Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Vaderlandse Geschiedenis

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Vaderlandse Geschiedenis

4 minuten leestijd Arcering uitzetten

De politiek van Karei V.

wy willen nu nog nader ingaan op dit onderwerp. Vooraf echter een en ander uit zijn leven.

Geboren in 1500 te Gent, kwam hij weldra aan het hof van zijn oud-tante de bekende Margaretha van Savoye (zijn moeder Johanna was krankzinnig geworden) en kreeg daar een nederlandse opvoeding.

Hij voelde zich dan ook geheel Nederlander; kende, toen hij in 1516 koning van Spanje werd wel Frans en Vlaams, maar geen Spaans, de taal zijner moeder, noch minder het land, dat hij in erfbezit kreeg.

Wel schijnt Spanje later meer op de voorgrond bij hem te zijn getreden. Zoals bekend sloot hij zich, na zijn abdicatie (afstand) in 1555, op in een Spaans klooster. Oorspronkelijk zwak van gezondheid, een bleke jongen met blonde haren en blauwe ogen, heeft hij zich dermate getraind, dat hij op middelbare leeftijd uren lang te paard kon zitten, de vermoeienissen van de oorlog verduren en zelfs deel nam aan tournooien en stierengevechten.

Een man des woords was hij blijkbaar niet en ook langzaam in het nemen van besluiten.

Zijn leermeesters zijn geweest de zuidnederlandse edelman Willem van Croy, heer van Chièvres en de leuvense professor Adriaan Florisz. van Utrecht.

Laatstgenoemde is met hulp van zijn leerling in 1522 tot pjius verkoren, maar reeds een jaar later gestorven. Aan hem herinnert nog Paushuize te Utrecht.

Het is een hele rij van titels, die Karei gedragen heeft, welke wij niet alle zullen noemen.

In 1515 zelf aan de regering gekomen zijnde, werd hij reeds in 1516 koning van Spanje c.o. en heer van Amerika.

In 1519 stierf zijn grootvader Keizer Maximiliaan en nu verkozen de duitse keurvorsten hem als diens opvolger. Aan Karei heeft deze keuze heel wat geld gekost. De nodige voorschotten verschafte hem het bekende bankiershuis Fugger te Augsburg, dat ook in de aflaathandel een grote rol gespeeld heeft.

Men heeft gezegd, dat Karei naar de wereldheerschappij streefde. Hij zou dan het wereldlijk hoofd der christenheid, de paus het geestelijke opperhoofd zijn. Begrijpen laat zich dit streven wel, als men let op zijn uitgebreide macht.

Dat hij als alle Bourgondiërs ook streefde naar centralisatie, lag geheel in de lijn.

Maar de weerstanden waren vele.

Daar was allereerst de Hervorming. En als „bon cathotique", én als politicus moest hem deze beweging hoogst onaangenaam en onwelkom zijn.

Eenmaal heeft het weinig gescheeld, of de Hervorming in Duitsland had het onderspit gedolven, nl.. in 1547, toen Karei bij Mühlberg de overwinning behaalde op het Smalkaldisch verbond. Door ommezwaai van Maurits van Saksen keerde het krijgsgeluk en moest de keizer het verdrag van Passau sluiten (1552) gevolgd in 15f> 5 door de vrede van Augsburg, waarbij de duitse Lutheranen volledige vrijheid van godsdienst kregen.

Wat hem vooral de handen bond, waren de oorlogen met zijn buurman, Frans I, koning van Frankrijk en die met de Turken. Ook de strijd met Karei van Gelre zat hem niet gemakkelijk.

De strijd met koning Frans was allereerst een concurrentiestrijd: in 1519 was deze mede een ernstig strever naar de duitse keizerskroon. Edoch, zij ging zijn neus voorbij.

Verder moest het Frans ver van aangenaam zijn, dat hij zo bekneld zat tussen al die Habsburgse landen.

Kortom, van 1521 af hebben beide rivalen (mededingers) een 4-tal oorlogen met elkaar gevoerd, waarbij de „allerchristelijkste koning" zich zelfs niet ontzag steun bij de Turkse sultan te zoeken, die Hongarije en Oostenrijk binnenviel. Ook Karei van Gelre was zijn helper, 's Keizers broer sloeg de Turkse aanval op Weenen af.

Ook Frans verloor, maar de winst was voor de keizer niet groot. Hij verkreeg Milaan. Van betekenis was echter, dat Artois en kroon-Vlaanderen los van Frankrijk gingen. Van Bourgondië moest hij echter afzien en later veroverden de Fransen nog Metz, Toul en Verdun.

In de Nederlanden had Karei V meer succes. Nog altijd waren daar een 4-tal onafhankelijke staatjes: Friesland, Groningen, Gelre en Utrecht.

Vooral de Friezen en Geldersen waren geduchte tegenstanders, als van ouds hardnekkige verdedigers hunner vrijheid.

Beiden konden bogen op het bezit van een gevreesde aanvoerder.

In Friesland was het de kimswerder boer Grote Pier, die de Zuiderzee onveilig maakte. Hij noemde zich o.m. „het kruis der Hollanders" en dat was hij. Bekend is, hoe hij een groot aantal gevangen genomen Hollanders enkele friese woorden liet zeggen en, wanneer zij bleken geen Friezen te zijn, hen „de voeten spoelde", d.w.z. over boord wierp.

Zijn geducht slagzwaard hangt nog altijd in het museum te Leeuwarden.

In Gelre bezat hertog Karei een even gevreesd helper, nl. Maarten van Kossem, wiens zinspreuk: „plunderen en branden is het sieraad van de oorlog, " genoeg zegt.

De Hollanders hebben er van gelust. Eenmaal haalde hij het stoute stuk uit 's-Gravenhage te plunderen en met rijke buit terug te keren!

(Wordt vervolgd.)

Dit artikel werd u aangeboden door: Jeugdbond Gereformeerde Gemeenten

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 11 augustus 1950

Daniel | 12 Pagina's

Vaderlandse Geschiedenis

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 11 augustus 1950

Daniel | 12 Pagina's