Hebben we contact?

Zoals de ouders van Lynn dubben, dubben vele ouders. Het lijkt zo’n bedreiging dat apparaat. Uw kind voor het eerst een mobiele telefoon. Mogelijk ziet u vele leeuwen en beren op de digitale snelweg. U hebt wellicht kennis genomen van een van de vele onderzoeken die er de laatste jaren verschenen zijn rondom moderne media, mobiel gebruik en dergelijke. Zo hebt u misschien ook gelezen wat Steven Middelkoop schreef in het RD van 20 augustus jl (zie kader).

In dit artikel willen we tegen de achtergrond van sociale veiligheid een aantal bedreigingen benoemen rondom mobiel gebruik. Daarnaast willen we een aantal richtlijnen geven voor begrenzing. We creëren immers ruimte door regels?

In het licht van sociale veiligheid kunnen ouders zich terecht behoorlijk zorgen maken als het gaat om het gebruik van mobiele telefoons door jongeren (en ouderen!). Ten eerste de schijnbare grenzeloosheid die een mobiele telefoon met zich meebrengt. Veel van de communicatie is niet zicht- en hoorbaar. Als ouder en opvoeder heeft u daar geen controle op. Daarnaast lijkt ook de tijd die er mee doorgebracht wordt, grenzeloos. Want ja, de jongere in 2016 heeft het (echt) druk op de digitale snelweg. Het moet de (school)mail checken, het huiswerk middels de Magister-app tot zich nemen, de antwoorden van wiskunde delen via WhatsApp, de koek bij de koffie wordt via Snapchat gedeeld en de nieuwe schoenen via Facebook gepresenteerd aan de online-buitenwereld. Bij voorkeur speelt dit hele ritueel zich in één avond af. Als ouder kunt u voor uzelf misschien ook wel zo’n rijtje opstellen, mogelijk betreft het zaken die iets minder gericht zijn op het etaleren van de realiteit om u heen, maar wel gerelateerd zijn aan uw gezin, familie of werk.

Veel van de communicatie is niet zicht- en hoorbaar. Als ouder en opvoeder heeft u daar geen controle op. Daarnaast lijkt ook de tijd die er mee doorgebracht wordt, grenzeloos

Door dit vele schakelen tussen media en de werkelijkheid gaat er in de derde plaats enorm veel focus verloren. Want al deze activiteiten bezetten het brein van onze jeugd, ze dringen om voorrang, ze dwingen om de hele dag door keuzes te maken. Dit is merkbaar in de ‘echte’ wereld. Concentratieproblemen, moeite met grotere gedeelten lezen, keuzestress, enzovoort. Mede door het snelle schakelen tussen de verschillende media en inherent hieraan het snelle, vluchtige onlinegedrag ontstaan er in de vierde plaats ook regelmatig problemen in relationele sfeer. Veel ruzies en pestgevallen ontstaan juist op de digitale media. Onzorgvuldige communicatie is regelmatig de aanzet hiertoe. Daarnaast voelt online ruziemaken in zekere zin ‘veilig’, want vaak blijven deze ruzies ongezien voor opvoeders en derden. Slachtoffers in zo’n online ruzie lijden hier dikwijls ernstig onder, ze lijken er écht helemaal alleen voor te staan. Daarnaast is hun eigen aandeel meestal ook zichtbaar. Je kunt namelijk regelmatig nog delen van de online-gespreksgeschiedenis oproepen en vervolgens de communicatie nalopen. Dan spreken we maar niet van het taalgebruik dat in zulke gevallen openbaar wordt. Slachtoffers voelen zich dan soms ook nog eens schuldig over hun eigen aandeel of onhandigheid. Dan is het dubbelop pijn en verdriet. Wanneer dan zo’n online ruzie uiteindelijk openbaar komt, is er meestal een intensief traject nodig om de zaken weer in orde te krijgen. Verschillende ouders en leerkrachten kunnen hier inmiddels een boek over schrijven. Kortom, het is niet geheel verwonderlijk dat de ouders van Lynn zo hun twijfels hebben.

Tegelijkertijd zullen we onze kinderen wel moeten leren leven in een wereld waarin het gebruik van sociale media realiteit is. De grondhouding dient wereldmijding te zijn, maar dat is wat anders dan wereldvreemdheid. De werkelijkheid is, dat we niet eenvoudig muren om onze gezinnen kunnen bouwen. Ook reformatorische scholen digitaliseren in snel tempo, waardoor in het kielzog de gezinnen moeten volgen om bij de les te blijven. Zo wordt bijvoorbeeld op school een bepaalde methode alleen nog maar digitaal aangeboden. De leerlingen maken het werk voor die methode dan via de website van die methode. Dat moet ook thuis…, want daarvoor hebben we huiswerk uitgevonden. Dit kan betekenen dat uw kind langer dan de huisregels voorschrijven achter de computer of tablet moet werken. Hier moet wel rekening mee gehouden worden. Mogelijk denkt u nu, hoe gaat dat straks met drie kinderen op het voortgezet onderwijs? Inderdaad, dat is een hele uitdaging waar zo gemakkelijk niet een eenduidig antwoord op te geven valt. Het kernwoord in dit geval is onmiskenbaar ‘communicatie’. Blijf elkaar zien, met de behoeften die er zijn en ga het gesprek aan.

Ook niet onbelangrijk, jongeren gébruiken de sociale media voor (school)overleg, onderlinge afspraakjes, delen van hobby’s, uitwisselen van ervaringen. Dit zijn in zichzelf hele geoorloofde zaken. Die moeten we dan ook zeker niet terzijde schuiven. Voor onze jongeren is dit heel belangrijk. Ze voelen zich gezien en erkend door het onlinecontact met anderen. Het is een verlengstuk van henzelf geworden. Dit wordt nog wel eens over het hoofd gezien. Het via sociale media actief zijn heeft echt een functie. Deze functie moet echter begrensd worden door bewustwording én begeleiding. Want net als met vele andere zaken in het leven, is er de mogelijkheid tot gebruik en misbruik. Het behoeft hier op deze plaats geen betoog dat het kwaad van nature in onze harten ligt besloten. Dat wil vervolgens niet zeggen dat we niet in biddend opzien tot enkele gedragsregels kunnen komen binnen de muren van ons gezin.

Ouders Online en het Lectoraat Nieuwe Media gaven in het RD van 11 juni 2014 een paar praktische tips voor ouders die kinderen hebben die online actief zijn. Deze tips hebben met name betrekking op begeleiding en staan in de rechter kolom. In de linker kolom hebben we vijf tips toegevoegd vanuit het oogpunt van begrenzing. Afhankelijk van de leeftijd en de aard van uw kind zijn beide belangrijk.

Als fundament onder begrenzing én begeleiding willen we u (opnieuw) wijzen op het Media Attitude Model dat ontwikkeld is door het Lectoraat Nieuwe Media van Driestar en EMG. Het model schetst 4 Bijbels gefundeerde basishoudingen (zie ook http://bit.ly/2bvTsbe blz 17-19). We willen ze alle vier kort benoemen.

• PELGRIM: De mediagebruiker is leerling maar ook pelgrim. Hij zwerft niet maar heeft een doel voor ogen en ziet uit naar zijn bestemming. Als reiziger vermijdt hij onnodige ballast. Zijn morele kompas bepaalt zijn gedrag onderweg.

• DIENAAR: De pelgrim reist niet alleen maar samen met anderen. Als dienaar heeft hij in de groep het welzijn van de ander op het oog. Zijn mediagebruik is gericht op relatie, ontmoeting, liefde en verantwoordelijkheid.

• BURGER: De dienaar beweegt zich in de fysieke (echte) en virtuele (digitale/online) wereld. In beide omgevingen is hij burger en heeft oog voor de geestelijke werkelijkheid. Hij erkent de grote verbanden van gezin, school, kerk, bedrijf en maatschappij en geeft een betrokken invulling aan zijn taken in deze verbanden.

• LEERLING: de dienaar denk ook aan zichzelf. Zijn mediagebruik is gericht op innerlijke verrijking. Woordgerichtheid, focus en langzaam leren bieden de leerling tegenwicht tegenover de beeldcultuur en de mediaprikkels.

Laat deze vier basishoudingen de basis zijn van uw mediaopvoeding. Dat betekent telkens opnieuw in gesprek gaan, voorleven, in biddend opzien tot God kinderen begrenzen én vertrouwen geven met de bede dat de besproken houdingen ook verinnerlijkt mogen worden. Hebben we contact?

Naar aanleiding van het verschijnen van onderzoek naar onlinegedrag door het Ruigrok Netpanel (zij monitoren sinds negen jaar het onlinegedrag van jongeren en ouderen), schreef Steven Middelkoop het volgende: ‘Hoewel ouders hun kinderen online volgen, via bijvoorbeeld Facebook, blijken jongeren in werkelijkheid hun echte leven te delen op platforms zoals Instagram en Snapchat. Op Facebook geef je een visitekaartje af, maar op Snapchat deel je de foto’s die er echt toe doen. Met als voordeel: ze zijn binnen 24 uur weer verwijderd. Je onlinegeschiedenis begint en eindigt daar vandaag.

De smartphone is voor digitieners de meest gebruikte internettoegang. Het apparaat vormt een deur naar de onlinewereld, die zij volcontinu op zak dragen. Muziek luistert 86 procent via de smartphone, terwijl 54 procent online televisie en films kijkt. Gemiddeld bevinden jongeren zich op vijf socialemediakanalen, waarvan ze er drie intensief gebruiken voor sociaal verkeer. Van de tieners communiceert 93 procent via WhatsApp, 64 procent via Snapchat en 72 procent op Instagram. Facebook wordt vooral gebruikt om verveling tegen te gaan, slechts 11 procent is echt enthousiast over dit netwerk.’ Er is dus heel wat te doen in de onlinewereld.

Begrenzing

1. Zorg voor een goed werkend filter op de internetaansluiting in huis én op de smartphone. Houdt u in gehoorzaamheid aan kerkelijke standpunten voor het welzijn van uzelf en uw gezinsleden.

2. Stel de aanschaf van de smartphone uit als dat redelijkerwijs mogelijk is. Niet ieder kind die naar het voortgezet onderwijs gaat hoeft per se direct een smartphone. Blijf over deze beslissing in contact met uw kind.

3. Bespreek met uw kind welke apps wel en niet geïnstalleerd en gebruikt worden. Met Kliksafe Mobi is ouderlijke controle hierop mogelijk. Wees transparant in datgene wat u wel en niet toestaat.

4. Maak afspraken (huisregels) over het gebruik van de mobiele telefoon in huis. Twee ideeën: (1) Geen gebruik van digitale apparaten tijdens gezinsmomenten zoals maaltijden en koffiedrinken (2) Geen mobiele telefoons op de slaapkamer.

5. Maak afspraken en regel evt. begrenzingen in de hoeveelheid tijd die met de mobiele telefoon wordt doorgebracht. Dit kan in ieder geval met Kliksafe Mobi. Ook sommige wifi-routers kennen mogelijkheden om beschikbare tijd toe te kennen. Er zijn ook apps om de gebruikte tijd inzichtelijk te maken (zie kader).

Begeleiding

1. Geef zelf het goede voorbeeld in mediagebruik en mediatijd. Alleen dan zijn de huisregels geloofwaardig. Daarbij: pubers kopiëren nog altijd veel gedrag van hun ouders.

2. Moedig aan de Tien Geboden naast het eigen mediagebruik te leggen. Zo helpt u de jongere grenzen in mediagedrag te bepalen.

3. Bespreek concreet dat cyberpesten (online pesten) en onlineseks over de grens gaan. Ook verkeerd taalgebruik valt hieronder. Gebruik opnieuw de Tien Geboden.

4. Respecteer de privacy van de jongere, breek daar niet op in. Zijn er zorgen rond het mediagebruik: spreek deze rustig uit en vraag de puber om een reactie.

5. Vertel dat je het mediagedrag aan hem of haar toevertrouwt. Benoem dat je ervan uitgaat dat de puber zich aan de normen en waarden van het gezin houdt en dat er iemand geroepen wordt bij rare beelden of vragen en bij toenadering door een vreemde.

Met een app als Quality time is bij te houden hoelang en hoe vaak de smartphone gebruikt wordt en ook welke apps gebruikt zijn. Door middel van een tijdslijn wordt de hele week inzichtelijk.

Ook is het mogelijk om per app meldingen in te stellen voor wanneer je een zelfgekozen gebruiksduur overschrijdt. QualityTime grijpt dan niet in, maar toont wel een melding om je hiervan op de hoogte te stellen.

Deze app kan een instrument zijn om de gebruiker bewust te maken van zijn online gedrag. Voor ouders kan het aanleiding zijn om steeds hierover in gesprek te blijven.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen