instrumenten spelen we zowel de maat als het ritme mee, afhankelijk van het lied en van het instrument. In veel liedbundels staan er aanwijzingen wanneer je welk instrument kunt gebruiken. Met slagwerk kun je kinderen ook laten improviseren, in groepjes, of alleen. Slagwerk kan ook goed worden gebruikt bij het in groepjes laten uitbeelden van een verhaal. Geef de kinderen een kort verhaal, laat ze in groepjes voorbereiden, en daarna kunnen ze dan per groepje hun verhaal uitbeelden voor de klas. In de loop der jaren maakten we bij een aantal (vaderlandse) liederen een bewerking voor slaginstrumenten. Bijgaand een voorbeeld hoe zoiets kan worden opgezet. Met enige inspanning kan bijgaande bewerking in een bovenbouwgroep worden uitgevoerd, met klinkend resultaat. Kinderen waarderen iets dergelijks enorm!

Grenzen
Natuurlijk kunnen we niet alle instrumenten altijd gebruiken. Bij psalmen en geestelijke liederen gebruiken we alleen het orgel, de fluiten, violen en trompetten. Slagwerk dus niet. Slagwerk gebruiken we alleen bij 'gewone' kinderliedjes. Zo mogelijk zetten we de fluiten enzovoorts wel elke muziekles in, maar slagwerk om de les. Hoe meer je instrumenten gaat inzetten, hoe beter het resultaat. Ook hier geldt: oefening baart kunst. Met één keer per maand wat instrumenten gebruiken, leert de groep het gewoon niet.

Doel
Instrumenten bij muziek, dat doen we niet alleen omdat het zo gezellig is, al mag dat best een reden zijn. Het gaat ook om het samenspelen en het ontwikkelen van maat-en ritmegevoel. En improviseren is goed voor de ontwikkeling van de fantasie van de kinderen. Je kunt er in groep 1 al mee beginnen: "Speel zelf maar iets op je instrument." In hogere groepen kun je dan gaan wijzen op het spelen van een zelfbedacht thema en dat dan weer laten terugkomen. Zo komt dan vanzelf het aspect van kwaliteit om de hoek kijken. Wanneer is muziek eigenlijk goed en wat is slechte muziek? En natuurlijk hopen we dat de kinderen ook thuis op het orgel of een ander melodieinstrument de psalmen en de geestelijke liederen zullen gaan meespelen. We hebben daartoe op onze school per bouw een muziekmap met een vast repertoire die de kinderen mee mogen nemen naar huis. En wellicht is dat weer een opstapje voor zingen in de gezinnen. Want daar moet het bij alles wat we bij de muzieklessen doen ten diepste om gaan: het bijbrengen van liefde voor goede muziek en vervolgens liefde voor het goede geestelijke lied en de psalmen. Het instrumentgebruik is dus dienend en mag geen doel op zich zijn.

Gezin
Muziek met een instrument is ook een goed alternatief voor het doelloos achter de computer zitten om een (meestal niet zo leerzaam of sociaal) spelletje te doen. Bovendien kunnen we thuis en op school ook de creativiteit van kinderen bevorderen door ze zelf een instrument te laten maken: een omgekeerde emmer, een oude pan, een doosje met elastiek er omheen. Mogelijkheden genoeg!

Helaas wordt er in veel gezinnen niet of nauwelijks meer gezongen en/of gemusiceerd. Informeert umaar eens bij uw groep waar er op zondag thuis nog psalmen worden gezongen. Het antwoord dat niemand een instrument bespeelt, zou eigenlijk in onze gezinnen niet mogen voorkomen. Als school hebben we dan een belangrijke taak om het bespelen van instrumenten te stimuleren. Want ook met een blokfluit kan het psalmgezang in de gezinnen begeleid worden. En als kinderen enthousiast gaan zingen, dan gaan de ouders dat wellicht ook (weer) doen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen