De verwaarloosde muziekkwekerij

Het beeld

Wat kan ik er van genieten als ik in het voorjaar naar school rijd en ’s morgens vroeg bij Kesteren de zon op zie komen, die de prachtige uitlopende bomen beschijnt van de verschillende kwekerijen aan weerszijden van de weg. De kwekerijen, waar zichtbaar de meeste zorg aan besteed wordt, liggen er keurig verzorgd bij, een lust voor het oog. Dat beeld moet ook schoolmeester Johannes de Swaef uit Middelburg in de 17e eeuw voor ogen gehad hebben toen hij zijn boek over de opvoeding schreef: ‘De geestelijke kwekerij’. Zo moet elk gezin en elke school er uitzien: fris groen, levendig bloeiend en keurig verzorgd. Opvoeders zijn arbeiders in de opvoedingskwekerij. Zij dragen zorg voor de tere plantjes. Zij mogen zaaien, water en voeding geven, moeten ook onkruid wieden en snoeien. God alleen kan de wasdom geven. Er zijn vele signalen die zorgen baren in kwekerij ‘Schoschanim’. In deze muziekkwekerij zouden de leliën gevonden moeten worden (Psalm 45:1 met kant. 4). Wie zijn ogen en oren open heeft in reformatorisch Nederland, ziet echter heel veel onkruid, al worden er gelukkig ook nog wel leliën tussen de doornen gevonden (Hooglied 2:2).

Onkruid in de kwekerij

Al in 2009 was in het RD te lezen dat 90% van onze refojongeren popmuziek luistert. Ook recenter onderzoek van dr. Fieret is duidelijk: het merendeel van onze jongeren luistert wereldse muziek. In zijn onderzoek onderscheidt hij drie groepen jongeren. De grootste groep, de schakelaars (68%), zingt psalmen, maar luistert vaak ook intensief popmuziek.
Rond de zomer van 2017 stelde Gertjan de Jong (LCJ) op een reformatorische VO-school aan leerlingen de vraag: Wat zijn de laatste drie liedjes die je hebt geluisterd? Het lied van Lil’ Kleine met als tekst ‘Alleen’ werd het meest genoemd. In het kader kunt u lezen dat het hier niet om onschuldige tekst gaat. Onze kinderen worden in het lied uitgelokt om mee te doen met dingen die God verbiedt. Laat het eens tot u doordringen: ónze kinderen, die de dag met een psalm beginnen, kennen dit lied, luisteren het massaal, vinden het mooi.

Onschuldig onkruid?

Ach, we zijn allemaal jong geweest. Later draait dat wel weer bij. En heel veel muziek gaat inhoudelijk aan je voorbij. Zou het waar zijn? Mensen die de popwereld van binnenuit kennen denken daar heel anders over. Weet u wel dat het erg agressief, alles overwoekerend onkruid is?! Popmuziek verandert gedrag van mensen. Waarschijnlijk is de bijna altijd aanwezige beat (dreun) daarvoor verantwoordelijk. Popzanger David Winter: ‘Een onophoudelijk ritme schakelt een deel van het verantwoordelijkheidsbesef uit, op dezelfde wijze als alcohol dit doet.’ Time Magazine: ‘Rock muziek is revolutionair, omdat de beat en het geluid de traditionele waarden verwerpen en vrijheid en losbandigheid de ruimte laten.’ Onschuldig is popmuziek dus niet: ‘Rockmuziek radicaliseert de jeugd, door hen te vervreemden van traditionele waarden, die zij niet langer als relevant zien (Martin Perlich, Vice-President van Disco Records)’. Deze opmerkingen moeten ons toch wakker schrikken als onze terechte zorg is hoe we onze jongeren vast willen houden.
Popmuziek is niet a-religieus. Ouderling Bolier: ‘In recentere popmuziek wordt de duivel steeds vaker expliciet vereerd, aanbeden en gediend.’ Veel popmuzikanten dienen openlijk de duivel. Gitarist Angus Young: ‘Als wij over de hel zingen, willen wij alleen maar aantonen dat je er waarschijnlijk uitstekende Rock ‘n Roll-muziek aantreft. Ben je dol op violen en een harp, dan moet je naar de hemel.’ Laten we onze kinderen dan toch maar luisteren – ach, ’t hoort bij de leeftijd, ze doen het allemaal – naar deze helse, godonterende muziek?

Hoe komt er zoveel onkruid in de kwekerij?

Popmuziek klinkt overal rondom ons heen. In warenhuizen, winkelstraten, bouwmarkten klinkt het bijna doorgaand. Dat hoort bij de werkelijkheid van de wereld waarin we leven, zoals het onkruid ook veelvuldig aangetroffen wordt in bermen langs wegen. Niet gewoon is dat het onkruid ook in de kwekerijen welig tiert – in onze huizen, op de kamers van de pubers, op de schoolpleinen van onze reformatorische scholen. Natuurlijk waaien er gemakkelijk onkruidzaden binnen. Waar het aan ontbreekt is dat er te weinig onkruid gewied wordt. De verzorging door de kwekers laat te wensen over. Enkele feiten die dit illustreren.
Op een VO-school gaat een docent in gesprek met zes leerlingen uit zijn bovenbouwgroep muziek, over popmuziek. ‘Meneer, dan moeten we eigenlijk Thijs en Maurits er even bij roepen. Zij weten er veel van.’
Hoe komt het dat Thijs en Maurits houden van populaire muziek als techno, dance en house uit de top 40, terwijl de anderen juist liever naar klassieke muziek luisteren?
Maurits: ‘Thuis ben ik niet zo muzikaal opgevoed. Daardoor heb ik nooit belangstelling voor klassieke muziek gekregen. Ik houd vooral van muziek die lekker klinkt.’
Andere leerlingen uit de groep geven aan waarom ze niets met popmuziek hebben. Thamara kreeg haar liefde voor muziek mee op de basisschool. ‘Wij hadden de muziekmethode Luisterland. Dan luisterden we naar klassieke muziek en ondertussen las de juf iets voor over de componist. Het was heel saai, maar toch is het blijkbaar blijven hangen.’ (Lessen hoeven dus niet altijd leuk te zijn om toch van grote waarde te zijn voor de toekomst van de leerlingen!)
Een andere havist zit sinds tien jaar op orgelles en brengt nog steeds op de meeste dagen een uur of twee achter het orgel door. ‘Ik zou niet op de fiets naar popmuziek kunnen luisteren en dan thuis achter het orgel kruipen. Dat zou voor mij heel dubbel voelen.’
Als we goed luisteren naar deze leerlingen, dan heeft muziekvoorkeur dus te maken met wat je van huis en school uit meekrijgt. Ook een musicus als Fred de Vries onderstreept dit. ‘Bij mij thuis werd vroeger, na de eerste kerkdienst, gedurende de koffie en de appeltaart, klassieke muziek gedraaid. Het ijzeren repertoire. Messiah, Jahreszeiten, de orgelsymfonie van Saint Saens ... ga zo maar door. Dit kan wel eens een van de redenen geweest zijn, waarom popmuziek mij nooit zo heeft beïnvloed. De muziek waar ik mee opgroeide was vele malen beter en interessanter.’
Zijn slotzin is veelzeggend: ‘Ik snap daarom ook niet dat Pop een issue is in de Refo-kring.’
Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat iemands muzieksmaak op jonge leeftijd ontstaat. Wat een verantwoordelijkheid dan voor opvoeders! Moeten we niet zeggen dat er zo schrikbarend veel jongeren dagelijks naar slechte muziek luisteren omdat de arbeiders in de kwekerij hun taak hebben verzuimd? Met ons mensbeeld is iets mis, als we denken dat muzikale opvoeding onnodig is.

De belangrijke taak van de arbeiders

Een oproep aan alle opvoeders: u bent er verantwoordelijk voor hoe het er bij staat in muziekkwekerij ‘Schóschanim’! Groeien er in onze kwekerij nog mooie, zuivere lelies? Belangrijk is dan dat er goed zaad, of goede stekken gebruikt worden. Dat begint dus al heel jong. Welke muziek klinkt er bij ons thuis? Zingt moeder psalmen bij het werk, terwijl de kleine in de box speelt? Worden na de avondmaaltijd, gewoon elke dag, nog psalmen gezongen? Kleine plantjes moeten ook geleid worden langs een stokje, grotere langs een stevige paal. Worden onze kinderen geleid in hun keuze van instrument en muziek? Stuurt u als het gaat om de liederenkeuze? Mariëtta van der Tol deed onderzoek naar Godsbeeld bij kinderen. ‘Liederen hebben een grote invloed op het Godsbeeld dat kinderen meekrijgen. Ze dragen dat hun leven lang met zich mee.’
Welk Godsbeeld geven wij onze kinderen mee in de liederen die we zingen?
Wordt het onkruid gewied wanneer het net zichtbaar is? Of laten we het zo hoog groeien dat het alleen nog maar weg te krijgen is met schade aan de goede planten? Trekken we duidelijke grenzen?
Gewoon géén opwekkingsliederen in onze gezinnen. Geen muziek via radio of youtube.
Nog belangrijker is dat de kinderen bedorven worden voor goddeloze en wereldse muziek door ze een goede smaak bij te brengen.

Wordt het onkruid gewied wanneer het net zichtbaar is? Of laten we het zo hoog groeien dat het alleen nog maar weg te krijgen is met schade aan de goede planten?

Oud-muziekdocent S.M.W. Bezemer: ‘Muzikale opvoeding is een stuk esthetische opvoeding, waarbij het er om gaat dat de kinderlijke smaak wordt gevormd en dat het kind leert luisteren. (…) Goede muziek kan niet vrijblijvend het ene oor in, het andere oor uit gaan, als achtergrond werkt ze vaak irriterend. Ze moet beluisterd worden.’
Stimuleer kinderen tot het zelf bespelen van een instrument. Denk als scholen mee om kinderen muziekles aan te bieden. Laat kinderen meespelen met hun instrument bij de psalmen en de muziekles. Doe er alles aan dat er stevige muziekplantjes opgroeien.
Vroeger was het ook niet altijd beter. Brakel klaagde dat zelfs de godzaligen weinig lust hadden tot zingen. Toen ds. Sluiter in Eibergen predikant werd (1652), klonken uit de huizen wereldse liederen. Hij gaf de mensen zijn eigen geestelijke gezangen als tegenwicht. Enige jaren later was het hem een vreugde wanneer hij bij zijn avondwandeling zijn stichtelijke liederen uit de huizen hoorde. Dat geeft toch weer hoop! Verandering is mogelijk. Niet in eigen kracht, want ook al heb je er álles aan gedaan, dan nóg is er (misschien) niéts gebeurd. God alléén is het die de wasdom kan geven. Maar de arbeider heeft wel een zeer verantwoordelijk werk.

Alleen

Als ik klim naar de top, klim jij dan met mij mee?
Als ik zing over wat God verbiedt, zing jij dan met mij mee?
Als ik meer dan honderd vragen had, denk jij dan met mij mee?
Als ik nog precies twee glazen had, drink jij dan met mij mee?
Want ook ik ben soms alleen.

Lil’ Kleine

Voorbeeld van een tekst van een populair lied.

Uit Gadsby’s Hymnbook

Het is een goede zaak dat uitgeverij De Ramshoorn een selectie van Gadsby’s Hymns uitgeeft. Deze bevindelijke Engelse gezangen zijn het vanwege hun rijke inhoud waard om gezongen te worden, ook in Nederlandse gezinnen en scholen. Philpot zei van deze liederen dat ‘de Heilige Geest ze gebruikt om de treurenden in Sion te troosten’. Bij deze uitgave is er veel aan gedaan om de liederen zo toegankelijk mogelijk te maken. In Engeland gebruikt men een tekstboek waarin alle gezangen staan. Daarnaast kun je een wijs kiezen uit het verzamelboek met melodieën en zettingen. In deze bundel is op de linker bladzijde telkens een melodie afgedrukt, met daarbij de tekst van het eerste vers. Dat vergemakkelijkt het (leren) zingen van de hymn. Heel mooi dat alle liederen op de rechter bladzijde voorzien zijn van een letterlijke Nederlandse vertaling. Zodoende verstaat ieder verstandelijk wat hij zingt. Gadsby is de samensteller van de originele bundel. Daarin vinden we dan ook (bekende) liederen van Watts, Hart, Toplady, enz. Voor de Ramshoornuitgave zijn 52 liederen geselecteerd en gegroepeerd rond thema’s als: God, Christus, genade, bekering, het evangelie, gebed e.d. Het is dus mogelijk om in de klas of in het gezin per jaar elke week één lied aan te leren. Het supplement met liederen voor het kerkelijk jaar maakt de 61 liederen compleet. De bundel heeft een prachtige vormgeving. Bij een volgende druk mogen sommige zettingen van mij getransponeerd worden naar een wat makkelijker speelbare toonsoort en prettiger zanghoogte. Een iets ruimere ringband zou prettig zijn. Van harte wil ik deze liedbundel aanbevelen om thuis, op school en op de jeugdvereniging te gebruiken (in de muzikale kwekerij). Op de volgende pagina’s treft u een door de uitgever beschikbaar gesteld voorbeeld van een lied.

Uit Gadsby’s Hymnbook, Selectie van Gadsby’s Hymns met melodie en vertaling, uitg. De Ramshoorn, Goes, 142 pag., ringband, prijs € 19,95.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen