Tachtig jaar na het sterven van Groen van Prinsterer

RONDKIJK

De vorige maand was het 80 jaar geleden, dat de grote staatsman Groen v. Prinsterer is overleden. Dit geeft mij aanleiding om bij deze Christen-rechtsgeleerde, en geschiedkundige, een ogenblik stil te staan. In 't kort wil ik iets uit zijn leven schetsen: hij werd geboren 21 aug. 1801 te Voorburg, waar zijn vader geneesheer was. Voor de studie bestemd studeerde hij aan de Leidse Hogeschool in twee faculteiten en promoveerde op bijna 22-jarige leeftijd tot doctor in de rechtswetenschap en tegelijk in de klassieke letteren met de hoogste lof. Daarna werd hij advocaat in Den Haag. Groen was godsdienstig opgevoed, in zijn levenswandel een voorbeeld, maar van overtuiging nog behoudend liberaal.

In 1827 werd hij door koning Willem I benoemd tot referendaris aan diens kabinet en in 1829 zelfs secretaris. Belast met het toezicht op het huisarchief van Oranje, kwam hij in aanraking met de rijkste bronnen van onze geschiedenis. Vaak maakte hij grote reizen naar het buitenland om de historie van Oranje en Nederland te kunnen completeren. Voor dat doel onderzocht hij de archieven van Parijs, Cassel en Besancon. Zijn beroemd werk „Les archives de la maison d' Orange-Nassau" is daarvan de vrucht.

Door deze onderzoekingen kwam hij te Brussel in aanraking met het Zwitsersch Reveil in de persoon van de gereformeerde hofprediker Merle d' Aubigne! Dat gaf een keerpunt in zijn leven. Meer en meer kwam de jeugdige advocaat tot de overtuiging, dat de revolutie en haar ongeloof stheorieën een verderfelijke invloed in Europa gehad hadden en dat alleen heil te verwachten was van een staatkunde, die tegenover de revolutie en het ongeloof de antirevolutie, n.1. het Evangelie stelde. Hij zag in, dat ook de liberale staatkunde revolutionair is in haar beginselen. Groen en Thorbecke stonden in het staatkundig leven dan ook onverzoenlijk tegenover elkaar, hoewel zij elkander als persoon hoog schatten.

Met de afscheiding in 1834 ging Groen niet mee, hoewel hij het voor hun belangen en hun vrijheid opnam. Hij zei er van: „Zij begaven zich buiten het genootschap om te blijven in de kerk." In 1842 behoorde hij tot de zeven Haagse heren, die een adres bij de Synode indienden, waarin op handhaving van de Belijdenis werd aangedrongen.

Van zijn vele geschriften noemen we het beroemde Handboek der Geschiedenis van het Vaderland, dat in menige boekenkast van onze J.V.'s wel een plaats zal hebben. Maar niet minder belangrijk en nog zeer actueel voor onze tijd is zijn werk waarmee zijn naam onsterfelijk is geworden: „Ongeloof en revolutie".

Dit werk, dat uit vijftien hoofdstukken bestaat, kwam tot stand in de vorm van voorlezingen, die hij hield in de samenkomsten van „Christelijke Vrienden", in 1845 opgericht. De lezingen werden gehouden in het boekvertrek van zijn huis aan de Korte Vijverberg te Den Haag, steeds op zaterdagavonden, met tussenruimten van één tot drie weken. Soms waren er een twintigtal hoorders, meest academisch gevormden, voor het merendeel juristen en lang niet alle geestverwanten van de spreker!

Onder ongeloof verstond Groen de verwerping van de in de Bijbel geopenbaarde waarheid Gods; ' onder revolutie (niet een maar DE revolutie!) de stelselmatige omkering van begrippen, waardoor in de plaats van de ordeningen Gods, de eigenwijsheid en willekeur van de mens ten grondslag wordt gelegd van staat en maatschappij. De revolutiegeest als ontplooiing van het ongeloof openbaarde zich in al zijn verschrikkingen in 1789 in Frankrijk, en als vrucht daarvan in 1830 en in 1848 in Nederland en vele andere landen van Europa. Ten tijde van Groen beheerste de doorwerking van de revolutie-geest het hele nationale en internationale leven, vandaar dat zijn adagium, als enigst geneesmiddel zo krachtig luidde: „Tegen de Revolutie het Evangelie!"

Hoe staat het nu, 80 jaar na het overlijden van de Christen-staatsman Groen van Prinsterer? We behoeven dan slechts maar op de uitslag van de verkiezingen te wijzen. De revolutiegeest werkt meer en meer door en waar zijn de mannen die evenals Groen met het Woord Gods in de hand krachtig tegen de revolutie optornen? Het zijn slechts weinigen, en hun stem is als een stem des roependen.

Groen van Prinsterer heeft in zijn geschriften duidelijk laten zien, dat op de belijdenis van het Evangelie de opkomst en bloei, op de verzaking van het Evangelie de ondergang van Nederland is gevolgd.

We stipten bij de herdenking dat Groen v. Prinsterer tachtig jaar geleden te Scheveningen ter ruste is gelegd in 't kort maar enkele dingen aan, omdat dit korte bestek ons geen ruimte biedt er verder op in te gaan. Zeker is, dat zijn boek „Ongeloof en Revolutie" nog een boodschap heeft voor onze decadente tijd. Ik moge ertoe aansporen om het te lezen. Laten onze jongeren deze werken toch bestuderen! Opdat wij van de krachtige geloofstaal tegen de revolutie kennis nemen en opdat we niet vergeten.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen