De christelijke opvoeding - 1

Verantwoordelijk

Als het gaat over de christelijke opvoeding, dan zijn er een paar vragen die we onszelf moeten stellen: 1. Wat betekent ‘christen zijn’ voor ons? 2. Waaraan kan men zien dat ík een christen ben?

De reden van deze vraag is dat een christelijke opvoeding alleen mogelijk is in gedurige afhankelijkheid van de Heere. Allereerst is ieder belijdend christen geroepen om zijn kinderen ‘de geboden, inzettingen en rechten die de HEERE uw God geboden heeft’, te leren; ‘Gij zult ze uw kinderen inscherpen’. Vervolgens moeten we onze kinderen leiden en leren om naar die geboden te leven. Maar het hoogste doel is dat hun hart geraakt wordt, zodat zij een persoonlijke relatie met Christus krijgen. Dit laatste is echter een gave Gods. Leren we onze kinderen worstelen met het verlangen om zelf de vergeving van zonden in Christus bloed te krijgen?

Ouders hebben met de doopbelofte om hun kind op te voeden ‘in de lering en vermaning des Heeren’, zichzelf verplicht om God te dienen met een volkomen hart. Dit is een onmogelijke verantwoordelijkheid. Ryle zegt hierover tegen ouders: ‘Voed uw kinderen op in de weg die zij moeten gaan; niet in de weg die zij willen gaan’. Hij verwijst hierbij naar Bileam, die wel wenste de dood van de oprechten te sterven, maar daar niet naar wilde leven. God geeft ons het bevel om de kinderen te leren ‘naar de eis huns wegs’.

Inhoud van de opvoeding

Ryle geeft een beknopte omschrijving van wat de opvoeding moet inhouden. Ouders moeten hun kinderen allereerst Bijbelkennis, bidden en een goed gebruik van de genademiddelen bijbrengen. De hoofden en harten van kinderen moeten gevuld worden met goede dingen. Daarom moeten kinderen veel lezen in de Bijbel en dingen daaruit leren. Ze moeten leren luisteren naar Gods stem, die klinkt in Zijn Woord; ook moeten ze leren om te bidden tot Hem. We moeten het onze kinderen voordoen en hen aansporen om steeds te bidden en in alles Gods Aangezicht te zoeken. Naast thuis is de kerk ook een belangrijke opvoedplaats. De kerk is het lichaam van Christus; daar is het Woord. Samuël leerde er al jong de Heere dienen en heeft verlangd om Zijn stem te mogen horen.

Verder moeten kinderen vertrouwen, gehoorzaamheid en waarheid leren. Ze moeten u op uw woord kunnen vertrouwen en leren dat het waar en goed is wat u zegt; zonder dat ze alles kunnen en hoeven te begrijpen. Izak is ons hierin ten voorbeeld (Gen. 22). Uit dit onwrikbare vertrouwen van uw kind komt gehoorzaamheid voort. Ouders moeten ‘leidinggeven namens God’ (Tripp, De weg naar het kinderhart) en mogen daarom gehoorzaamheid eisen. We kunnen zelfs niet goed functioneren zonder het juk van de gehoorzaamheid. (Vgl. Matth. 11:28-30). Echte gehoorzaamheid is er alleen op basis van relatie en vrijwilligheid. Dan zult u uw kind ook steeds uitnodigen om de waarheid te spreken. De straf op onwaarheid moet groter zijn dan de straf op de daad zelf.

Tenslotte is een nuttige tijdsbesteding, volgens Ryle, van groot belang. Lege tijd is niet goed, maar onze lege tijd wordt vaak opgeslokt door allerlei zaken. Geef kinderen ruimte om echt te spelen, maar denk ook samen met uw kind na hoe ze andere mensen/kinderen kunnen helpen. Het doen van allerlei klusjes is hiervoor een goede oefening.

Voorbeeld

De christelijke opvoeding gaat niet alleen over wat u door woorden aan uw kinderen meegeeft. Het voorbeeld van ouders is nog veel belangrijker, want ‘door een slecht voorbeeld breekt u af wat u met uw opvoeding probeert op te bouwen’. We moeten, kort gezegd, een goed voorbeeld geven van de gezonde leer des geloofs. Dit betekent een eerbiedig en intensief gebruik van het Woord. Dit betekent ook een gedurige oefening om in afhankelijkheid van de Heere te leven. Dit betekent ook een verwachtingsvol opgaan naar de kerk: ‘Och Heere, geef nú heil’. Daarnaast, geef een goed voorbeeld van geloof, gehoorzaamheid en waarheid. ‘Uw kinderen begrijpen nog heel veel dingen niet, maar ze begrijpen wel uw leven’. Dit betekent dat u en ik steeds moeten strijden tegen de verkeerde verlangens van ons hart. Dit is een blijvende strijd die het hele leven door gevoerd moet worden in de wetenschap dat we die nooit zullen winnen in eigen kracht; daarvoor is Gods genade nodig.

Kunnen we met een goed voorbeeld voorbeeldige kinderen kweken? Nee. Het kwaad dat in ons hart woont, woont ook in dat van de kinderen. Maar dit moet ons niet ontmoedigen, maar aansporen om ijverig te zijn in de opvoeding. God belooft Zelf: ‘Leer de jongeling de eerste beginselen, naar de eis zijns wegs. Als hij oud zal geworden zijn, zal hij daarvan niet afwijken’ (Spr. 22: 6). Tot zover Ryle.

De doopbelofte geeft ons een grote verantwoordelijkheid. Een geschikte denkoefening kan zijn om uw opvoedingsdoelen eens op te schrijven. Dit zal u helpen om een Bijbelse opvoeding concreet handen en voeten te kunnen geven. Kniel dan neer en vraag of de Heere u daarvoor de wijsheid en de kracht wil geven; in het besef van Zijn Woord: ‘Zonder Mij kunt gij niets doen’.

Kernwaarden

Ouders moeten hun kinderen vooral sturen op de houding van het hart. Kernwaarden kunnen hiervoor als uitgangspunt gebruikt worden. Gehoorzaamheid, eerbied, aandacht en waarheid zijn in dit artikel al terloops genoemd. Er zijn vijf manieren om kernwaarden te gebruiken.

1. Benoemen van kernwaarden

We moeten heel zorgvuldig zijn in onze woorden en gedachten, omdat we hiermee mensen kunnen bouwen, maar ook afbreken. Denken vanuit kernwaarden helpt om het gedrag te sturen, zonder de persoon af te wijzen. Spreek uit welke kernwaarde u ziet of verwacht. Hierdoor worden kinderen zich bewust van hun gedrag. Het helpt hen om een evenwichtig zelfbeeld te ontwikkelen. Bijvoorbeeld: ‘we moeten nog even geduld hebben’ of ‘fijn dat je zo behulpzaam bent’ of ‘probeer nog ijveriger door te werken’. Dergelijke aanwijzingen geven kinderen de wil en het verlangen om hierin te groeien.

2. Herkennen van leermomenten

Door kinderen alleen op hun fouten te wijzen, wordt hun zelfvertrouwen afgebroken. Probeer juist om de kernwaarde die meer oefening vraagt te herkennen en te benoemen. Bijvoorbeeld: een koppig kind. Die is erg vasthouden, dat is positief, maar het moet ook leren om meer flexibel te zijn. U toont door zo’n boodschap begrip, maar laat tegelijk zien dat u het kind dingen wilt leren.

3. Stellen van grenzen

Goede basisregels zorgen voor veiligheid. Zo gelden er in een gezin regels rond het eten, vrije tijd, mediagebruik, taalgebruik enz. Die regels zijn – onbewust - op waarden gebaseerd en gevormd door de cultuur. Zolang kinderen zich aan deze grenzen houden, kunnen zij zich daarbinnen vrij bewegen. Zorg dus voor duidelijke grenzen en spreek kinderen binnen die grenzen aan op de houding van hun hart. Die houding, dat zijn de kernwaarden.

4. Tijd nemen voor bezinning

Kinderen zullen weleens vragen naar het waarom van kernwaarden. Dit is een vraag naar de bron van onze waarden. Hier bestaan geen gemakkelijke antwoorden voor. Daarom moeten we samen met onze kinderen op zoek in de Bron, de Bijbel, naar duurzame, verborgen schatten.

We mogen niet tevreden zijn als onze kinderen zich voorbeeldig gedragen. In alles moeten we het besef hebben dat hun en onze ziel gered moet worden.

5. Actief aandacht bieden

Onze kinderen hebben opvoeders nodig om hen te leiden. Luisteren is hiervoor het beginpunt. Laten we onszelf oefenen in de kernwaarde ‘onbevangenheid’: luister zonder vooroordelen.

Belangrijk is ook om te vragen of uw kind zelf al over de oplossing voor zijn probleem heeft nagedacht. Ook hierin kunnen kernwaarden een rol spelen: “Ik zie dat jij het graag wilt oplossen. Dán kunnen we samen nadenken over de oplossing”.

Het opvoeden vanuit kernwaarden is niet gemakkelijk. Het kost tijd en inspanning om kernwaarden te leren benoemen. Onze kinderen zijn het echter waard. Wij hebben de opdracht om hun zondige hart te vormen en te wijzen naar de levende God.

De volgende artikelen zullen het belang van kernwaarden nog verder uitdiepen.

De christelijke opvoeding

Het komende jaar hopen we een artikelenreeks te schrijven over de christelijke opvoeding. In dit eerste artikel wordt het onderwerp ingeleid.

Over de christelijke opvoeding is in het verleden veel geschreven door theologen en pedagogen. Een belangrijke leidraad in deze reeks is ‘De Christelijke Huishouding’ van Petrus Wittewrongel. Hij spoort ouders gedurig aan om zich te oefenen in de christelijke deugden.

In deze artikelenreeks is steeds de spanning voelbaar tussen onze verantwoordelijkheid in de opvoeding en de onmogelijkheid daarvan door onze diepe val.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen