Ten geleide

Veelzijdig mag dit 77ste nummer van DNK wel genoemd worden. De artikelen ontsluiten facetten van de katholieke en protestantse geschiedenis in Nederland, die de belangstellende lezer zeker zal verwelkomen

Het eerste artikel Gekruide zielespijs in portiën toegediend. 250 jaar godsdienstig leven in tijdschriften is een bewerking van de lezing, die V. Poels hield bij de presentatie van het derde deel van de Bibliografie van Katholieke Nederlandse Periodieken (BKNP) op 15 mei 2012. Het geeft een uniek beeld van de rijkdom van de katholieke tijdschriften en weerspiegelt de geschiedenis van tweeenhalve eeuw godsdienstig en kerkelijk leven van de Nederlandse katholieken. We maken onder meer kennis met ‘Pleinprediker’ Simon Jelsma, die op het Plein in Den Haag zijn publiek toesprak over kerkelijke en maatschappelijke onderwerpen zoals de ‘Derde Wereld’ en daarover schreef in het tijdschrift Plein. Een foto van Jelsma ‘in actie’ siert de omslag van dit nummer.

Bij dit artikel is een Protestants postscriptum van J. Vree gevoegd, dat het belang van het verschijnen van dit derde deel van de BKNP onderstreept en het door vergelijking met de protestantse pendant, de Bibliografie van Nederlandse Protestantse Periodieken (BNPP), in breder perspectief plaatst.

Het artikel van A. van der Zeijden bevat een beschouwing over de christensocialist J.Jac. Thomson (1882-1961). In Nederland was Thomson rond 1917 een van de vurigste pleitbezorgers van het werk van F.M. Dostojevski. De auteur neemt ons mee naar de gistende tijd na de Eerste Wereldoorlog, toen het christensocialisme opgang maakte en de Russische revolutie van 1917 een scheiding der geesten teweeg bracht. Dat laatste blijkt uit de beschrijving van de strijd, die in de redactie van het tijdschrift Omhoog ontstond tussen Thomson en zijn collega G.H. van Senden. De Russische sympathieën van Thomson leidden tot waardering voor het communisme, terwijl Van Senden uit afkeer daarvan zich sterk richtte op de ‘Germaanse mythe’, waardoor hij later in nazistisch vaarwater terechtkwam.

In het artikel ‘Een Hervormde gemeente in oorlogstijd’ laat G.J. van Klinken zien hoe in het dorp Ter Apel en in de vrijzinnige Kloosterkerk de invloed van de NSB zich manifesteerde en door-werkte in de oorlogsjaren. Het artikel is opgedragen aan de op 31 augustus 2012 overleden oud-verzetsman en gereformeerde predikant J.M. Snoek. Snoek was bezorgd over de toenemende aandacht voor het ‘grijze middenveld’ in de Nederlandse kerkelijke geschiedschrijving: Nederlanders en kerken die zich aanpasten aan de situatie in de oorlogsjaren en nauwelijks verzet boden. In zijn artikel poogt Van Klinken recht te doen aan mensen als Snoek, die de moed hadden om daadwerkelijk in verzet te komen tegen de Duitse bezetter, zonder te verbloemen dat de ‘grijze praktijk’ van kerken als de Kloosterkerk ook deel uitmaakt van de geschiedenis van de kerken in Nederland.

Een bijdrage voor de rubriek ‘Mengelwerk’ is afkomstig van J.A. de Kok ofm. In aanvulling op een eerder artikel van J. Vree over ‘onze pater’ Kraaijvanger (1809-1873) reconstrueert De Kok aan de hand van nieuw bronnenmateriaal de wederwaardigheden van deze pater tot aan zijn overgang naar het protestantisme. Het artikel biedt inzicht in de toenmalige kerkelijke verhoudingen en laat zien dat het voor individualisten als Kraaijvanger moeilijk was zich te schikken in de religieuze gehoorzaamheid, die de kerk van hem eiste.

Ook deze keer zijn er weer de nodige recensies van onlangs verschenen boeken opgenomen. Daaruit blijkt dat er nog steeds veel werk wordt gemaakt van de bestudering van de Nederlandse kerkgeschiedenis. We hopen dat ook dit nummer die studie zal bevorderen en stimuleren.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen