Koningin Wilhelmina en ons volk

Houding, woord en voorbeeld van H.M. Koningin. Wilhelmina zijn in de oorlogsjaren voor ons volk van buitengewone betekenis geweest. Daarom, mag enige informatie over haar persoon en werk in dit nummer niet ontbreken. Uit de talrijke gegevens, die in de jaren na de oorlog nog niet bekend waren, geven we graag hoofdzaken door, ¹).

Scherp inzicht in de politieke situatie

Koningin Wilhelmina herkende het revolutionaire en barbaarse karakter van het nationaal-socialisme al in een vroeg stadium. De benoeming van Hitier tot rijkskanselier in de winter van 1932/1933 vervulde haar met sombere verwachtingen. Na de Duitse overval op Oostenrijk stond het voor haar vast, dat er van Hitier niets goeds te wachten was en dat hij voor geen enkel middel zou terugdeinzen.

De Koningin keek bepaald scherper clan menig vooraanstaand politicus in die dagen. Het woord neutraliteit leek velen te betoveren. Mr. Patijn, minister van buitenlandse zaken, beleefde een benauwd uur, toen zij te weten kwam, dat hij Hitiers Mein Kampf niet had gelezen.

Er was overigens vaker aanleiding voor koninklijke ontzetting en verontwaardiging. Als de vorstin met grote klem pleitte voor versterking van de defensie, hielden de ministers de boot af. De voormobilisatie werd tegen haar wens in telkens weer uitgesteld

Toen de oorlog kwam

Toen kwam de oorlog. Duitse parachutisten sprongen in grote aantallen neer in de omgeving van Den Haag met de opdracht de Koningin en de regering gevangen te nemen.

Op 13 mei 1940 werd duidelijk, dat de opmars van de vijandelijke troepen niet meer te stuiten zou zijn. De Koningin nam toen het zware besluit om met de ministers naar Engeland, te gaan. Het koninkrijk, bestond niet alleen, uit Nederland, maar ook uit Suriname, de Antillen en Indië.

Daarom was een capitulatie ongewenst en werd de zetel van de regering naar Londen geplaatst. Men hoopte daar meer hulp te kunnen krijgen. Een spoedige terugkeer leek niet onmogelijk.

Ik zal handhaven

Op het vertrek van de Koningin was veel en harde kritiek. Zij had dit voorzien, maar durfde de smaad aan van. gevlucht te zijn. De eenmaal afgelegde eed wees in dit moeilijke uur de weg. „ Ik zweer dat ik de onafhankelijkheid en het grondgebied des rijks met al mijn vermogen zal verdedigen en bewaren, dat ik de algemene en bijzondere vrijheid en de rechten van alle mijn onderdanen zal beschermen "

Het landsbelang maakte de overtocht naar Londen, noodzakelijk. Diep heeft dit gebeuren haar aangegrepen. „Zij, die weinig tranen had, is schreiend op Iiarwich aangegaan." (Booy).

God leidde haar weg naar Londen. Weinigen begrepen welke innerlijke strijd zij had gevoerd. Ds. Weiter, de grijze hofprediker, heeft het enige tijd later in een — ongetekend. — gedicht aan ons volk duidelijk. gemaakt:

Neen, 't was geen. vlucht, die U deed gaan maar volgen, waar God. riep; 'k Vraag niet, wat in U is doorstaan, Een strijd hoe zwaar, hoe diep.

Wij knielen naast en. met U neer. Tot God de blik. de hand; Geef Neerland, aan. Oranje weer, Oranje aan Nederland.

En. kome dan wat komen mag, W' aanbidden, zwijgen stil. De nacht zij zwart, omfloerst de dag, Geschiede, Heer, Uw wil.

Nederland zal herrijzen

Reeds in de procalamatie, die na aankomst in de Engelse hoofdstad, door de Koningin werd gegeven, klinkt het rotsvaste geloof door in overwinning en terugkeer: „Ons hart gaat uit naar onze landgenoten in het vaderland, die harde tijden zullen doormaken. Maar Nederland zal zijn gehele Europese grondgebied eenmaal met Gods hulp herwinnen. Herinnert u de rampen uit vroeger eeuwen, waaruit Nederland is herrezen. Doet allen wat mogelijk is in 's lands belang. Wij doen het onze. Leve het Vaderland." De overwinning was voor haar, ook in

1940, absolute zekerheid. Had Willem van Oranje, de Vader des Vaderlands, niet eenmaal een verbond gesloten met de Potentaat aller Potentaten? Zij, in haar jeugd diep getroffen door de visie van Groen van Prinsterer op de geschiedenis van ons land, zei het Groen na: „De Heere heeft grote dingen gedaan Nederland onder de natiën der aarde tot een toonbeeld Zijner genade gesteld.......

Onze geschiedenis is, meer wellicht dan die van enig ander christelijk volk, het verhaal der leidingen Gods en de historie van Gods wonderen". De overtuiging van Groen was de hare. Zijn handboek der geschiedenis door haarzelf ontdekt kort na de aanvaarding van de troon — lag steeds binnen, handbereik.

In alles wat zij deed, werd zij gedragen door deze visie, die uitzicht gaf op de toekomst. Booy, die na haar heengaan een zeer indringend boek. schreef waarin, tal van. persoonlijke mededelingen zijn verwerkt, zegt in. dit verband over haar opvatting: „De God. van. Israël zou de God van. Nederland zijn. en het verlossen. Zoals Hij eertijds met Israël deed, deed Hij nu met Nederland. Hij liet het de beproeving ingaan om. zijn. hart te beproeven. Maar Nederland zou herrijzsen. Dat was ook Gods program. Hij liet dit volk, dat Hij eeuwen behoedde, niet uit Zijn hand vallen." Wanneer Koningin Wilhelmina in 1940 en gedurende de gehele oorlog het „Nederland zal herrijzen" liet horen, was dat geen slagzin zonder meer, ook geen hartelijk gemeende wens alleen, maar uitdrukking van een vast geloof.

De Margriet

Tot een teken van de hoop temidden van nood. en ellende, koos zij een nederlandse bloem bij uitstek: de margriet. Het wit daarvan, symboliseerde de smart en de verwachting. De aanleiding hiertoe was een herinnering aan Holland, waar zij in een park prachtige velden met margrieten

elke dag hun hart naar de zon zag keren. Bij de opening van een tehuis voor Engelandvaarders en anderen droeg zij voor het eerste de margriet. Zij stelde voor, dat iedereen deze bloem voortaan zou dragen. Prinses Juliana en Prins Bernard noemde hun dochter, die op 19 januari 1943 in Canade geboren werd naar dit teken van hoop en verzet: Margriet.

Ontplooiing

Tijdens de oorlogsjaren in Londen werkte de Koningin met inspanning van alle krachten. Al haar kunde, wijsheid, ervaring werden ingezet voor de zaak van het vrije Nederland. Zij wist zich door de omstandigheden op een lijn geplaatst met Prins Willem I en stadhouder Willem III. Bij moeilijke beslissingen en in dieptepunten van tegenslag vroeg zij zich af: Wat zou Willem I, wat zou Willem III gedaan hebben in dit geval? Zij wist zich geroepen om te handhaven, om de strijd aan te binden tegen het barbarendom van het Hitler-regime, dat een heidense bloed-en bodemtheorie verbond met een waanzinnige leiclersverheerlijking en de meest gruwelijke misdaden.

Zij stemde in met de dichter van het Wilhelmus: de tirannie verdrijven, die mijn hart doorwond. En gewónd werd haar hart door het lijden van ons volk. Als de sombere berichten haar teveel werden, zocht zij — zoals vermeld in „Eenzaam maar niet alleen" —• troost en kracht in het boek Job. God schonk Job na grote beproevingen nieuwe uitzichten, ook voor het tijdelijke leven.

Dan riep de arbeid weer: kontakten met Engelandvaarders, met mensen uit Indië en de West; het doornemen van informatie over de situatie in Nederland, het steunen van het verzet; het ontwerpen van plannen voor een nieuwe toekomst van Indië en de West na de oorlog; vergaderen met het kabinet om plannen te maken voor de opbouw van ons land wanneer de bevrijding zou aanbreken; kontakten met geallieerde staatslieden.

Van bijzondere betekenis waren haar radio-toespraken. Heel bewust werd daarin elk moeilijk woord vermeden. De bakkers, de machinebankwerkers, de huisvrouwen, cle boeren en landarbeiders moesten haar, hun vorstin, goed kunnen begrijpen. Duizenden zijn. door deze toespraken, vol gloed en overtuiging gesterkt.

Zwaarste opgave

De zwaarste opgave waarvoor zij zich gestelcl zag, was het bedwingen van haar eigen, gevoelens. „Het ontzettende verdriet over wat er met onze mensen, thuis gebeurde, mocht mij niet de baas worden, want clan zou ik niet sterk meer zijn en ik moest sterk zijn, ter wille van die mensen. Het vroeg veel om me niet aan de ontroering prijs te geven, want ik trok mij alle berichten van de ellende erg aan... Ik moest almaar denken: arm, arm. volk van mij en ik kan zo weinig vóór je doen."

Maar wat zij kon, deed ze met inzet van haar totale persoonlijkheid. En elke dag droeg zij haar volk in het gebed op aan Hem, cloor Wiens gratie zij Koningin der Nederlanden was. Haar sekretaris, Thijs Booy, had opdracht om er op te wijzen, dat zij het in eigen kracht in de oorlog niet zou hebben, volgehouden, maar dat zij krachten van God ontving.

1945 bracht de vurig gehoopte bevrijding. Een Koningin is een mens van gelijke beweging als wij allen. Haar stijl van leven en. haar gedachtenwereld was zeker niet in elk opzicht de onze.

Dat neemt niet weg, dat wij bij de herdenking van. de bevrijding met grote dankbaarheid terugdenken aan haar, die door

Gods genade voor ons volk in de bange oorlogsjaren zo veel heeft betekend. Zij werd de Moeder des Vaderlands. Zij had een visie op de geschiedenis, die ook onder ons leeft, en die haar naar het woord van Booy een kracht gaf zo geweldig, dat wij er allen door geholpen zijn.

(G.)

¹) Een beknopte maar uitstekende schets van het leven van Koningin Wilhelmina vind je bij Dr. L. de Jong: Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede wereldoorlog, deel II, Neutraal. Zie vooral ook „Eenzaam maar niet alleen" en het boek van Booy: Het is stil op het Loo......

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen