ontwakend Afrika

Afrika . Tot aan hot eind van de 18de eeuw blijft het werelddeel Afrika, uitgezonderd de noordstrook, de kustgebieden en de zuidpunt, terra incognita (onbekend land). Het is dus nog slechts een eeuw geleden, dat een wat grotere kennis over dit uitgestrekt gebied, dat maar liefst driekwart van Afrika uitmaakt, wordt verworven. De voornaamste oorzaak van deze late kennisneming is de ontoegankelijkheid van het Afrika binnen de tropen. Het enorme Sahara-woestijngebied is haast niet te doortrekken. De rivier de Nijl, op het eerste gezicht de aangewezen toegangsweg, heeft veel stroomversnellingen; bovendien heeft deze rivier in het zuiden een onafzienbare massa drijvende vegetatie, waar geen doorkomen aan is. Vele pogingen, waaronder reeds de expedities van Nero, lopen letterlijk in deze velden van moeras-waterplanten, die soms zo compact zijn dat ze een olifant kunnen dragen, vast. Vanuit het oosten of westen is de toegang tot het hart van Afrika niet minder gecompliceerd-De vaak ondiepe kustwateren met vele gevaarlijke stromingen bezitten geen natuurlijke baaien en rustige inhammen, zodat schepen bepaald niet tot aanleggen en worden genood. Eenmaal aan land, vormen moerassige kuststroken, ondoordringbaar oerwoud, tropische koortsen en ziekten, wilde dieren, reptielen en giftige insekten, tesamen met een door slavenjachten vijandig geworden inheemse bevolking een reeks van bijna onneembare hindernissen. Langzamerhand wordt echter in toenemende mate aangedrongen op de ontsluiering van heel Afrika. Het zwarte werelddeel komt in de algemene belangstelling en allerwegen komt de wens naar voren dat meer informatie over de Afrikaanse landen en volkeren ingewonnen wordt. Eén en ander heeft tot gevolg dat in 1788 te Londen de African Association wordt opgericht.; Opmerkelijk is, dat het streven Afrika te ontsluieren onder meer ingegeven wordt door wetenschappelijke motieven. Dit betekent een revolutionaire wending, want vroegere ontdekkingsreizen hadden vrijwel uitsluitend commerciële of politieke doelstellingen. Vele ontdekkingsreizen worden in de volgende jaren ondernomen, waardoor de sluier, die eeuwenlang Over Afrika heeft gehangen, in snel tempo wordt opgelicht. De drie geografische mysteries: de loop van de Niger, de bronnen van de Nijl en het stroomgebied van de Kongo v/orden in nog geen 100 jaar tijds opgehelderd.

De gevaren getrotseerd.

Het is begrijpelijk, dat de openlegging van deze gebieden met grote offers gepaard gegaan is; het heeft zelfs het leven van verscheidene onderzoekers gekost. Enkele pioniers en hun lotgevallen willen we in dit verband noemen. De in het vorige artikel genoemde ontdekkingsreiziger Mungo Park weet de Niger te vinden; bij zijn poging de monding van de rivier te bereiken, verdrinkt hij als hij ergens diep in Afrika zich bij een aanval van negers zwemmend probeert te redden.

Zijn opvolger (dappertcn) sterft volledig uitgeput niet ver van de Niger op het ziekbed. Inmiddels heeft de African Association 10.000 frank uitgeloofd voor degene die informatie verschaft over de in Europa vaag bekende Westafrikaanse stad Timboektoe, „de koningin van de woestijn".

De avonturier Caiïlié weet, gehuld in Arabische kledij en zich uitgevend voor een Egyptenaar, in 1827 de stad binnen te komen en als eerste westerling met gegevens uit deze stad terug te keren.

Misschien wel de beroemdste en veelzij-j digste Afrika-ontdekker aller tijden (ooial ziet hij zich zelf voornamelijk als zen-i deling) is Livingstone. Vanaf 1849 reist hij haast ononderbroken in Afrika rond er exploreert hij het hele zuiden, Hij ontdekt o.a. de loop van cle Zambesi, de Victoriawatervallen, het Nyasameer en andere belangwekkende geografische objecten. Ir. 1866 vertrekt de taaie en onvermoeibare Livingstone weer voor een tocht. Na zijn afreis wordt lange tijd niets meer van hem gehoord en als deze stilte uitgroeit tot enige jaren, ontstaat er grote bezorgdheid! en onrust omtrent zijn lot. Dit leidt ertoe dat het Amerikaanse dagblad, de New] York Herald, de journalist Stanley uitzendt, om Livingstone te gaan zoeken. Ne-] gen maanden zijn nodig om de verloren enj dcod gewaande Livingstone, die dan in eenf zeer slechte conditie is, te Ujiji aan het; Tanganjikameer te vinden. Van deze his-| torische ontmoeting schrijft Stanley: Ik! stapte met vaste tred op hem toe, namjj mijn hoed af en zei: „Dr. Livingstone, Ij presume? " (Dr. Livingstone, naar ik; meen? ) „Zeker", zei hij, met een vriende-' lijke, hartelijke glimlach, z'n pet even op-, lichtend. Ik zette mijn hoed weer op en hij zijn pet, en we grepen eikaars handen., i Toen zei ik luid: „Ik dank God, Doctor, dat ik het voorrecht heb gekregen U te ontmoeten!".

Na samen enkele weken verkenningen in de omgeving gemaakt te hebben, keer'c Stanley terug om het verheugende nieuws van zijn aangrijpende ontmoeting met Livingstone wereldkundig te maken. Livingstone reist intussen voort in de richting van de Kongo, maar hij verzwakt zo zeer, dat hij in 1873 ver weg in Afrika komt te overlijden. Uit eerbied voor deze grote man getroosten zijn zwarte Afrikaanse vrienden zich de moeite zijn lijk naar Zanzibar terug te voeren. Het stoffelijk overschot wordt door z'n trouwe gezellen geprepareerd door hart en ingewanden te verwijderen. Dan wikkelen ze het in een koker van boomschors en dragen het over een afstand van 2000 kilometer, een tocht van 11 maanden, naar de kust. Daar wordt hun taak door de blanken overgenomen, die de stoffelijke resten van deze formidabele ontdekkingsreiziger per schip naar Londen vervoeren voor een eervolle bijzetting in de Westminster Abbey. In de gedenksteen op zijn graf is gebeiteld: „Ik heb nog andere schapen, welke van deze stal niet zijn; die moet Ik ook toebrengen, en zij zullen Mijn stem horen".

Zijn betekenis.

pe betekenis van Livingstone voor de negers is niet gering. Het belangrijkst is ongetwijfeld, dat hij door wegen open te breken voor handel en westerse beschaving pen weg heeft gebaand voor de prediking van het evangelie. Reeds 20 jaar na zijn pood zijn er in Afrika 40 zendingsvereni-|gingen met 700 blanke en 7000 inlandse zendelingen. Dit is ook altijd het streven geweest van de man, die cok in de neger de beelddrager Gods zag, zijn medebroeder. iDaarom brandde zijn hart van liefde voor jdonker Afrika., Vandaar ook dat hij in Engeland de aandacht gevestigd heeft op de goddeloze gruwel van de slavenhandel. Dat hij vóór alles zendeling bleef, blijkt uit zijn woorden: „De opening van Centraal Afrika is dan alleen een zaak waarover ik mij [Verheugen kan, in zoverre het de weg baant en het vooruitzicht geeft tot ontwikkeling en verheffing der bevolking. Ik beschouw mijn aardrijkskundige onderzoekingen als het begin van alle verdere zen-dingsarbeid".

Stanley.

Stanley heeft het laatste grote geografische mysterie, dat van de loop der rivieren in het Kongobekken, opgelost door van oosc naar west vanuit Zanzibar in 3 jaar dwars door Afrika te trekken. Vele obstakels, zoals stroomversnellingen en watervallen, worden overwonnen en huiveringwekkende gevaren van cle kant der primitieve stammen getrotseerd. Op d.e woeste rivieren en eindeloze meren moeten soms ware zeeslagen worden uitgevochten. Op niet meer dan een week gaans van het einddoel staat de karavaan op het punt van instorten. Niet minder dan 40 man lijdt aan dysenterie, maagzweren en scheurbuik. Enkele oververmoeide en uitgehongerde boodschappers ontplooien nog een geweldige laatste krachtsinspanning en weten net op tijd nog de hulp van de kustbewoners in te roepen. Hoe de bemanning geleden heeft blijkt uit het feit, dat sommigen zelfs niet het koken van het aangebrachte voedsel af kunnen wachten, maar de rijst en vis rauw verorberen. In een bewogen dankwoord aan zijn redders schrijft Stanley over de haast waanzinnige blijdschap onder zijn mensen, die zo aangrijpend was, dat „ik naar m'n tent moest snellen om de opkomende tranen, die ondanks al mijn pogingen kalm te blijven, onbedwingbaar waren, te verbergen". Met deze onvoorstelbaar moeilijke tocht is het raadsel van de Kongo ontrafeld en is de tijd der grote ontdekkingsreizen voorbij.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen